Kalbin iki üst odacığı ortasındaki duvarın (atriyal septumun) rastgele bir bölgesinde, sol ve sağ üst odacıklar ( kulakçıklar – atriyumlar ) ortasında olağandışı kan akımına ( şanta) müsaade veren, iki atriyumun birbiriyle irtibatlı olması halinde tanımlanan bir defekttir. ASD konjenital kalp hastalıkları içinde % 10-15 oranında görülür, yetişkinlerde ise en çok görülen konjenital kalp hastalığıdır [1,2]. Bayanlarda erkeklere oranla yaklaşık iki kat daha fazla görülür.
Anne karnında bebeğin kalbi
Anne karnındaki bir bebek nefes almadığı için akciğerler bu devirde çalışmaz. Bu durum akciğere kan pompalamaya gerek olmadığı manasına gelir. Bu evrede, kanın akciğerlere uğramadan oksijenden varlıklı kanı anneden bebeğin bedenine dolaştırmak için farklı bir yol kullanması gerekmektedir. Göbek kordonu bebeğin sağ atriyumuna oksijen açısından varlıklı kan sağlar. Bu kanın birden fazla foramen ovale ile sol atriyuma gerçek ilerler. Buradan ise bedene kan pompalayan sol ventriküle masraf. Kan ayrıyeten sağ atriyuma yanlışsız sağ ventriküle de geçer ve bu da bir diğer bypass sistemi ile (Duktus arteriosus, pulmoner arter ile aorta arasında) bedene kan pompalar.
Yeni doğan bebeğin kalbi
Bir bebeğin akciğerleri çalışmaya başladığında, kanın kalp içerisinden sirkülasyonu değişir ve oksijen bakımından varlıklı kan akciğerlerden sol atriyuma gelir. Bu noktada kan sirkülasyon olağan deveran yolunu izler.
Patent foramen ovale, kalpte doğumdan sonra foramen ovalenin kapanmadığı vakit ortaya çıkar. Foramen ovale, fetal gelişim sırasında anne karnındaki bebekte kalbin sağ ve sol üst odaları (atriyum) ortasında duvarda bulunan bir deliktir. Bu delik, kanın, havaya maruz kalana kadar çalışamayan fetal akciğerleri bypas etmesine müsaade verir. Yeni doğmuş bir bebek dünyaya girdiğinde ve birinci nefesini aldığında, foramen ovale kapanır ve birkaç ay içinde yaklaşık yüzde 75’inde büsbütün kapanmış olur. Foramen ovale kapanmadığı vakit patent foramen ovale (PFO) denir. PFO olağan popülasyonun yaklaşık yüzde 25’inde görülür, lakin birden fazla durumda PFO’ su olan beşerler sahip olduklarını asla bilemezler. Bu durum ekseriyetle öbür sorunlar için yapılan testler sırasında ortaya çıkar, lakin birden fazla beşerde PFO’ nun tedavisine gerek duyulmaz, zira ekseriyetle belirti ve semptom yaratmayan kapalı bir durumdur.
Erişkinde Olağan Kalp Fizyolojisi
Kalp, sağda iki ve solda iki olmak üzere dört odacığa ayrılmıştır. Kalbin sağ tarafı, pulmoner arter ve dalları vasıtasıyla kanı akciğerlere taşır. Akciğerlerde kan oksijenlenir, akabinde oksijenden varlıklı hale gelen kan, pulmoner venler ile kalbin sol tarafına döner, sonrasında kalbin sol tarafı, kanı aort ve kısımları yoluyla bedenin Akciğer dışındaki öteki organ ve dokularına pompalar.
Kalpte bir atriyal septal defekt varsa…
Bir atriyal septal defekt (ASD), kalbin sol üst odasından (sol atriyumdan) kalbin sağ üst odasına (sağ atriyum) oksijenlenmiş kan akmasına müsaade verir. Sağ atriumda oksijenden yoksul, toplardamar, venöz kan ile karışır ve akciğerlere pompalanır.
