Diyetisyen
Hamilelik Devrinde Güçlü Kemiklere Sahip Olmak İçin Önerile
Kemik Sıhhati (Etkileyen faktörler, gerekli vitaminler ve mineraller, gerekli hayat şekli değişikliği) Bedende farklı hal ve boyutta bulunan …
Yayınlanan
3 sene önceüzerinde
Tarafından
Doktor MakaleleriKemik Sıhhati (Etkileyen faktörler, gerekli vitaminler ve mineraller,
gerekli hayat şekli değişikliği)
Bedende farklı hal ve boyutta bulunan kemikler, bedenin en sert dokusudur. Kemikler, protein ve minerallerden oluşmaktadır. Hatta bedendeki kalsiyumun %99’u kemik ve dişlerin yapısında bulunmaktadır. Bedendeki hayati organları (beyin, kalp, vb.) müdafaa, hareket etmeyi sağlama, bedene yapısal olarak takviye sağlama, kimi mineraller (kalsiyum gibi) için depolama alanı olma üzere pek çok fonksiyonu vardır. Tüm bu fonksiyonlar de bize aslında kemik sıhhatinin ne kadar değerli olduğunu göstermektedir.
Kemiğin bileşiminde meydana gelen dengesizlik hem çocuklarda hem de yetişkinlerde çeşitli sıhhat meselelerine sebep olmaktadır. Bu problemleri osteomalazi, osteoporoz, raşitizm vb. halinde sıralayabiliriz.
Kemikler sert olmaları nedeniyle cansız olarak düşünülmektedir. Lakin kemiklerde daima olarak bir üretim ve yıkım süreci vardır. Yaş ve fizyolojik durumlar imal ve yıkımı tesirler. Çocukluk ve ergenlik periyodunda kemiklerdeki imal çok süratlidir. 30 yaşına kadar üretim yavaşlasa da devam eder. Bu yaşlara kadar kemiğin mineral içeriği doruk noktasına ulaşır. Bu yaşlardan sonra yıkım imalden daha fazla olmaya başlar. Bayanlarda bilhassa menopozla birlikte hormonal değişimler nedeniyle kemiklerdeki yıkım suratı artar. Erkeklerde yıkım suratı bayanlara nazaran daha yavaştır.
Kemik sıhhatini etkileyen faktörler:
-
Cinsiyet
-
Beslenme
-
Fizikî aktivite durumu
-
Genetik
-
Irk
-
Vücut kitle indeksi
-
Sigara/Alkol kullanımı
Üstte kemiklerin fonksiyonlarını, yaş ve çevresel faktörlerden etkilendiğini belirttim. Bu durum da bize kemiklerimizi neden güçlü tutmamız gerektiğini anlatıyor. Kemik yoğunluğunda meydana gelen azalmalar kırık riskini arttırmaktadır. Ayrıyeten kemikler bedenin dayanak yapısı olması nedeniyle beden yapısında bozulmalar görülmektedir ve kemikler eğilmektedir. Bu durumlar sonucunda da hareketler kısıtlanmakta, sık düşmeler görülmektedir. Hatta bu süreç yatağa bağımlı bir hayata kadar gidebilir. İleri yaşlarda yıkımın fazla olması ve depo kapasitesini arttıramamamız nedeniyle (30 yaşına kadar azamî kapasitesine ulaşır) erken yaşlarda depolarımızı doldurmamız ve kemiklerimizi güçlendirmemiz hayat kalitemiz açısından çok değerlidir.
Çocukların süt tüketmesi için yapılan reklamlarda güçlü kemiklerden bahsedildiğini çok sık duymuşsunuzdur. Bu nedenle kalsiyumun güçlü kemikler için kıymetli olduğunu biliyoruz. Aslında üstte bedendeki kalsiyumun %99’unun kemik ve dişlerde bulunduğundan bahsettim. O vakit güçlü kemikler için kalsiyum olmazsa olmaz. Fakat kemik sıhhati için tek başına kâfi değil. D vitamininden K vitamine kadar, kalsiyum mineralinden magnezyum mineraline kadar birçok vitamin ve mineral kemik sıhhatinde vazife almaktadır. Bu durum da kâfi ve istikrarlı beslenmenin kemik sıhhati için de ne kadar değerli olduğunu bizlere göstermektedir.
Kemik sıhhatinde tesirli olan cinsiyet, ırk, genetik üzere değiştiremeyeceğimiz faktörler olduğu üzere beslenme, fizikî aktivite, ziyanlı alışkanlıklar üzere değiştirebileceğimiz faktörler de vardır. Sağlıklı beslenme, kâfi fizikî aktivite ve uyku, sigara ve alkolden uzak kalma üzere kuralları sağlayarak kemiklerimizi güçlendirebiliriz.
Sağlıklı kemiklere sahip olmak için gerekli vitamin ve mineraller:
Sağlıklı kemiklerin temeli aslında anne karnında atılır. Anne karnındaki bebeğin kemik yoğunluğu anneden bebeğe geçen kalsiyum fosfor ölçüsüyle ilgilidir. Gebelik sürecinde bebeğe ortalama 25-30 gram kadar kalsiyum geçer. Anne gebelik sürecinde diyetle kâfi kalsiyum almadığında bu ihtiyaç kemiklerden kalsiyum çekilerek karşılanır. Bu da annede kemik yumuşamasına, diş çürüğü ve kayıplarına neden olabilir. Doğumda kordonun kesilmesiyle birlikte anneden bebeğe kalsiyum geçişi durur. Bebek kalsiyum muhtaçlığını anne sütüyle karşılamaya başlar. Anne beslenmesiyle kâfi ölçüde kalsiyum almazsa anne sütünde bulunan kalsiyum da azalır ve bebek yetersiz kalsiyum almış olur. Bunun sonucunda da bebekte kemik sıhhati ve gelişimi bozulur.
