Her ileri yaşlı hastada kalp ve damar sorunları gelişmez. Genetik yapının ehemmiyeti büyük olmakla birlikte, istikrarlı beslenen ve tertipli antrenman yapan yaşlı kimselerin kalp ve damarlar yapılarının epeyce sağlıklı olduğu görülmektedir. Çok sayıda ileri yaşlı kimselere yapılan testlerde kalp performanslarının gençler seviyesinde olduğu görülmektedir.
İleri yaşta hipertansiyon görülme sıklığı nedir?
Pek çok faktöre bağlı değişmekle birlikte ortalama 65 yaş üzerindeki kimselerin %65’inde, 75 yaş ve üzerindeki kimselerin ise %75’inde hipertansiyon gelişmektedir.
Hangi nedenler hipertansiyona yol açar?
Genel olarak hipertansiyonun %95 nedeni esansiyel yani nedeni bilinmeyen hipertansiyon oluşturmaktadır. Bunlarda genetik nedenlere bağlı olduğu düşünülmektedir. Lakin yaşlanmaya bağlı gelişen tansiyonda ise hareketsiz ömür şekli, böbrek işlevlerindeki bozulmalar, aort ve atardamar duvarındaki sertleşme neden olmaktadır.
Hipertansiyon neden denetim altında tutulmalı?
Hipertansiyon kesinlikle denetim altına alınmalıdır. Zira hipertansiyon, kalp krizi, aort damar yırtılması, beyin kanaması ve kalp yetersizliği üzere en hayati sorunların tetikleyicisidir.
Hipertansiyon hastaları nelere dikkat etmeli?
Hipertansiyon hastaları öncelikle beslenmelerine dikkat etmelidirler. Kilo alımında, tansiyon denetimi bozulur ve ilaç dozunu yahut sayısını artırmak gerekir. Ayrıyeten fazla tuz ve katı yağ kullanımından sakınılması gerekmektedir. Yağları fazla yüksek olan tansiyon hastalarının damar ve böbrek işlevlerinde bozulmalar görülür. Bu da tansiyon tedavisini güçleştirir. Hipertansiyon hastaları nizamlı başta tempolu yürüyüş olmak üzere idman yapmalıdırlar. Bu hem makûs kolestrol seviyesini hem de damar direncini düşürür.
Yüksek kolesterolün düşürülmesi neden kıymetli?
Yüksek kolestrole bağlı damar duvarında kalınlaşma ve sertlik artar. Damar duvarında yeralan plakların yağ yükü artar ve çok kolay yırtılır hale gelirler ki bu da hipertansiyonlu hastalarda kalp krizi ve inmeye davetiye çıkarır. Ayrıyeten böbrek işlevlerinde bozulmayı gündeme getirir.
Hangi kan yağlarına sistemli olarak bakılmalı?
Kanda tertipli olarak total kolestrol, trigliserit, LDL, HDL, VLDL bakılmalıdır.
Kolesterolü belirli seviyede tutmaya çalışmak neden değerli?
Yapılan klinik çalışmalarda makus huylu olarak bilinen yağlardan LDL seviyesindeki düşmelerin kalp krizi yahut gibisi damar sorunlarında değerli azalmalara yol açtığı gösterilmiştir. Bu düşüş ilaçların yanısıra sistemli antrenman ve beslenme alışkanlığı ila sağlanması büyük değere haizdir. Bunlar LDL’yi düşürürken birebir vakitte damar duvarındaki yağları uzaklaştıran âlâ huylu kolestrol olan HDL’yi de artırırlar.
Yaşlılıkta yalnızca sağlıklı beslenmek kolesterol ve hipertansiyon denetimi için kâfi mi?
Hipertansiyon ve yüksek yağların denetiminde beslenmenin kıymeti çok büyük olmakla birlikte kâfi değildir. Bu yaşlarda tansiyon ve yağların düzenlenmesi için ilaç kullanımı gerekmektedir.
Hangi yaştan itibaren, hangi testleri, hangi sıklıkla yaptırmakta yarar görüyorsunuz?
Kalp damar hastalıklarını pahalandırmak için yapılacak testlere ve sıklığına karar verirken hastanın yaşına ve risk faktörlerine nazaran karar verilir. Tansiyonu, şekeri, kalp hastalığı olmayan 40 yaş üzerindeki kimsede yıllık kan testleri, kalp grafisi (EKG), akciğer grafisi çekilmesi kâfi olacaktır. Lakin kişinin risk faktörlerini yükselten, aile hikayesi, şeker, tansiyon, yağların yüksekliği, obezite olan bir kimsede ise 35 yaşından sonra yıllık efor testi, 6 aylık kan yağları ve başka kan testlerinin kıymetlendirilmesi yararlı olacaktır. Efor testi yaptıramayan yaşlı hastalarda ise kalp hastalığını düşündüren şikayetler varsa rutin tetkiklere ek olarak tomografi koroner anjiografi yapılabilir. Şayet koroner damar hastalığı riski yüksek ise direk anjiografi de yapılabilmektedir.
Yaşlıların kalp ve damar sıhhatlerini müdafaaları için neler önerirsiniz?
Sigaradan uzak durun
Sağlıklı beslenme
Yürüyüş başta olmak üzereüzenli idman
Ruh sıhhatinin düzenlenmesi: toplumsal ve ruhsal takviye ile
Tertipli kalp damar testlerinin yapılması
Tansiyonunuzu kesinlikle yakın takibe alın, tansiyonunuz yüksek seyrediyorsa kesinlikle en kısa müddette hekiminize başvurun.
Bayanlar kalp ve damar hastalıkları açısından daha büyük risk altında. Neden?
Bayanlarda 60 yaş altında koroner damar hastalığı erkeklere nazaran çok daha az görülürken, 60 yaş üzerinde ise eşitlenmektedir. Bayanlarda kalp krizi sonrası mevt oranı erkeklere nazaran çok daha fazladır. Ayrıyeten kalp krizi sonrası stent yerleştirilen bayanlarda da vefat oranı erkeklerden dha yüksek bulunmuştur. Bunda en kıymetli neden olarak, bayan koroner damarlarının daha ince ve yapısının daha kırılgan olduğu ileri sürülmüştür.
Yaşlıların kalp ve damar sıhhati açısından cinsel hayatlarının olması sakıncalı mı?
Yaşlı kimselerde cinsel hayatın devamı kalp damar sıhhati açısından olumlu tesire sahiptir.
Bypass vb. açık kalp ameliyatı geçirenler için cinsel birleşme risk yaratır mı?
Bypass ameliyatının kendisi cinsel bağ hiç bir risk faktörü teşkil etmez. Ameliyattan yaklaşık 1.5-2 ay sonra başlanabilir. Ancak burada en değerli sorun bypass ameliyatı öncesi hastanın kalp krizi geçirip kalp performansının değerli kısmını kaybedip kaybetmediğidir. Teknik olarak çok başarılı bypass ameliyatı olmuş, kalp işlevleri yeterli olan hastada cinsel aktivitede hiç bir sınırlama kelam konusu olamaz.
