Doğum denetimi tarihçesi epeyce eskiye dayanıyor.
Eski Yunan’da Nar tohumlarının bayanlarda doğum denetim formülü olarak kullanıldığına dair söylentiler bulunmaktadır.
Milattan Evvel 3000 yıllarından itibaren balık safra kesesi, keten kaputlar ve hayvan barsakları doğum denetimi için basitçe prezervatif olarak kullanılmıştır. Bu prezervatifler birtakım kimyasal solüsyonlara batırılarak sperm öldürücü özellik de kazandırılıyorlardı.
Antik Mısır’da, bayanlar bal, sodyum bikarbonat ve timsah gübresini karıştırarak cinsel alaka öncesinde vajinaya bir halka yerleştirmişlerdir. Bununda genital organ asiditesini değiştirerek spermleri öldürdüğü düşünülmüştür.
Roma periyodunda ise bugünkü Libya’dan köken alan ‘’ Silphium Grew ‘’ gebeliği önlemek için kullanılmış. Bu bitkiye talep o kadar büyümüş ki yeteri kadar üretilmediğinden 4.yüz yılda dünya üzerinden yok olmuştur.
Siri Lanka’da papaya bitkisi bayanlar hamile kalmamak için kullanmışlardır. Yıllar sonra yapılan araştırmalarda bu bitkide ‘’papain’’ diye bir husus bulunuyor ve progesteron hormonun karşı tesirli olduğu bulunuyor.
İleride Papa John XXI olarak anılacak İspanyalı Peter kendi bulduğu birtakım bitkisel karışımları kullanarak bayanlarda adet periyodunun denetim edilebileceğini ileri sürmüştür.
Bu kısa bilgilerden sonra mevzumuza geri dönelim.
Doğum denetim hapının hikayesinde karşımıza bir bayan çıkıyor.
Bu bayan Margaret Sanger, tartışmalı bir kahraman hakkında kararı siz vereceksiniz.
Margaret Sanger 11 doğum ve beş düşük yapan bir annenin 6.çocuğu annesini tüberküloz ve rahim kanserinden kaybedince büyük bir ruhsal eza yaşamış. Babasını gebelikler ve yorucu aile hayatından ötürü sorumlu tutmuştur. Bu olayın tesiri ile Hemşirelik okumaya başlamıştır. Hemşirelik yaparken bilhassa göçmen bayanların gebelik ve güç ömür şartlarını gözleyince kendini bu mevzuya adamaya karar veriyor. İstenemeyen gebeliklerin bayanların sıhhatlerini tehdit ettiğini fizikî ve ruhsal olarak ziyan gördüklerini hatta sıhhatsiz kürtaj prosedürlerine başvurarak kendilerini riske attıklarını ve bayanların eğitilmesi gerektiğini vakit zaman anarşist sayılabilecek fikirler ile yaymaya çalışıyor. O periyotta New York’ta entelektüel bir etrafta bayan hakları konusunda çalışmaya başladı. Anarşist fikirler ile kendini ‘’feminist’’ olarak tanımladı. Bayanları gebelik ve insan fizyolojisi hakkında aydınlatmak için 1912 yılında bir gazetede ‘’ Kızların bilmesi gereken her şey ‘’ başlıklı birinci yazısı yayınlandı. Bu yazı Amerika’da Cinsel Eğitim konusunda yapılan birinci yayınlardan birisidir. 1914 yılında ‘’Kadın İsyanı’’ ismi altında bir yayın çıkarmaya başladı.’’ Gebelik kararının bayana ilişkin olduğunu ve bunun bayanı hakkı ‘’ olduğunu savundu. Bu tıp bilgilerin yayınlanması 1873 yılında çıkarılan bir yasa ile yasaklanmıştır.