Kalsiyumun birincil fonksiyonu kemiklerin sıhhati ve gelişimidir. Kalsiyumun en âlâ kaynakları süt ve yoğurt, kefir, peynir, çökelek üzere süt eserleridir. Bunlar dışında yeşil yapraklı sebzeler, pekmez, susam, kurubaklagiller, kuru meyveler, fındık, fıstık üzere besinler de kalsiyumun güzel kaynaklarıdır. Günlük beslenmede bu kalsiyum kaynaklarına yer verilmelidir. Ayrıyeten kemikler de kalsiyumdan zengindir. Kemikler kırılıp sirke ile kaynatıldığında kalsiyum suya geçer. Bu kemik suyu yemeklerde kullanılabilir. Kalsiyumun bedene alınması kadar bedende emilimi de çok değerlidir. Besinlerle bedene alınan kalsiyumun fakat yüzde %20-40 kadarı emilmektedir. D vitamini varlığı, kalsiyum fosfor istikrarı, kısa ve orta zincirli yağ asitlerinin varlığı, ince bağırsakların üst kısmında asidik yansıma ve ihtiyacın artmış olması üzere faktörler kalsiyum emilimini arttırır. Büyüme, gebelik ve emziklilik üzere periyotlarda kalsiyum ihtiyacı artar. Yetersiz D vitamini, kalsiyum fosfor dengesizliği, çok posa, fitik asit ve oksalik asit, fazla çinko, alüminyum alımı, ince bağırsakların üst kısmında alkali yansıma ve menopoz kalsiyum emilimini azaltan faktörlerdir. Ayrıyeten çok alınan protein, sodyum, alkol ve kafein idrarla kalsiyum atımını arttırır. Günlük kalsiyum ihtiyacı yetişkinlerde 1000-1200 mg kadardır. Gebelerin günlük kalsiyum muhtaçlığı ise 1300 mg kadardır.
Kalsiyumdan sonra bedende en fazla bulunan mineral fosfordur ve bu fosforun da %80’i kemik ve dişlerde bulunur. Kemik üretimi ve sıhhati için kalsiyum ve fosfor birbirinden ayrılmaz ikilidir. Fosforun en uygun besinsel kaynakları; et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller, yağlı tohumlar, tam tahıllı eserler, süt ve süt eserleridir. Emilimin yüksek olması için kalsiyum ve fosfor eşit ölçüde alınmalıdır. Kalsiyumu etkileyen emilim faktörleri fosfor için de geçerlidir. Fizikî aktivite de kemik sıhhatini etkileyen faktörlerden biridir. Günlük fosfor ihtiyacı kalsiyum kadardır.
Kemik sıhhatinde D vitamini de ihmal edilmemelidir. D vitamini kalsiyumun kullanılmasında değerli bir yere sahiptir. D vitamini kalsiyumu bağlayan proteinin sentezini uyararak kalsiyumun emilimini arttırır. D vitaminini almak için en tesirli yol güneşlenmedir.Vücut için gerekli olan D vitamininin %95’ini güneşte bulunan ultraviyole ışınlardan, geri kalan kısmı da yiyeceklerden sağlanmaktadır. D vitamininin besinsel kaynakları ise balık karaciğer yağı, yağlı balıklar, karaciğer, tereyağı, süt, yumurta sarısı, mantardır. Güneşten gereğince yararlanamayan şahıslar ve ışınların eğik açıyla geldiği kış aylarında hekim tavsiyesiyle destek kullanımı gerekebilir.
Kemik sıhhatinde değerli olan minerallerden bir oburu de magnezyumdur. Magnezyum, kalsiyum ve fosforla birlikte kemik ve dişlerin yapısında bulunur. Bedendeki magnezyumun yaklaşık %60’ı kemik ve dişlerin yapısında bulunmaktadır. Kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, yağlı tohumlar, tam tahıllı eserler magnezyumun değerli kaynaklarıdır.
Çinko da kemik sıhhati için gerekli olan minerallerdendir. Çinko hem bitkisel hem de hayvansal besinlerde bulunur. En uygun besinsel kaynakları karaciğer, kırmızı et, deniz eserleri, süt ve eserleri, yumurta, ceviz, badem, yer fıstığı, kabak çekirdeği üzere yağlı tohumlar, kuru baklagiller, bulgur, buğday, mantar, bamya, kuşkonmaz, balkabağı, sarımsak, ıspanak, bezelyedir. Lakin hayvansal kaynaklı çinkonun emilimi bitkisel kaynaklarda bulunanlara nazaran daha yeterlidir.
Asit-baz istikrarı için gerekli olan potasyum, kemik yoğunluğuyla da ilgilidir. Potasyum kemik sıhhatini düzgünleştirir. Tıpkı vakitte kalsiyumun bedende daha uzun kalmasını sağlar. Kurubaklagiller, ıspanak, marul, maydanoz üzere yeşil sebzeler, fındık, muz, patates, avokado, karnabahar, portakal potasyumdan güçlü besinlerdir.
Dokuları bir ortada tutan protein olan kolajenin sentezinde misyon alan C vitamini kemiklerin güçlenmesine yardımcı olur. Bedene kâfi ölçüde C vitamini alınmazsa kemikler olumsuz etkilenir. Kemikler daha dayanıksız ve kırılgan hale gelebilirler. Portakal, mandalina, limon üzere narenciye eserleri, yeşil biber, kapya biber, dolmalık biber, kivi, çilek, karnabahar, maydanoz üzere C vitamininden varlıklı kemik dostu zerzevat ve meyveler günlük beslenmede kesinlikle yerini almalıdır.
K vitamini kemik yoğunluğunu oluşturan bileşiklerin aktivasyonunu sağlayarak kemik sıhhati ve gelişiminde vazife alır. K vitamini birçok besinin yapısında bulunduğu üzere bağırsaklarda bakteriler tarafından da üretilir. K vitamininin besinsel kaynakları; ıspanak, maydanoz, marul, brokoli, bamya, kuşkonmaz, Brüksel lahanası üzere yeşil sebzeler, kurubaklagiller, havuç ve balıklardır.
A vitamini her ne kadar göz sıhhati ile özdeşleşmiş olsa da kemiklerin ve dişlerin gelişimi için de gerekli bir vitamindir. A vitamininin hayvansal kaynakları balık, karaciğer, tereyağ, yumurta ve süttür. Bitkisel kaynakları ise havuç, bal kabağı, kayısı üzere turuncu besinler, brokoli, kivi, ıspanak vb.