Atriyal septal defekt büyükse, bu ekstra kan hacmi akciğer damarlarının basıncını artırabilir ve kalbin sağ tarafını fazla çalıştırabilir. Tedavi edilmezse, kalbin sağ tarafı sonunda genişler ve zayıflar. Bu süreç devam ederse, önemli pulmoner hipertansiyona neden olabilir.
ASD SINIFLANDIRMASI
ASD; ostium sekundum defektler ve atriyo-ventriküler kanal defektleri (endokardiyal yastık defektleri ) olmak üzere iki küme altında incelenir.
- Ostium sekundum tip defektler
1- Fossa ovalis tip defektler (% 62)
2- Patent foramen ovale (% 6)
3- Süperior kaval tip (% 6)
4- İnferior kaval tip (% 24)
5- Unroofed coronary sinüs (nadir)
6- Karışık (Confluent) tip
- Endokardiyal yastık defektleri
1- Ostiyum primum tip
2- Ortak (common) atriyo-ventriküler kanal defektleri
ASD’ nin BİRLİKTE BULUNDUĞU LEZYONLAR
ASD, başka kardiyak lezyonlarla da birlikte bulunabilir:
- Pulmoner stenoz (%10)
- Parsiyel olağandışı pulmoner venöz dönüş anomalisi (% 7)
- Ventriküler septal defekt (% 5)
- Patent duktus arteriosus (% 3)
- Mitral stenoz (% 2)
- Persistan sol superior vena kava (% 2)
Ventriküler septal defektlerden farklı olarak atriyal septal defektler spontan olarak kapanmazlar.
Şayet kapanma meydana gelirse, bu ekseriyetle doğumdan sonraki birinci yılında ve nispeten küçük defektlerde olur (6 mm den küçük).
Komplikasyonlar
Küçük bir atriyal septal defekt hiçbir vakit sorunlara neden olmaz. Küçük atriyal septal defektler ekseriyetle bebeklik devrinde kapanır. Daha büyük defektler, ciddi meselelere neden olabilir:
- Sağ kalp yetmezliği
- Kalp ritm anormallikleri (aritmiler)
- İnme riskinde artış
Atriyal septal defekt ve gebelik
Atriyal septal defekti olan birçok bayan, gebeliği rastgele bir sorun olmadan tolere edebilir. Bununla birlikte, daha büyük bir kusura sahip olmak yahut kalp yetmezliği, aritmiler yahut pulmoner hipertansiyon üzere komplikasyonlara sahip olmak, hamilelik sırasında komplikasyon riskinizi artırır.
Atriyal septal defekt için tedavi seçenekleri
Sağ kalp boşluklarında büyümeye neden olmayan küçük bir atriyal septal defekt tedavi gerektirmez. Semptomlar mevcutsa yahut sağ kalp boşluklarının dilatasyonu varsa atriyal septal defektin kapatılması önerilir. Büyük bir atriyal septal defekti olan hastalar için tedavi seçenekleri şunlardır:
Kardiyak kateterizasyon: Bu prosedür için, bir yama olarak hizmet eden şemsiye formunda bir aygıt, bir kateter aracılığıyla kasık böldesindeki geniş çaplı bacak damarından girilerek kalbe ulaştırılır ve daha sonra şemsiye deliği kapatmak için açılır.
Cerrahi: Atriyal septal defekt kateterizasyonu için uygun olmayan defektler, defekt çok büyükse yahut şemsiyenin kenarlarının tutunacağı gerekli rim, defektin etrafında yoksa veya hastanın öbür kalp kusurları varsa, defektin kapatılması için ameliyat gerekebilir. Bunun için rutin olarak standard medyan sternotomi yaklaşımı uygulanabilir. Günümüzde minimal invasif cerrahi teknikler tercih edilmektedir, sağ memealtı (submammarian) insizyonu ile veya koltukaltı (infra-aksiller ) insizyon ile (sağ mini- torakatomi ile) yahut video-assist-robotik teknik ile yapılabilmektedir.
Şayet minimal invasif yaklaşım kullanılacaksa pulmoner stenoz yahut patent duktus arteriyozus üzere ASD ile bir arada bulunabilecek başka lezyonlar ekarte edilmelidir.
