Bedenimizin hayati işlevleri gerçekleştirmesi için güce gereksinimi vardır. Bu güç de besinlerin içinde bulunan çeşitli moleküllerle karşılanır. En kıymetlisi karbonhidratların yapı taşı olan glikozdur. Bedenin güç olarak kullanacağı glikozdan yoksun olması sonucu tip-2 diyabet dediğimiz kronik hastalık ortaya çıkar. Pankreasta insülin salgılayan hücrelerin doğuştan hasarlı olmasıyla tip-1 diyabet ortaya çıkar.

• Hücrelerin glikoz gereksinimini karşılamak için pankreastan insülin isimli hormon salgılanır. İnsülin kanda bulunan glikozun hücrelerin içine girmesini sağlar. Böylelikle güç için kullanılabilir.

• Lakin insülin bazen bu geçişi çeşitli nedenlerle sağlayamaz. İnsülin direnci dediğimiz hücrelerin insüline duyarsızlaşması yahut pankreasta insülin üreten hücrelerin zara görmesi hücrelerin glikozlanmasını önler. Kanda insülin ve glikoz artar yahut insülin yetersiz olur, yeniden kanda glikoz birikir.

• Açlık kan şekerinin 124 mg/dL, tokluk kan şekerinin ise 200 mg/dL üzerinde olması ile HbA1c pahasının 6,5 üzerinde olması ile teşhis konur.

• Görülme sıklığı;

1. Ailesinde şeker hastası olanlarda

2. Obez ve fazla kilolu olanlarda

3. Gebelik periyodunda şekeri yüksek olanlarda 4. Yaşlılarda

5. Bel etrafı ölçüsü bayanlarda 80 cm; erkeklerde 94 cm üzerinde olanlarda

6. Berbat lipid profili (LDL, T-KOL) olanlarda

7. Kronik gerilimi olanlarda

8. Uyku sorunu olanlarda

9. Ferritini (depo demir) yüksek olanlarda

10. Ürik asit düzeyi yüksek olanlarda

11. Sigara ve alkol kullananlarda

12. Berbat beslenme alışkanlıkları olanlarda 13. D vitamini düzeyi düşük olanlarda fazladır.

BESLENMEDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ? Besin kümelerine nazaran beslenmemizde genel iyileştirmeler yapabiliriz.

• Süt eserlerinden yoğurt, kefir, süt ana yahut orta öğünlerde yemeğe eşlik etmeli.

• Karbonhidrat içeriği yüksek tahıl kümesinden kompleks karbonhidrat dediğimiz besinleri daha çok hayatımıza almalıyız. Esmer ekmekler (tam buğday, çavdar, ruşeymli gibi), tam buğday makarnalar, bulgur, esmer pirinç, karabuğday (greçka).

• Protein içeriği yüksek olan yumurta, peynir kahvaltılarda; et, tavuk, hindi, balık yemeklerde bulunmalı.

• Yağ içeriği yüksek sert kabuklu yemişler; ceviz, fındık, badem, fıstık, kaju, antep fıstığı, kabak çekirdeği orta öğünlerde tüketilmeli. Ayçiçek yağı, zeytinyağı, fındık yağı istikrarlı kullanılmalıdır.

• Zerzevat ve meyveler beslenmenin olmazsa olmazları, kısıtlanması gereken durumlar olmadığı sürece günde toplam 5-6 porsiyon tüketilmelidir. Şeker hastalığı olanlarda meyvelerin glisemik indeksleri ve glisemik yükleri kıymetlidir. Ona nazaran tüketim sağlanmalı, genelde kuru meyvelerden uzak durulmalıdır.

• Haftada 1-2 kez bitkisel protein kaynaklarından kurubaklagiller tüketilmelidir. Sulu yemek olarak yahut salatalarda haşlama olarak tercih edilebilir.

Pişirme teknikleri de sağlıklı beslenmede atlanmaması gerekn bir noktadır. Kızartma ve kavurma yerine fırında, haşlama, buğulama üzere usuller tercih edilmelidir.

Hamur işleri, işlenmiş besinler, rafine unlar, rafine şekerler, yüksek şeker içerikli paketli besinlerden uzak durmak kıymetlidir.

Konutta içeriğini bildiğiniz eserlerden sağlıklı tarifler üretilerek kekler, kurabiyeler yapılabilir.