B12 vitamini homosistein metabolizmasında faal role sahip mikro besin öğelerindendir. Homosistein kemik dokusundaki yıkımdan sorumlu, kemikleri parçalayan hücreler olan osteoklastları uyarır lakin kemik dokusunda imalden sorumlu, kemik yapan hücreler olan osteoblastların ve dokuları bir ortada tutan protein olan kollejenin oluşumunu maniler. Yüksek homosistein seviyesi düşük B12 vitamini göstergelerindendir. B12 vitamininin homosistein üzerindeki tesiri nedeniyle kemik sıhhatinde tesirli olduğu düşünülmektedir. B12 vitamini yetersiz olduğunda kemik mineral yoğunluğu, kemikteki imal ve yıkım süreci olumsuz etkilenmektedir. B12 vitamini yalnızca hayvansal kaynaklarda bulunmaktadır. Kırmızı et, karaciğer, süt, peynir, yumurta değerli vitamin B12 kaynaklarıdır.
Sağlıklı kemikler için sağlıklı beslenme kaide. Kemik sıhhati ve gelişiminde kalsiyum dışında fosfor, D vitamini, magnezyum, potasyum, çinko, C vitamini, K vitamini, A vitamini ve B12 vitaminini de kâfi ölçüde almak gerekir. Kemik sıhhatinde yalnızca beslenme de kâfi değil. Ömür biçiminde öteki değişikler de yapmak gerekmektedir.
Sağlıklı kemiklere sahip olmak için ömür stili:
Fizikî aktivite tertipli olduğunda kemik üretim süreci artarken sistemsiz olduğunda ise yıkım süreci artar. Fakat çok yapılan antrenman yarar sağlamayıp tersine ziyan vermektedir. “Dünya Sıhhat Örgütü, 5-17 yaşlarındaki çocukların haftada en az üç kere kas ve kemiği güçlendiren aktiviteler (koşmak, zıplamak, ağaçlara tırmanmak, çekme ve itme aktiviteleri) içerecek formda günde 60 dakika orta düzeyli fizikî aktivite yapmaları, yetişkinler ile yaşlıların haftada iki defa kas güçlendirici aktivitelerle birlikte haftada 150 dakika fizikî aktivite yapmalarını öneriyor.”
Sistemli uyku da kemik sıhhati için kıymetlidir. Uyku vakti bedenin kendini onardığı, dinlendiği vakittir. Günlük 7-8 saat uyumak ve bunu nizamlı hale getirmek gereklidir.
Güçlü kemikler için çay, kahve tüketimi sonlandırılmalıdır. Çok çay kahve tüketimi uzun vadede kemik erimesini hızlandırabilir. Ayrıyeten çok çay, kahve tüketimiyle alınan fazla kafein kalsiyumun idrarla atılmasına neden olur. Kahve tüketimini günde 2 fincan ile sonlandırmak yerinde olacaktır.
Sigara da kemik sıhhatini olumsuz tesirler. Kemiğin mineral yoğunluğunu azaltarak kemikleri güçsüzleştirir.
Fazla tuz kalsiyumun geri emilimini azaltıp atımını arttırarak kemik sıhhatini olumsuz etkilemektedir.
Çok alkol de kalsiyum atımını arttırarak kemik sıhhatini bozar.
Düşük vücut kitle indeksi (kilo/boyun karesi<18,5 kg/m2) kemik erimesi için bir risk faktörüdür. Düşük vücut kitle indeksine sahip bayanlarda bilhassa menopoz sonrasında osteoporosiz riski artmaktadır. Obezite de iskelet sıhhatini olumsuz etkileyen faktördür. Sağlıklı kemikler için ülkü kiloda olmak gerekmektedir.
Hamilelik Devrinde Güçlü Kemiklere Sahip Olmak İçin Teklifler
-
Güçlü kemikler için kalsiyum vazgeçilmezdir. Hamilelikle birlikte gereksinimi artan kalsiyumu karşılamak için süt, yoğurt, kefir, peynir, çökelek, yeşil yapraklı sebzeler, pekmez, susam, kurubaklagiller, kuru meyveler, fındık, fıstık üzere kemik dostu besinleri tüketin.
-
Kalsiyumun bedende kullanılması için kıymetli olan D vitaminine dikkat edin. Hamilelikte artan ihtiyaç de düşünüldüğünde günlük 10-15 dakika güneşlenmeye ihtimam gösterin. Yağlı balıklar, karaciğer, tereyağı, süt, yumurta sarısı, mantar üzere D vitamini içeren besinlerle D vitamini alımını destekleyin.
-
Kemikler için kalsiyumla ayrılmaz bir ikili olan fosforu da günlük kalsiyum kadar tüketin. Fosfor muhtaçlığını et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller, yağlı tohumlar, tam tahıllı eserler, süt ve süt eserleri ile karşılayabilirsiniz.
-
Kolajen takviyesi alın. Kolajen dokuları bir ortada tutan proteindir ve kemik sıhhati değerlidir. Kemikli tencere yemekleri yahut kemik suyuyla yapılan yemekleri tüketebilirsiniz. Kolajen sentezinde C vitamini de vazifelidir. C vitaminden varlıklı besinleri tüketerek kolajen sentezini arttırın. Portakal, mandalina, limon üzere narenciye eserleri, yeşil biber, kapya biber, dolmalık biber, kivi, çilek, karnabahar üzere C vitaminini içeren zerzevat ve meyvelere günlük beslenmenizde yer verin ki kemiklerin dayanıklılığı artsın.
-
Güçlü kemikler için C ve D vitamini dışında A, K ve B12 vitamini de tesirlidir. A vitamini balık, yumurta, tereyağı, süt, havuç, balkabağı, brokoli, ıspanak; K vitamini kurubaklagil, ıspanak, marul, brokoli, kuşkonmaz üzere yeşil sebzeler, havuç, balık; B12 vitamini ise et, süt, peynir, yumurta üzere hayvansal kaynaklarda bulunur.
-
Kalsiyumun bedende daha uzun mühlet kalmasını sağlayan potasyum; muz, patates, avokado, karnabahar, portakal, kurubaklagiller, ıspanak, marul, üzere yeşil sebzelerde bulunur.
-
Kemik sıhhatinde değerli olan minerallerden bir başkası de magnezyumdur. Kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, ceviz, badem, fındık, kabak çekirdeği üzere yağlı tohumlar, tam tahıllı eserler magnezyumun kıymetli kaynaklarıdır.
-
Çinko da kemik sıhhati için gerekli olan minerallerdendir. Kırmızı et, deniz eserleri, süt ve eserleri, yumurta, ceviz, badem, yer fıstığı, kabak çekirdeği üzere yağlı tohumlar, kuru baklagiller, bulgur, buğday, mantar, bamya, kuşkonmaz, balkabağı, sarımsak, ıspanak, bezelyedir.
