İdrar Kesesinin Çalışması:
Böbreklerin kanı süzmesi sonucunda oluşan idrar bedenden atılmak üzere idrar
yolları içinde ilerleyerek idrar kesesine ulaşır. İdrar kesesinin vazifesi
böbreklerden gelen idrarı toplumsal açıdan uygun bir vakit ve yerde
boşaltıncaya kadar düşük basınçla depolamaktır. İdrar kesesinde idrarın
depolanması ve makul aralıklarla boşaltılması kendi kendini tekrar eden bir
olaylar zinciridir. Olağan bir erişkin idrar kesesinde yaklaşık yarım litre idrarı
düşük basınçla biriktirebilir. Bu sırada idrar kesesini çıkış kısmında bulunan ve
sfinkter ismi verilen kas kümesi da idrar kesesi çıkışını kapalı tutarak idrar kaçışını
pürüzler. İdrarın boşaltılması sırasında bir yandan idrar kesesi kasılırken, öbür
yandan sfinkter gevşeyerek idrar kesesinin ağzının açılır ve idrarın dışarı
atılması mümkün olur. İdrar kesesi yahut sfinkter bozuklukları idrar kaçırmaya
neden olabilir.
İdrar Kaçırma Halleri:
İdrar kaçırma temelde 3 tipe ayrılabilir. İdrarın depolanması sırasında idrar
kesesi duvarında çeşitli nedenlerle oluşan istemsiz kasılmalar çoklukla
sıkışarak tuvalete yetişememe biçiminde idrar kaçırmaya neden olur. Bu biçimde
idrar kaçırma “Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma” olarak isimlendirilir. Başka yandan
sfinkter düzeneğinin güçsüzleşmesi sonucunda öksürük, hapşırık üzere karın
içi basıncının arttıran hareketler idrarın kaçmasına neden olur. Bu halde idrar
kaçırma ise Gerilim Tipi İdrar Kaçırma olarak isimlendirilir. Bir başka idrar kaçırma
biçimi ise prostat büyümesi üzere idrar kesesinin çıkışında tıkanıklık yapan
hastalıklar yahut idrar kesesi güçsüzleşmesi ve kasılamaması üzere sebeplerle idrar
kesesinin boşaltılamaması ve içerde biriken idrar ölçüsünün idrar kesesinin
kapasitesini aşması sonucunda oluşan ve idrarın damla damla dışarı taşması
formunda oluşan kaçırmadır. Bu ise “Taşma Tipi İdrar Kaçırma” olarak
isimlendirilir. İdrar kaçıran bir hastada bu 3 idrar kaçırma formundan rastgele biri
tek başına yahut birden fazla formu birlikte olabilir.
İdrar Kaçırma Tedavisi:
İdrar kaçırma tedavisine karar verilirken idrar kaçırma halinin ve altta yatan
sebeplerin ortaya konulması kıymet taşır. Sıkışma Tipi kaçırmaların tedavisinde
idrar kesesinde oluşan denetimsiz kasılmaların önlenmesi kelam konusu iken, Gerilim
Tipi kaçırmalarda sfinkter sisteminin güçlendirilmesi değer taşır. Taşma
Tipi kaçırmaların tedavisi ise idrarın idrar kesesi içinde birikmesinin önlenmesi
yani idrarın uygun halde boşaltılmasının sağlanması biçiminde yapılır. Bu
tedaviler ilaç yahut cerrahi tedavi biçiminde yapılabilir. İlaç yahut cerrahi tedavi
öncesinde yahut eş vakitli olarak uygulanan davranış tedavileri, günlük alınan
sıvının ölçü ve vakit olarak uygun biçimde düzenlenmesi, tuvalet
alışkanlıklarının gözden geçirilmesi ve gibisi hayat şekli değişiklikleri ihmal
edilmemelidir. Ayrıyeten hastaların büyük çoğunluğunda sfinkterin güçlendirilmesi
gayesiyle pelvik taban yahut Kegel idmanları ismi verilen hareketlerin yapılması
kıymetlidir ve birtakım hastalarda birinci basamak olarak uygulanan tedavi formülüdür.
Hastalarda İdrar Kaçırma Hali Nasıl Belirlenir:
İdrar kaçırma tedavisi idrar kaçırma haline nazaran farklılık göstereceği için hakikat
tedavinin belirlenebilmesi için her hastada idrar kaçırma formunun belirlenmesi
çok kıymetlidir. Hastaların büyük kısmında hastanın şikayetleri, fizik muayene
bulguları, mesane günlüğü, laboratuar testleri, idrar akım suratı ve idrar yaptıktan
sonra mesanede kalan idrar ölçüsünün ölçülmesi ve ped testi üzere birtakım tetkikler
ile idrar kaçırma hali belirlenebilir. Lakin daha evvel uygulanan tedaviden yarar
görmemiş, muayene ve tetkik sonuçları ile şikayetleri uyumlu olmayan, cerrahi
tedavi planlanan kimi hastalar ve nörolojik meselelere bağlı idrar kaçıran kimi
hastalar üzere hasta kümelerinde idrar kaçırma halinin gerçek olarak
belirlenebilmesi için ileri tetkikler gerekebilir. Bu tetkiklerin en kıymetlisi idrar
kesesi doldurulup boşaltılırken yapılan müşahedeler ve oluşan basınç
değişikliklerinin incelendiği ürodinamik çalışmadır. Ürodinamik çalışma
ürodinami laboratuarında yapılır. Ürodinamik çalışma kimi hastalar için
uygulanacak tedavi halinin belirlenmesinde ve kimi hastaların tedaviye
karşılıklarının değerlendirmesinde çok değerli bilgiler sağlar. Ürodinamik
çalışmaya ek olarak çeşitli radyolojik metotlar ile idrar yolları ve idrar
kesesinin görüntülenmesi ve sistoskopi denilen prosedürle idrar kesesi ve
sfinkterin kamera ile yani endoskopik olarak incelenmesi uygulanabilecek başka
tetkikler ortasındadır.
Son Kelamlar:
İdrar kaçırma hem erkek hem de bayanlarda görülebilen ve görülme sıklığı yaş
ile artan bir sıkıntıdır. İdrar kaçırma şikayeti olan şahısların tabibe başvurmaları
durumunda öncelikle gerekli tetkikler yapılarak idrar kaçırma biçiminin
belirlenmesi ve bunu takiben uygun tedavinin yapılması mümkündür.