Varis, bacaktaki toplardamarların hastalığıdır.
Toplardamarlar, kirlenmiş kanı kalbe taşırlar.
Bacaktaki toplardamarların bacağın yüzeyinde cilt altında olanlara Dış toplardamar, bacağın içte kasların ortasında, kemiklere ve atardamarlara yakın bulunanlara İç toplardamar ve iki damar sisteminin ilişki damarlarına Bağlantı damarları ismi verilmektedir.
Toplardamardaki kan, ayağın alt kısmından üste kasığa hakikat ve dış damardan iç damara gerçek akar. Damarın içindeki kapakçıklar üst gerçek ve dıştan içe yanlışsız giden kanın geri dönmesini yani geri kaçmasını önlerler.
Kapakçıklar bozulursa; üst giden kan geri döner, kanın olağan akışı zorlaşır. Damar giderek gerilmeye, şişmeye başlar. Vakitle uzar ve kıvrılır, olağan damar imgesi bozulur, daha evvel görülmeyen farklı damarlar, imgeler ortaya çıkar, bunlara varis diyoruz.
Varis, gereğince ciddiye alınmayan bir hastalıktır.
Bayanlarda daha sıktır. Her iki bayandan birinde görülmektedir.
20-35 yaş periyodundaki bayanlarda erkeklere oranla 6 kat fazladır. 65-70 yaş periyodunda ise, bayanlardaki oran erkeklerin yalnızca 1,5 katıdır.
Varis, ailesel yatkınlık gösterebilmektedir.
Her iki ebeveynde varsa çocuklarda görülme riski %89,
Bir ebeveynde varsa bu oran %54 cins. Anne-Babada olmasa bile %27 oranında görülebilmektedir.
Endüstrileşmiş ülkelerde; çalışmaya ve uzun mühlet ayakta kalmaya bağlı olarak varis hastalığı artmaktadır.
Varisin teşhis edilmesi kolaydır.
Çoğunlukla görmekle varis olduğu çabucak fark edilebilir. Lakin hangi bölgedeki kapakçıkların bozulduğu, kan geri kaçırma olayının ciddiyeti ve iç ve ya dış toplardamarlarda olup olmadığı, damarın çapı, hangi sisteminin (iğne tedavisi yahut cerrahi tedavi-ameliyatı) uygulamasının yanlışsız olacağı yeterli bir muayene ve doppler tetkiki ile ortaya konur.
En kıymetli tetkik Doppler aygıtı (CW, Duplex-renkli Doppler) ile yapılmaktadır.
Tedavide;
A – Hayat Biçimi Değişiklikleri (tavsiyeler)
1- Ayakta uzun mühlet sabit durmayınız, hareket ediniz.
-
Otururken ayaklarınızı sarkıtmayınız, uzatınız.
-
Uzun vadeli oturmayınız, ortada kalkıp yürüyünüz.
2- Yürüyüş yapınız.
Yürüyüş yapınca baldır kasları çalışacak ve kasların ortasında bulunan ana toplardamarların içindeki kan üst gerçek pompalanacaktır.
3- Bacakları kalp düzeyinin üzerine kaldırınız.
Yatarken diz altını da dolduracak formda bacakları kalp düzeyinden 10-15 cm yükseltecek minder yahut yastık koyunuz. Bu konumda damarlardaki kan kalbe daha rahat dönecek, damarlar gerilmeyecek ve dinlenecektir, şişlik ve ağrı azalacaktır.
4- Sıcaktan kaçının.
Sıcak ortam varise yeterli gelmemektedir. Banyo sonrası bacaklara soğuk su ile duş yapınız. Varis varsa Solaryum, sauna, hamam, güneşlenme, kuma gömülme uygun değildir.
5- Fazla kilodan kaçınınız. Çok kilo kalp ve damar sistemine olumsuzdur.
6- Ayakta şişlik oluyorsa Varis çorabı giyiniz.
Varis çorabını sabah yataktan kalkarken giyiniz, gün boyunca yatana kadar varis çoraplı kalınız.
7- Bacak kaslarınızı çalıştıracak sporlar yapınız. Tempolu yürüyüş yapmak, merdiven inip-çıkmak, bisiklet binmek, yüzmek, jimnastik yapmak faydalıdır.