-
Hekiminize danışarak kemik sıhhatinde tesirli olan vitamin ve mineralleri destek olarak kullanın. Hamilelik devrinde besin öğesi ihtiyacı artmaktadır ve bu ihtiyaç beslenmeyle karşılanamamaktadır. Bu durumda destek kullanımı gerekmektedir. Bilhassa D vitamini, kalsiyum, çinko, magnezyum üzere besin öğesi destekleri gerekebilir.
-
Kaliteli protein alımına itina gösterin fakat hayvansal kaynaklı protein tüketiminde çoka kaçmayın. Kurubaklagiller üzere bitkisel protein kaynaklarına da yer verin. Çok protein alımı kalsiyumun idrarla atımını arttırır.
-
Hamilelik periyodunda anne kendi ve bebek sıhhati için idman yapmalıdır. Yapılan bu idmanlar kemik güçlenmesini de sağlayacaktır. Anne adayları bu mevzuda bir uzmandan yardım alarak kendilerine uygun antrenman programını öğrenebilir.
-
Hamilelikte sık karşılaşılan meselelerden olan ödemi engellemek için de tahlil olan tuz kısıtlaması kemik sıhhatinde da yararlı olacaktır. Fazla tuz alımı kalsiyum atımını arttırır. Tuz tüketimi en aza indirilmelidir.
-
Çay ve kahve tüketimini sonlandırın. Fazla ölçüde içilen çay ve kahve ile bedene alınan kafein bebeğin sıhhatini olumsuz tesirler, erken doğum yahut düşük doğum tartısı üzere sorunlara sebep olabilir. Fazla kafeinin tesiri bununla da hudutlu değildir. Kalsiyumun idrarla atımını arttırır. Ayrıyeten kola üzere kafein içeren asitli içecekleri tüketmeyin.
-
Hamilelik sürecinde tüketimi bebeğe ziyan veren sigara ve alkol birebir vakitte kemik sıhhatini da olumsuz tesirler. Güçlü kemikler ve sağlıklı bebekler için sigara ve alkolden uzak durulmalıdır.
-
Uyku daima ihmal edilen bir faktördür. Kâfi ve sistemli uyku genel beden sıhhati için de güçlü kemikler için de kıymetlidir. Günlük 7-8 saat uymaya itina gösterin.
Diğer Beğenebileceğin Yazılar
Diyetisyen
Beyni Besleyen Diyet: Mind Diyeti
Tanınan diyetlere olan ilgi bu kadar artmışken, gerçek bilgiyi edinmek ve kendimiz için en uygun olanını seçmek sıhhatimiz için epeyce kıymetli …
Yayınlanan
2 sene önceüzerinde
Haziran 30, 2022Tarafından
Doktor MakaleleriTanınan diyetlere olan ilgi bu kadar artmışken, gerçek bilgiyi edinmek ve kendimiz için en uygun olanını seçmek sıhhatimiz için epeyce kıymetli hale gelmiştir. Her geçen gün yeni beslenme trendleriyle karşılaştığımız bu periyotta Mind diyeti de, birden fazla kişinin bilmediği ve merak ettiği akımlardan.
2019 yılının en tanınan diyetleri ortasında üst sıralarda yerini alan Mind diyeti, beyin işlevlerinin gelişimine odaklanıyor. Pekala bunu nasıl yapıyor? Hangi besinler yeniliyor, neler yasaklanıyor? Kimler, hangi müddetle uygulamalı? Tüm ayrıntılar ve merak edilenler uzman gözüyle bu yazıda!
Beyin sıhhatimiz, güçlü bir hafıza ve ileri yaşlarda oluşabilecek Alzheimer üzere hastalıkları önlemek için epey değerlidir. Beyin sıhhatimizi üst seviyede tutmak için uygulanan yanlışsız beslenme programları zihinsel gerileme ve demans riskini azaltır. Mind diyeti de bu hedefle oluşturulan, hem zihni hem vücudu geliştirecek bir beslenme programıdır. Rush ve Chicago üniversitelerinde, tıp fakültesi diyetisyenleri tarafından geliştirilmiştir. Akdeniz diyeti ve DASH diyeti birleşimi ile oluşturulmuştur.
Nasıl Uygulanır?
Mind diyeti, literatüre şimdi yeni girdiği için nasıl uygulanacağına dair kesin kuralları konulmamıştır. Uygulamada dikkat edilmesi gereken nokta; uzmanlar tarafından belirlenen birtakım besinlerin tüketiminin arttırılması, kimi besinlerin ise sonlu tüketilmesidir. Bahsedilen bu besinlerin hangi sıklıkla, ne kadar vakitte tüketileceği ise bireyden şahsa nazaran değişmektedir.
Mind Diyetinde Hangi Besinleri Tüketmeliyiz?
-
Yeşil yapraklı sebzeler: Ispanak, lahana, pancar, roka, tere, marul, pazı üzere besinlerin oluşturduğu bu kümedeki besinler yüksek oranda K vitamini, antioksidan, lutein ve beta-karoten içermesi açısından beyin sıhhatini dayanaklar, hafızayı güçlendirir ve beynin genç kalmasını sağlar. Bu kümedeki besinlerin haftada en az 5-6 porsiyon yenilmesi önerilir.
-
Sebzeler: Öncelikle yeşil yapraklı sebzeler olsa dahi, tüm mevsim zerzevatları zihin sıhhatinin düzgünleşmesini dayanaklar. Her gün öğünlerinizde yer verilmesi azamî yarar sağlar.
-
Yağlı tohumlar: Ceviz, fındık, fıstık, badem üzere besinler yağlı tohumlar grubundadır. İçeriklerindeki yüksek orandaki E vitamini ile bilişsel gerilemeyi mahzurlar. Birebir vakitte ceviz, omega-3 içeriği ile beynimizi dayanaklar. Her gün ölçülü formda tüketilmesi önerilir.
-
Meyveler: Bilhassa ‘berry’ olarak sınıflandırılan ahududu, çilek, böğürtlen, yaban mersini üzere meyveler kıymetli antioksidan kaynaklarıdır. Haftada en az 2-3 sefer esas kırmızı meyveler olmak üzere meyve tüketimi mind diyetinde olmazsa olmazdır.
-
Balık: Tesirli EPA ve DHA alımı beyin fonksiyonları için elzemdir. Bu sebeple esas omega-3 kaynaklarından olan balık, bilhassa somon, sardalya, alabalık, ton balığı ve uskumru üzere yağlı balıklar tercih edilmelidir.
