Varis hastalığının tarihçesine baktığımızda karşımıza Tıp tarihindeki en eski doküman çıkmakta. Bu da M.Ö 1550 yılına dayanan Ebers Papirusudur. Bu papirusda eski Mısır Tıbbına dayana pek çok hastalıkla ilgili bilgiler bulunmaktadır. Bunların içinde varis hastalığı da bulunmaktadır.
Bu devirde genelde gözle görünen damarlara pek dokunulmaması önerilmektedir. Sonrasında Eski Yunan Medeniyetinde varis ile ilgili yakınmaları azaltacak kimi bitkisel ilaçlar başta sarımsak kremi ya da ezmesi hastalar önerilmektedir.
Hipokrat bilhassa varis hastalığının ileri evresinde görülen yarlar: varis ülserleri ile ilgili birinci gözlemlerde bulunuştur. 2000 yıl öncesinden gelen bu gözlemlerde Hipokrat bedende bulunan sıvıların istikrarının bozulması ve makûs sıvıların üstünlüğü ele geçirmesine örnek olarak varis hastalığını bir delil olarak görmüştür. İleri varis hastalığında yaralardan oluşan kanamalarda koyu renkli oksijenden yoksul kanın patlayarak akmasını da bedenin kendi savunma düzeneği olarak görmüştür. Düşünün bacakları şiş ve yaraları olan bir hastada varis kanaması ile dışarı çıkan kandan sonra hastanın ‘’ pis kandan ‘’ kurtularak rahatlaması günümüzde bile bir tedavi olarak görülebildiğini akla getirir.
Hipokrat o periyotta bu damarlardan kurtulmanın bir yolunu genişleyen damarların pıhtılaşması ile tıkanması olarak görmüştür. Kendisi birinci olarak birtakım demirden aletler kullanarak baskı ya da kızdırıp bu damarlara tutarak ^^yakarak^^ bir tedavi usulü geliştirmiştir. Bu günümüzdeki elektro koter ya da termoliz sürecinin temelini oluşturur. Emsal bir akıl binlerce yıl öncesinden çalışarak bu sonucu üretmiş ve bizde günümüzde bunu kullanmaktayız.
Birinci cerrahi teşebbüs M.Ö 1657-86 yıllarında yaşayan Romalı Gauss Marius tarafından varisli damarın çıkartılması ‘’ varisektomi’’ biçiminde önerilmiştir.
Varisli damarın büsbütün çıkartılması (stripping) ve yakılmasını ise gerçek manada lisana getiren birinci kişi Celcus (M.Ö 30- M.S. 30 ) olmuştur. Varis tedavisi konusunda birinci adımlar atılmaya başlanmıştır.
Yeniden emsal bir formda Galen varisli damarların bir kanca ile çıkartılmasını gündeme getirmiştir. Bu süreç bizim bugün uyguladığımız varis paketlerinin çıkartılması ‘’ flebektomi’’ süreci ile birebirdir.
İskenderiye’de Paulus yeniden varisli damarların çıkartılması konusunda emsal sistemler önermiştir.
Bergama kökenli (ki tarihin birinci tıp okulu Bergamada kurulmuştur) bir dokümanda Oribasius (325-395) varis ameliyatının nasıl yapılacağı ile ilgili ayrıntılı yazılar yazmıştır. Rezeksiyon, yakma ve pıhtıların çıkartılması üzere temel etaplı bu dokümanda bulabilirsiniz.
Endülüs Cordoba Abu-Al-Qasim Khalaf Ibn’Abbas Al-Zahrawi (930-1013) varis damarlarından büyük safen venin nasıl çıkarılacağını ayrıntılı anlatmıştır.
Guy de Chauliac (1298-1368) ayakta gelişen varis ülserlerinin tanımlama ve sınıflamasını yapan birinci tabip oluştur.
Ambroise Pare tekrar bir öteki Fransız tabip 200 sene sonra emsal tanımlamaları yapacaktır.
William Harvey sirkülasyon sisteminin birinci bilimsel bilgilerini açıkladıktan sonra varisli damarlardan uzak durulması, aksi takdirde bunun tehlikeli olabileceği niyeti hekimler ortasında yerleşmiştir.
1628 yılında yayınladığı “Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguini in Animalibus” kitabında dolanım için fizyolojik birinci bilgileri yayınlamıştır. Harvey birebir vakitte toplar damar sistemindeki kapakçıkların ve kapakçık yetmezliğine dikkat çeken birinci kişidir.
Charles Gabriel Pravaz (1791-1853) yeniden bir Fransız varisli damarların çıakrıtlması ve damarların içine ilca enjekte edilebilmesi için birinci aletleri yapan cerrahtır.
Cerrahi teşebbüs fakat anestezik tekniklerin 19 YY ‘da uygulanmaya başlaması ile yine gündeme gelebilecektir.
İsterseniz varis çorapları konundaki tarihî bilgilere de kısaca bir gözatalım.
Varis için kolay çorap kompresyon tedavileri ise eski Roma periyodundan beri uygulanmaktadır. Özellikle askerlerin uzun yürüyüşlerde bacaklarına bezleri sıkıca sarması yorgunluklarını ve bacaklarının şişmesini önlemek için bu formülü kullandıkları bilinmektedir. Bu sargılar giysi değil tıbbi maksatlı kullanılmaktaydı. Her Roma askerinin bu tıp bez ve bandajlar kullandığı tüm fotoğraflarda görülmektedir.
17 YY’dan itibaren bu çeşit kompresyon yani baskılı bandaj kullanma fikri ayak ülser yaralarında kullanılmaya başlanmıştır. Burada kullanılan bandajın en azından 40-70 mm Hg üzere bir basınçla yani sıkıca sarılması önerilmiştir. Hatta çok sıkı sarılan ve topuk –ayak bölgesi sarılmadığında ayaklarda görülen morarmanın bandaj çıkartıldıktan sonra düzelmesi de toplardamarların çalışması ile ilgili bilgileri pekiştirmiştir. Bandaj kullanımı da o yüzden parmaklar ve topuk açıkta kalacak formda yapılmıştır. Bu bandajın sarılması da tabibin mahareti olarak görülmüştür.
Tüm bunlar günümüzdeki varis çoraplarının temelini oluşturacak uygulamalar üretmiştir.