O tarihlerde ülkeye sokulması yasak olan lakin Avrupa’da özgür olan ‘’diyafram’’ üzere kimi aygıt ve ilaçları Amerika’ya soktuğu için tutuklanmış ve mahpus cezası ile karşılaşınca İngiltere’ye kaçmıştır. Eşinden boşandıktan sonra
İstenemeyen gebelikleri önlemek ve bayanların ömür şartlarını düzgünleştirmek için Birinci Doğum Denetim Kliniğini 1916 yılında kurar. Kliniği açtıktan 9 gün sonra tutuklanır, kardeşi ile 30 gün mahpus yatmıştır. Doğum denetim kliniklerini ülke çapında yaygınlaştırmaya çalışmıştır. Birinci kazanımı ‘’ hekimlerin bayanlara doğum denetimi için bilgi verilmesinin ‘’ özgür bırakılması olmuştur.
İkinci evliliği Petrol Zengini bir iş adamı ile evlenmiştir. Kocası tüm çalışmalarına nakdî takviye sağlamıştır. 1936 yılında Amerikan hükümeti doğum denetim aygıtlarının ithalini özgür bırakmıştır.
Bu çalışmaları sırasında en yakın arkadaşı Katharine Dexter Mc Cormic olmuştur. Varlıklı Mc Cormick ile 1952 yılında ‘’ Aile Planlaması Vakfını ‘’ kurarlar. 1950 yılından itibaren istenmeyen gebelikleri önlemek için ‘’ mucize bir hap’’ aramaya başlarlar. New York’ta Bayan hormonları üzerinde çalışan Endokrinolog Gregory Hincus’a nakdî dayanak sağlayarak ‘’ bir doğum denetim hapı’’ üzerinde çalışmasını teşvik ederler. Hincus temel olarak yumurtlamanın ve gebeliğin önlenmesine yönelik progesteron üzerinde çalışır. Birinci hapı üretir. Aslında birebir devirde Meksika’da Kimyager Carl Djarassi bahis üzerinde çalışmış lakin nakdî meşakkatler nedeni ile ilerleyememiştir. Kimi muharrirler kendisini doğum denetim hapının babası olarak kabul ederler.
Hapı denemek ve kullanmak için dayanak beklenmedik bir yerden gelir koyu bir Katolik olan Jinekolog Dr. John Rock aracılığı ile 52 bayanda kullanılmaya başlanır. Ancak yasalar ile muvaffakiyet kedere girince Porto Riko’da çalışmalarına devam ederler. Sanger ve Mc Cormick günümüzde 18 milyon dolara denk gelen bir dayanak sağlarlar. Sonuçlar %100 başarılı olarak açıklanır. 1957 yılında Amerikan Besin ve İlaç Kurumu adet düzensizliklerinde kullanımını onaylar. Birtakım eyaletler doğum denetimini sağladığı için ilacın satışına müsaade vermezler. 1960 yılında doğum denetim hapı olarak müsaade alır. Uzun mühlet yalnızca evli çiftlere kullanım müsaadesi verilen ilaç sonuçta evli olamayan bayanlara da satılmasına müsaade verilir. Kimi eyaletler ve Katolik Dünyası uzun mühlet bu karara direnirler.
Bu zaferin altında imzası olan Sanger pek çok açıdan eleştirilir.
Evvelce Bayan sıhhati için Aile Planlamasını savunan Sanger zihinsel özürlü olanların ve hatalıların doğurmaması için yazılar muharrir. Yani Nazilerden evvel 1930’larda bu fikirlerini Klu Klux Klan toplantılarında bile açıklamaktan kaçınmaz. Hatta zencilerin doğurmalarının kısıtlanması gerektiğini savunduğu için ismi Irkçıya çıkar.
Sanger ayrıyeten ikinci kocası ile farklı meskenlerde oturduğu, birbirlerini haber vermeden ziyaret etmedikleri ve başka hayatlar sürdürdükleri içinde eleştirilir. Kendisi ise evliliklerinin çok başarılı olduğunu savunur. Sanger ikinci eşinden iki de çocuk sahibi olmuştur.
Sanger 1960’lı yıllardan itibaren doğum denetim haplarının kullanımın artması ile ‘’ cinsel devrim’’ konusu hayat geçiren bayan ve en aktif feminist olarak anılır fakat muhafazakâr etraflarında yansısını çeker.
Sanger ve Mc Cormick uzun gayretten muvaffakiyet ile çıkarlar. İkisi 1967 yılında vefat ederler.