-
Tam tahıllar: Beynimiz birincil güç kaynağı olarak glikozu kullanır. Bu sebeple gerçek besin tercihleri yapmak, tesirli güç kullanımı için kıymetlidir. Glisemik indeksi düşük olan tam tahıllı ekmekler, bulgur, yulaf, tam buğdaylı makarna, kinoa üzere besinler yanlışsız karbonhidrat kaynakları olacaktır. Her gün 2-3 porsiyon alımı kıymetlidir.
-
Saf zeytinyağı: En sağlıklı bitkisel yağ kaynaklarından olan zeytinyağı, Alzheimer’ı önlemeye ve hafızayı güçlendirmeye katkıda bulunur. Her gün tüketilmeli, yemeklerde tercih edilecek yağ kaynağı olmalıdır.
-
Kümes hayvanları: Sağlıklı yollarla pişirilmiş tavuk, hindi üzere besinler sağlıklı protein kaynaklarıdır. Protein alımının kâfi olması beyin işlevlerinin fonksiyonları açısından kıymetlidir. Bu sebeple haftada 2-3 defa beslenmenizde bu besinlere yer verin.
-
Fasülye: Fasülye, mercimek, soya fasülyesi üzere besinlerden oluşan bu kümeye haftada en az 3-4 defa öğünlerinizde yer vermek mind diyetinde önerilir.
-
Şarap: Kaide olmamakla birlikte ölçülü şarap tüketimi, Alzheimer hastalığının önüne geçmek için tesirlidir. İçeriğindeki resveratrol ile yaşlanmayı geciktirir ve beyni takviyeler. Haftada 1-2 kadeh tüketimi yarar sağlamaktadır.
Mind Diyetinde Hangi Besinleri Hudutlu Tüketmeliyiz?
-
Kırmızı Et: Haftalık 2-3 porsiyondan fazla tüketimi önerilmemektedir.
-
Tereyağı, margarin üzere yağ kaynakları: Doymuş yağ kaynakları sınıfında olan bu besinlerin tüketimi sonlandırılır.
-
Rafine Edilmiş Peynir Çeşitleri: Bilhassa yağlı peynirlerin tüketimi haftalık 50-60 gramı geçmemelidir.
-
Hamur işleri ve rafine şekerli tüm eserler: Kek, pasta, börek üzere hamur işleri ve tüm şekerli, paketlenmiş besinler sonlandırılır.
-
Fast Food: Kızartılmış fast food’lar, hamburger, pizza üzere besinlerin tüketimi önerilmez.
Mind Diyeti’nin Sıhhat Üzerine Tesirleri
En değerli işlevi beyni geliştirmek olan Mind Diyeti, pek çok sıhhat parametresini olumlu etkilemektedir. Tam tahılların tüketimi ve rafine şekerin azaltılması diyabet riskini azaltır, zerzevat ve meyve tüketiminin arttırılması kanser üzere pek çok hastalıktan korur. Kırmızı et tüketiminin ve doymuş yağın sonlandırılması LDL kolesterolde düşüşü destekleyerek muhtemel koroner hastalıklardan korur. Bu sebeple mind diyetinin genel manada sağlıklı bir diyet olduğunu söyleyebilir. Ancak uygulamadan evvel kesinlikle bir diyetisyene başvurulmalıdır.
Diyetisyen
L-Karnitin Rehberi: Yağ Yakıcılar Hakkında Tüm Merak Edilenler
Ülkü bir bedene ulaşmak herkesin hayali. Bunun için çoğumuz beslenmemize dikkat ediyoruz, spor salonlarında vakit geçiriyoruz yahut profesyonel …
Yayınlanan
2 sene önceüzerinde
Haziran 30, 2022Tarafından
Doktor MakaleleriÜlkü bir bedene ulaşmak herkesin hayali. Bunun için çoğumuz beslenmemize dikkat ediyoruz, spor salonlarında vakit geçiriyoruz yahut profesyonel bir sporla uğraşıyoruz. Amacımıza daha süratli ulaşmak için de çeşitli ergojenik dayanaklar bize eşlik ediyor. L-Karnitin ise bu takviyelerden tahminen de en yaygın bilineni. Pekala L-Karnitin nedir, kullanımı nasıl olmalıdır, tesirleri nelerdir? Bu yazımda L-karnitin ile ilgili tüm merak edilenleri sizler için anlattım!
H2: L-Karnitin Nedir?
Karnitin, lizin ve metionin aminoasitlerinden elde edilen doğal bir amonyum bileşenidir. Böbrek ve karaciğerlerimizde bulunur. Temel olarak yağ asitlerinin, mitokondriye taşınmasından, hasebiyle ATP sentezinden sorumludur. L-Karnitin ise, bedenimizde bulunan karnitin formları ortasında etkin olarak kullandığımız aminoasit türevidir.
H2: L-Karnitin Desteklerinin İçeriği Nedir
Karnitin, doğal bir aminoasit türevi olduğu için L-Karnitin destekleri de makro besin öğesi olarak protein içerir. Yok denecek kadar az karbonhidrat ve yağ içeriğine sahip olan L-Karnitin dayanakları, bir ölçek için yaklaşık 5-10 kalori civarında güç sağlar. İçeriğinde çeşitli aromalar bulunabilir. Ek kafein ve vitamin içeren destekler sıklıkla kullanılmaktadır.
H2: L-Karnitin Ne İşe Fayda? Neden Kullanılır?
En kolay tabirle L-Karnitin, göğüslü metabolizmasında güç üretimini sağlar. Mitokondri membranından uzun zincirli yağ asitlerinin taşınmasında misyonlu temel moleküldür. Metabolik tesirlerinden ötürü, yağ oksidasyonunu hızlandırır ve yağ yakımına yardımcı olması sebebiyle sportmenler tarafından kullanılır. Ayrıyeten idman randımanını arttırır, dayanıklılığa dayanak olur, kas hasarlarını azaltmaya yardımcıdır.
H2: L-Karnitin Nasıl Çalışır?
L-Karnitin, hür yağ asidi metabolizmasında, yağ asitlerinin mitokondriye taşınması ile vazifelidir. Birkaç biyokimyasal sürece uğrayarak, sonunda gücün yağlardan elde edilmesine yardımcı olur. Yağlar idman esnasında yakıt olarak kullanıldığı için, glikojen de yönetimli kullanılır ve bu sayede idmanlar daha uzun periyodik ve verimli geçmektedir. Birebir vakitte glikoz oksidasyonunda rol alır. Laktat birikimini azaltır, kas yorgunluğunu geciktirir ve kas kitlesini korur.
