Ülkemizde şeker hastalığı ve kalp damar hastalıkları çok kıymetli bir problemdir.
Toplumumuzda erişkinlerin yaklaşık % 25’i risk altındadır. Bu çok yüksek bir sayıdır.
Erkeklerin % 25’i bayanların % 31’i kilo fazlası, şişmanlık yani obezite sıkıntısından çekmekte.
30 yaş üzerinde yaklaşık 10 milyon şahıstan bahsetmekteyiz.
Obezite ileride Tip II Şeker Hastalığına dönüşebilir. Fizikî hareketsizlik ve gerilim üzere çağdaş kent hayatının nimetleri’ eklenince şeker ve kalp damar hastalıklarına giden bir sürecin içerisinde kendimizi buluruz.
Obezite sorunun yanına kısa müddette insülin direnci, kan şekeri yüksekliği ve metabolik sendrom üzere tanımlamalar başımızı da karıştırabilir.
İşte bu yazının emeli sizlere bu yolun duraklarını teker, teker açıklamaktır.
– Gelin birinci duraktan başlayalım
Bedenimiz gereğinden fazla şeker aldığında ve/veya şekeri harcayamadığında onu düşürmek için salınan insülin kâfi etkiyi gösteremez.
insülin İnsülin direnci testi (HOMA-IR) , insülin direnci olup olmadığını belirlemek hedefiyle kullanılan bir testtir. Bu test, matematiksel bir formüldür. 8-10 saatlik açlık sonrası alınan kan şekeri ile açlık insülin seviyesi birbiri ile çarpılarak, 405’e bölünür ve HOMA-IR denilen insülin direnci seviyesi ortaya çıkar
Bu bahiste bilmemiz gereken birinci bedel İnsülin seviyesidir.
İnsülin (açlık) bedeli laboratuvarlarımıza nazaran 2-25 uU/mL ise olağan kabul edilir.
İnsülin direnci ise insülin seviyesi ve açlık kan şekeri üzerinde bir formül ile hesaplanır.
AKŞXİNSÜLİN DÜZEYİ/405 formülü ile üstte açıkladığımız üzere hesaplanır. HOMA-IR olarak isimlendirilir. 0,5-1,4 olağan seviyeleridir. Optimal seviye ise 1.0 olarak kabul edilir.
– Bir sonraki durak ise pre-diabettir.
Pre-diyabet, ortalama kan şekeri düzeylerini yansıtan kan şekeri yahut HbA1C seviyelerinin olağandan yüksek lakin, diyabet tanısı için gereğince yüksek olmadığı bir durumdur. Prediabet hastaları, kalp krizi yahut felce neden olabilen Tip 2 Diyabet ve Kardiyovasküler Hastalık (KVH) gelişme riski altındadır. Bunu şeker öncüsü yani prediabet olarak da kıymetlendirebiliriz. BİLİNMEYEN ŞEKER olarak da bilinir.
Pre-diyabet, Bozulmuş Glikoz Toleransı yahut Bozulmuş Açlık Glikozu Tıpkı Manada mıdır? Evet. Hekimler pre-diyabeti belirlemek için açlık kan şekeri yahut oral glikoz tolerans testi (OGTT) kullanabilirler.
Teşhis için;
– Diabetes mellitus yahut
– Bozulmuş glukoz toleransı yahut
• İnsülin direnci tüm bunları kabaca açlık kan şekerinin 100’ün üzerinde olması biçiminde özetlenebilir.
Bunlardan biri ve aşağıdakilerden en az ikisinin olması ile Metabolik Sendrom teşhisi koyulur.
-
Bel etrafı bayanlarda 80cm, erkeklerde 94 (101)cm üzerinde olan bireylerde; ABDOMİNAL OBEZİTE halinde tanımlanan durum,
-
Trigliserid seviyesi 150mg/dl’nin üzeri yahut HDL-kolesterol(iyi kolesterol) bayanlarda 50mg/dl erkeklerde 40mg/dl’den düşüklüğü ile yerden bir kan yağlarında bozulma tablosu,
-
Tansiyon yani kan basıncı 130-85mmhg üzeri yahut hipertansiyon tanısı ile antihipertansif ilaç kullanımı TANSİYON YÜKSEKLİĞİ,
-
Açlık kan şekerinin 100’ün üzerinde olması ( buna Diabetes mellitus yahut bozulmuş glukoz toleransı) * Metabolik sendrom teşhisi için bunlardan üç ya da fazlasının olması kafidir.
Metabolik sendromlu şahıslarda metabolik sendromu olmayanlara nazaran gelecekte tip 2 diyabet gelişme riski 5 kat, damar tıkanıklığı aterosklerotik Kalp Damar Hastalığı gelişime riski ise 2 kat daha fazladır.
Metabolik sendrom mevcuttur ve KAH geliştiren bireylerin % 53’ü tıpkı vakitte metabolik sendrom hastasıdır. Ülkemizde metabolik sendrom görülme sıklığı, erkeklerde % 28, bayanlarda ise %40 üzere hayli yüksek değerlerdedir.
Metabolik sendrom, insülin direnciyle başlayan abdominal obezite, glukoz intoleransı yahut diabetes mellitus,(şeker hastalığı) dislipidemi (kan yağlarında bozulma) hipertansiyon ve koroner arter hastalığı (KAH) üzere sistemik bozuklukların birbirine eklendiği ölümcül sonuçlara yolaçan bir endokrin hastalık olarak kabul edilir.
Metabolik sendrom ayrıyeten insülin direnci sendromu, sendrom X, polimetabolik sendrom, ölümcül dörtlü ve uygarlık sendromu üzere farklı tabirlerle de tanımlanmaktadır.
İnsülin direncini kırmak ve Metabolik Sendrom’dan kurtulmak için yapılması gerekenleri bir öbür yazıda değerlendireceğiz.
Sağlıcakla kalın..