8- Seyahatlerde ortada bir arabayı durdurarak yahut molalarda, uçak seyahatlerinde ise 2 saatte bir kısa yürüyüşler yapınız. Uzun uçak seyahatlerinde varis yoksa düşük basınçlı diz altı varis çorabı, varis varsa kasığa kadar yahut kilotlu orta basınçlı varis çorabı giymeniz sizi emboliden koruyacaktır.
9- Çok sıkı giysiler giymeyiniz, yüksek topuklu yahut sıfır topuklu ayakkabı giymeyiniz.
10- Sigara kullanımından uzak durunuz.
11 -Aşırı tuzdan kaçınınız.
12- Ayak bakım ve hijyenine dikkat ediniz.
B – Venotonik ilaçlar
Toplardamardaki basıncı düşürürler, damar duvarını ve kapakçıkları güçlendirirler ve kan akışını kolaylaştırırlar.)
C – Skleroterapi
D – Cerrahi Tedavi
(Spinal yahut Genel anestezi verilerek bozuk olan büyük (VSM ) ve/veya küçük varis (VSP) damarlarının çıkartılması, kısımlarının bağlanması, orta temas damarının bağlanması, venöz pakelerin bağlanarak çıkartılması)
E – Lazer, Radyofrekans metodu.(Damarın içinden geçirilen katater aracılığı ile lazer yahut radyo dalgaları verilerek – Endovenöz Ablasyon usulü ile toplardamarın yakılarak kapatılmasıdır)
F – Kompresyon Tedavisi ( Hekimin önereceği düşük, orta yahut yüksek basınçtaki varis çorabının giyilmesi yahut bandaj yapılması)
G – Topikal Tedavi (dışarıdan tatbik edilen kremler, jeller )
Uygun Tedavi ve Kâfi tedbirler alınmadığı vakit hastalık ilerlemekte ve üzücü durumlar ortaya çıkabilmektedir. Bunlar:
1- Toplardamarda iltihaplanma ( Flebitis, Tromboflebitis ),
2 – Damarda Yırtılmalar ve kanama,
3 – İç toplardamarda bozulma ( DVT, Venöz tromboz)
4 – Ayak bileği yakınında yara (Venöz Ülser) açılması
5 – Akciğere pıhtı atma (Pulmoner Emboli)
6 – Hastalığın ilerlemesi ve şikâyetlerin artma ( ayakta duramama, şişme, gece krampları)
7 – Toplum içine çıkamama, Ruhsal bozukluk.
Varislerden Korunmak İçin,
1 – Uzun mühlet ayakta durmayınız.
2 – Uzun müddet hareketsiz oturmayınız.
3 – Ayaklarınızı bedeninizden biraz üstte tutarak yatınız.
4 – Sistemli antrenman yapınız. (En kolay spor yürüyüş, en uygun spor yüzme )
5 – Kilo almayınız, fazla kilonuzu atınız.
6 – Ayaklarınız şişiyorsa (doktor teklifine nazaran ) varis çorabı kullanınız.
7 – Kasık ve bacakları sıkan dar, streç iç çamaşırları yahut dar pantolonlar üzere giysiler giymeyiniz. Kanın dönüşü zorlaşır. Çorap lastikleri de ayağınızı kesmesin.
8 – Yiyeceklerdeki tuz ölçüsünü azaltınız.
9 – Uzun seyahatlerde ortada bir kalkıp hareket ediniz, kısa yürüyüşler yapınız.
10- Oturduğunuzda bacak bacak üstüne atmayınız.
11- Sıcaktan uzak durunuz.
12- Güneşte uzun mühlet kalmayınız. Güneş yanığı olmamasına ihtimam şovunuz.
13- Bacaklarınıza soğuk suyla masaj yaparak banyonuzu bitiriniz.
14- Ağır yükler taşımaktan ve tartı kaldırmaktan kaçınınız.
15- Kabız kalmayınız. (ıkınmayınız )
16- Yumuşak/ortopedik ayakkabı kullanınız.
17- Bacaklarınızda eza verici şikâyetleriniz varsa hekiminize müracaatınız.
18- Varisleriniz varsa hekim teklifine nazaran tedavi ettiriniz.