H2: Carnitine (Karnitin) çeşitleri nelerdir?
Karnitin, L-Karnitin ve D-Karnitin olmak üzere iki çeşittir.
Dokularda faal olan formu L-Karnitin’dir ve bu sebeple supplement olarak kullanımı uygundur. Besin etiketlerinde “L-carnitine, L-carnitine L-tartrate, Propionyl-L-carnitine” biçiminde de yazılabilir. L-karnitin’in başka kimyasal formları ise asetil-L-karnitin ve propionil-L-karnitin’dir
D-Karnitin ise karnitinin inaktif formudur ve suplement olarak kullanılamaz.
H2: L-Karnitin Kullanımı
Karnitin, destek olarak kesinlikle alınması gereken elzem bir besin öğesi değildir zira bedende da biyolojik olarak sentezi mümkündür. Ayrıyeten birçok besin doğal olarak karnitin içerdiği için, bu besinleri tüketerek de karnitin alabilir ve tesirlerinden yararlanabiliriz. Lakin karnitin içeren besinlerin tüketiminin yetersiz olduğu vegan bireyler, karnitinin kâfi ölçüde sentezlenemediği ve emilemediği bireyler, ağır spor yapanlar destek olarak L-Karnitin almalıdır.
L-Karnitin alımına birinci başlandığında toksik tesir yaratmaması ve oluşabilecek yan tesirleri gözlemlemek ismine düşük dozlar tercih edilmelidir. Bu dozların ölçüsü ve kullanma sıklığı yavaş yavaş arttırılabilir. Standart, inançlı L-Karnitin dozu günlük 500-2000 mg’dır.
Hedefe nazaran bu ölçüler değişiklik gösterebilir. Örneğin idman performansını arttırmak isteyen bireyler; 2 gram L-Karnitin desteğini, gün içerisinde iki sefer, yaklaşık 80 gram karbonhidrat ile birlikte almalıdır. Suratını arttırmak isteyen atletler ise günde toplam 3 gram L-Karnitin’i meyve suları ile birlikte almalıdır. Tüm bu tekliflere ek olarak, L-Karnitin kullanılırken kesinlikle bir profesyonele danışmanız gerekmektedir.
H2: İdman performansı üzerine tesiri
L-Karnitin, öbür ergojenik takviyeler üzere antrenman performansını arttırmaktadır. Dayanıklılık idmanları mühletince yağların yakıt olarak kullanılmasına yardımcı olur. Bu sayede yağ yakımını hızlandırır. Antrenman öncesi alınan L-Karnitin, kaslarda bulunan laktik asitin birikimini azaltarak kas yorgunluğunu geciktirir ve mevcut kas kütlesini korur. L-Karnitin, kaslarda depolanmış olan glikojenin boşalmasını geciktirdiği için uzun müddetli sporlarda ve/veya dayanıklılık gerektiren idmanlarda kullanımı önerilmektedir. Antrenmandan yaklaşık 30-40 dakika evvel alımı azamî fayda sağlayacaktır.
H2: L-Karnitin Ziyanlı mı?
L-Karnitin’i ziyanlı bir dayanak olarak tanımlamak gerçek değildir. Lakin beden için kullanılan her şeyde olduğu üzere, karnitinin de ihtiyacımızdan fazlasını almak yan tesir yaratabilir. Fazla alınan ölçü çoklukla idrarla birlikte atılsa da bireye nazaran oluşabilecek yan tesirleri; bulantı, ishal, kusma, mide ekşimesidir. Nefesin, terin ve idrarın keskin bir kokuya bürünmesi de görülen yan etkilerdendir.
Bu sebeple L-Karnitin alınırken kesinlikle dozuna ve kullanım haline dikkat edilmelidir. Bahsedilen yan tesirler görüldüğünde kullanımı azaltılmalı ve bir sıhhat profesyoneline danışılmalıdır.
H2: L-Karnitin Seçerken Nelere Dikkat Etmeli?
Sportmenler için üretilen dayanakların sayısı gün geçtikçe artmakta ve piyasada çok çeşitte L-Karnitin eseri bulunmaktadır. En yanlışsız eseri seçmek, bizlere azamî fayda sağlaması ismine değerlidir. Sağlam L-Karnitin seçmek için birkaç püf noktaya dikkat edilmelidir:
-
‘İçindekiler’ bilgisi kesinlikle incelenmelidir. İçerisinde hami katkı hususları üzere eklenen ekstra bileşenler ne kadar fazla ise o eserden o kadar uzak durmak gereklidir. Bir öbür deyişle eserin saf ‘karnitin’ içermesi değerlidir.
-
L-Karnitin destekleri ; kapsül formunda, enjekte edilebilir formda vesıvı formlarda piyasada bulunmaktadır. En tanınan seçenek sıvı formu olsa da; bireyler uygulayabileceği en uygun formu seçmelidir.
-
Dozajına kesinlikle dikkat edilmelidir. Bu yazıda bahsettiğim dozlar sizlere örnek olabileceği üzere; kesinlikle kullandığınız eserin etiket ve porsiyon bilgilerine dikkat edin. Örneğin bir eser, tek kapsülde günlük önerilen ölçünün tamamını içeriyor olabilir yahut bir öteki markalı eser, günde 2-3 kez alımı önerebilir. Ayrıyeten yan tesir oluşmaması ismine fazla kullanımından kaçınılmalıdır.
-
Kullanacağımız her eserde olduğu üzere, L-Karnitin satın alırken de muteber olması hayati ehemmiyet taşımaktadır. Satın aldığımız markayı kesinlikle araştırmalı, güvenilirlik sertifikalarını sorgulamalıyız.
H2: Hangi Besinlerde Karnitin Bulunur?
Karnitin, doğal olarak besinlerde bulunur. Bilhassa hayvansal kaynaklı besinler, karnitin açısından zengindir. Kırmızı et, bu besinlerin başında gelmektedir. Örneğin 120 gram pişmiş biftek, yaklaşık 56 ile 162 mg ortasında karnitin içerir. Kırmızı et dışında beyaz et kaynakları (tavuk, balık, hindi vs.), süt ve süt eserleri karnitin zengini besinlerdir.
Bu sebeple hayvansal kaynaklı eserlerden varlıklı beslenen bireylerde karnitin eksikliği pek fazla görülmezken, vegan bireylerde karnitin düşük ölçülerde seyreder. Hayvansal kaynakların dışında, kuşkonmaz, tam tahıllı eserler, soya fasülyesi, avokado karnitin alımı açısından tercih edilebilir.
H2: L-Karnitin Fiyatları
Piyasada satılan L-Karnitin desteklerinin fiyatları boyutları ve formlarına nazaran değişmekle birlikte; en fazla tercih edilen markaların 1000 ml’lik sıvı formları 90-120 tl ortasında değişmektedir. Kapsül formları da yaklaşık bu fiyatlarda satışa sunulmaktadır. Birçok farklı aromaları bulunan desteklerin boyutlarına nazaran fiyatları da değişkenlik gösterebilir.
Diyetisyen
Süratli Kilo Verme
‘Nasıl süratli kilo verebilirim?’ ‘hızlı kilo verme yöntemleri’ ‘hızlı kilo verdiren tarifler’.. bahis kilo verme olunca arama motorlarını …
Yayınlanan
2 sene önceüzerinde
Haziran 30, 2022Tarafından
Doktor Makaleleri‘Nasıl süratli kilo verebilirim?’ ‘hızlı kilo verme yöntemleri’ ‘hızlı kilo verdiren tarifler’.. bahis kilo verme olunca arama motorlarını tahminen de en çok meşgul eden başlıklar! Fazla kilolarından şikayetçi birden fazla birey süratlice kilo vermek ve istediği fit bedene ulaşmak için sağlıklı yahut sıhhatsiz birden fazla sistemi deniyor.
Pekala siz bu formüllerle ilgili neler biliyorsunuz? Hangileri sağlıklı? Hangi süratte kilo vermeliyiz? Dikkat edilmesi gereken noktalar neler?
Süratli kilo verme ile ilgili tüm merak edilenler uzman gözüyle bu yazıda!
Nasıl Süratli Kilo Verilir?
Kilo vermek temelde çok kolay bir mantığa dayanır. Günlük almamız gereken ve harcadığımız kalori ölçüsünden daha az kalori alırsak ‘kalori açığı’ dediğimiz durum oluşur ve kilo kaybı gerçekleşir. Bu kalori açığı denen durumu oluşturmanın pek çok yolu vardır. Kimilerimiz bunun için kendilerini saatlerce aç bırakır, kimilerimiz besin öğelerinden yoksul çok düşük kalorili yiyecek ve içeceklerle beslenir. Süratli kilo verme vaat eden birden fazla diyet programı ve endüstriyel eserler de bunun temeline dayanır.
Süratli Kilo Vermek Sağlıklı mı?
Kilo verme emeli olan bir bireyin dikkat etmesi gereken nokta; kilo verme suratı değil, verilen kilonun ne kadar sağlıklı ve kalıcı olduğu olmalıdır.
Süratli kilo verme uğruna kendimizi aç bırakmak ve öğünleri shake üzere eserlerle geçiştirmek; bizlere birinci etapta süratlice kilo verdirse de verilen kilo mutlaka sağlıklı olmaz. Zira süratli kilo vermek için fazla kalori açığı oluşturulan programlar; lif,vitamin,mineral üzere besin öğelerini kâfi ölçüde içermez ve bedenimizin işleyişi için gereksinimimiz olan protein, karbonhidrat, yağ istikrarını sağlayamazlar.
Sağlıklı kilo vermenin en değerli noktalarından biri; yağ ve kas istikrarının korunmasıdır. Süratli kilo vermek için yapılan şok diyetler yağ oranını düşürmekten fazla önemli oranda kas kaybına sebep olur. Bu da bireyin kilo verse bile sağlıklı beden bileşiminde olmaması demektir.
Bunlara ek olarak; süratli kilo vermek için yapılan uygulamalar insan sıhhatini şu istikametlerden tehdit eder:
-
Uzun periyodik açlıklar ve yetersiz kalori alımı, metabolizmanın yavaşlamasına sebep olur. Metabolizmanın yavaşlamasıyla birlikte sindirim işlevleri gerçek çalışmamaya başlar ve vakitle beden işleyişi bozulur.
-
Yetersiz lif alımının sonucu olarak bağırsak sıhhatimiz bozulmaya başlar ve başta kabızlık olmak üzere pek çok rahatsızlık meydana gelir.
-
Yetersiz vitamin ve mineral alımı, bağışıklığımızın güçlü olmasındaki en değerli manilerden biridir. Zayıf bir bağışıklık sistemi, bedenin hastalıklarla savaşamaması demektir.
-
Beden kâfi enerjiyi alamadığı için; gereksinimi olan enerjiyi sağlamak ismine karaciğeri kullanır ve karaciğeri yorduğu için bununla ilgili hastalıkların oluşma riskini arttırır. Organlar geri dönüşümsüz olarak hasar görebilir.
-
Uygulanan şok diyetler sonucunda ani kalp krizleri, halsizlik, baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü, apansız kötüleşme üzere durumlar oluşabilir.
Sıhhatimizi olumsuz etkileyen fizikî sorunların yanı sıra fazla kısıtlanma yaşanılan diyetler ve programlar duygusal olarak da olumsuz tesirlere sebep olmaktadır. Daima açlık halinin ve besinsel olarak tatmin olmama durumunun depresyon üzere ruhsal bozukluklara yol açtığı birçok çalışmayla kanıtlanmıştır.
Uzmanlar tarafından önerilen kilo verme suratı nedir?
Sağlıklı ve kâfi bir diyet programı uygulayarak önerilen kilo değişimi ayda 4-6 kilodur. Buna nazaran haftada 1-1,5 kilo kaybı olağandır. Dünya Sıhhat Örgütü de (WHO) haftalık kilo verme ölçüsünün 0.5-1 kilogram olması gerektiğini belirtir. Ekseriyetle birinci haftada su kaybı ile bir arada daha yüksek kilo kaybı görülür lakin ilerleyen vakitlerde belirtilen aralıklara dönmesi gerekir.
Bu bedeller kişinin yaşına,cinsiyetine, fizikî aktivite seviyesine, diyetine ahengine ve daha birçok faktöre bağlı olarak değişir. Bu kilo kaybı bedellerinin üzerine çok fazla çıkıldığında; kas kaybetme ihtimaliniz artar, diyetinizin randımanı azalır ve bedeninizin denetimini sağlayan tüm sistemleriniz risk altına girer. Mümkün aksiliklerle karşılaşmamak ismine; bu surattaki kilo kaybını destekleyecek beslenme programlarını uygulamanız önerilir.
Sağlıklı Süratte Kilo Vermek İçin Yapılması Gerekenler
-
Öncelikle kendinize gerçekçi amaçlar belirleyin ve evreli ilerlemeye, motivasyonunuzu kaybetmeden bu amaçlara ulaşmaya çalışın.
-
Sağlıklı kilo kaybı ve yağ yakımı için mucizevi bir besin yok ancak en tesirli yol; kâfi su içmek! Kilo vermenizi destekleyecek en temel besin olan suyu günlük en az ”kilonuz x 30 ml” olacak halde tüketin.
-
Kâfi protein alımı, doygunluğu sağlayacağından ve kas üretimini hızlandıracağından ötürü kilo vermede tesirlidir. En uygun kaynakları; yumurta, kırmızı ve beyaz et, balık, süt eserleri, baklagiller’dir.
-
Kâfi ölçülerde yağ tüketin ve sağlıklı yağ kaynaklarını tercih edin. Tereyağı, margarin üzere doymuş yağlar yerine zeytinyağı, badem,ceviz üzere doymamış yağları tüketmeye çalışın.
-
Karbonhidrat tercihlerinizi kompleks karbonhidratlardan yana kullanın. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmekler, pirinç yerine bulgur tercih edilmelidir. Birebir vakitte yulaf, lif içeriği ve doyuruculuğu ile tesirli bir besin olduğundan diyet listelerinde yer almalıdır.
-
Mevsimine uygun zerzevat ve meyve tüketiminizi arttırın. Bu besinlerden alacağınız lif, vitamin, mineral ve antioksidanlar kilo vermenizi ve sıhhatinizi güzelleştirmenizi destekleyecektir.
-
Bitki çaylarından takviye alın: Yeşil çay, beyaz çay, kiraz sapı çayı, mate, mısır püskülü üzere bitki çayları hem ödemle savaşmaya hem yağ yakımına yardımcı olacaktır.
-
Rafine şekeri, işlenmiş paketli besinleri, asitli içecekleri, hamur işlerini hayatınızdan çıkartın.
-
Yanlışsız pişirme yollarını seçin: Kızartmalar, kavurmalar yerine haşlama, ızgara, fırın, buğulama, yağsız tava üzere pişirme prosedürlerini tercih edin.
-
Beslenmenizde çeşitlilik sağlayın. Daima birebir rutinde ilerlediğinizde kilo verme süratiniz azalır. Bu sebeple metabolizmanızı şaşırtmak ismine öğün saatlerinde küçük oynamalar, farklı bitki çayları denemek, öğün içeriklerini değiştirmek, farklı şiddette antrenmanlar yapmak kilo vermenizi ve diyetinizin randımanını destekleyecektir.
-
Açlığınızı hissedin ve porsiyonlarınızı kâfi olacak kadar ayarlayın. Duygusal yemeden kaçının.
-
Fizikî olarak etkin olun. Şahıstan şahsa nazaran değişmekle birlikte haftada en az 2-3 gün yapacağınız antrenmanlar kilo vermenize yardımcı olur. Daha fazla hareket etmek ismine asansör yerine merdiven kullanın, gidebileceğiniz yerlere otomobil yerine yürüyerek gidin, konutta örnek görüntüler eşliğinde spor yapmaya çalışın.
-
Her gün tartılmayın. Haftada bir kez, birebir kıyafetlerle, 12 saat açlık halinde, tuvalet sonrası tartılmak en gerçek sonucu verecektir. Her gün tartılmak, istenilen kilo düşüşünü yansıtmayacağı için motivasyon kaybına sebep olabilir.
-
Besin günlüğü tutmaya çalışın. Gün içerisinde yediklerinizi denetim edebilmek ve yapılan yanlışları fark etmek ismine tesirli olabilir.
Sağlıklı ve gerçek biçimde kilo vermek için; bu yazıda önerilen kilo kayıpları sağlanmalı ve sağlıklı beslenme hayatımıza adapte edilmelidir. Benim bu mevzudaki teklifim; bir beslenme uzmanı eşliğinde diyetinizin planlanması ve kilo takibinizin yapılmasıdır. Unutmayın ki; her birey kendine hastır ve beslenme sistemimiz bizlerin hayat standartlarına, beslenme alışkanlıklarımıza, günlük rutinimize ahenk sağlamalıdır. Daha süratli sonuçlar için bilimsellikten uzak ve içeriği muhakkak olmayan firmalara, eserlere, şok diyet listelerine prestij etmemek sıhhatimizi korumak ismine hayati ehemmiyet taşımaktadır.
Umarım bu blog yazısı süratli kilo verme mevzusuyla ilgili aydınlatıcı olmuştur. Daha fazlası için takipte kalmaya devam edin!
Sağlıklı günler dilerim.
Istanbul Obesity Center Achieves Global Success in 2024: Zero Complications in Obesity Surgery
Discover the Best Obesity Clinic in Istanbul: Istanbul Obesity Center
Vejetaryen ve Vegan Beslenme Üzerine
Maskelerin Koronavirüsten Koruma Düzeyleri
Ameliyatsız Zayıflama Yöntemi: Mide Botoksu
Kalp Kası Bandı Hastalığı (Miyokardiyal Bridge)
Trendler
-
Koronavirüs3 sene önce
Maskelerin Koronavirüsten Koruma Düzeyleri
-
Mide Botoksu4 sene önce
Ameliyatsız Zayıflama Yöntemi: Mide Botoksu
-
Kalp ve Damar Cerrahisi4 sene önce
Kalp Kası Bandı Hastalığı (Miyokardiyal Bridge)
-
Genel Cerrahi4 sene önce
Mide botoksu nedir? Mide botoksu yaptıranlar nasıl bir yol izliyor?
-
Tüm Makaleler4 sene önce
Ejakülatör Kanal Kisti
-
Tüm Makaleler4 sene önce
Penis Büyütme Nedir? İşe Yarıyor Mu?
-
Kalp ve Damar Cerrahisi4 sene önce
Küçük Kesi İle Kalp Ameliyatları
-
Göz Hastalıkları4 sene önce
Diyabette Göz Muayenesi