Her bireyin sıhhat dataları; kan analizi sonuçları, sıhhat geçmişi farklıdır. Yaş, cinsiyet, ömür biçimi, günlük rutinler, yapılan işler, meslekler, etkinlik seviyesi üzere birçok farklılık beslenmeyi de şahsa özel olmaya itmektedir. En hoşu de böylesidir. Birebir meskenin içindeki insanlarda bile muhtaçlık ve istekler farklılık gösterir, herkes başka bir dünyadır.

Bireylerin günler, haftalar, aylar içinde bile rutinleri değişebilir. Yazın ve kışın yeme sistemleri değişebilir. Kronik hastalıklarda dikkat edilmesi gereken ortak noktalar olsa da beslenme şahsa nazaran planlanmalıdır.

Diyetisyenlerin beslenme üzerine bilgilerinden ve

yönlendirmelerinden faydalanmak, süreci uzman nezaretinde devam ettirmek kıymetlidir.

Tabipler, psikologlar, antrenörler, öbür sıhhat çalışanları ile koordineli çalışmak uzun vadede çok daha faydalıdır.

Vejetaryenlik, hayvansal besinlerin hudutlu tüketilmesi yahut hiç tüketilmemesi formundaki beslenme cinsidir.

Veganlık ise daha sonlu ve keskin olarak hayvansal hiçbir eserin tüketilmediği bir beslenme şekli olmasının yanında hayvanlardan elde edildiği için yün, ipek, deri üzere eserlerin; deneysel hayvanlardan yararlanıldığı için kozmetik, ilaç, diş macunu üzere eserlerin de kullanılmadığı; canlı eşitliliğinin savunulduğu bir hayat şekli ve dünya görüşü olarak karşımıza çıkmaktadır.

Vejetaryen Beslenme Çeşitleri

1. Semi-vejetaryenlik haftanın birtakım günlerinde et eseri tüketen kümedir.

2. Hayvansal eserlerden yalnızca süt eserlerini tüketenler lakto vejetaryenler 3. Süt eserleri ve yumurta tüketen küme lakto-ovo vejetaryenler

4. Yalnızca kümes hayvanları tüketenler polo vejetaryenler

5. Yalnızca balık tüketenler pesco vejetaryenler olarak isimlendirilirler.

Vegan Beslenme Çeşitleri

6. Zenmakrobiyotikler; zerzevat, meyve, kurubaklagil ve tahıllarla beslenirler. Kimileri yalnızca tahılları tüketir. Kimileri doymuş yağ, kolesterol ve rafine şekerlerden sakınırlar. Hayvandan elde edildiği için jelatini, içeriğinde süt bulunduğu için çikolatayı, arılardan elde edildiği için balı da tüketmezler.

7. Fruvitarianlar yahut Früitistler; meyve, botanik açıdan meyve sayılan kabak, domates üzere besinlerle ve sert kabuklu yemişlerle beslenirler. Besinlerin tekrar toprağa dönüp döngüye katılacaklarına inanırlar.

8. Ravistler, besinlerin pişirilmesi ile besin pahalarını kaybettiğini düşünüp yiyeceklerin pişmelerine inanmazlar.

Neden Vejetaryenlik?

Vejetaryen beslenme formu birinci olarak ekonomik nedenlerle ortaya çıkmıştır. Bitkilerin yetiştirilip tüketilmesinin hayvanlarınkinden daha az masraflı olması nedeniyle ve kaynakların devamlılığının düşünülmesi açısından önerilmiştir.

Budizm’de hayvanların kesilmesi, Hristiyanlık, Musevilik ve İslamda da birtakım hayvanların tüketimi çeşitli nedenlerle yasaklanmıştır.

Budizm, Jainizim ve Hinduizim din öğretilerine nazaran canlıyken hayvandan elde edilen eserlerin tüketimi hürdür.

Ünlü filozof Pisagor’un etik nedenlerle vejetaryenliği benimsemesi ve öteki insanların da ondan etkilenmesiyle Avrupa’da bu beslenme şekli yayılmıştır.

Günümüzde ise bilimsel araştırmaların da artmasıyla sağlıklı bir ömür geçirme, ekolojik dengeyi sağlama, iklim değişikliğini tedbire, gelecek kuşakların yaşayabileceği bir dünya bırakma üzere sebepler de etik nedenlerin yanına eklenmiştir ve insanların her geçen gün ilgisini çekmeye devam etmektedir.

Sıhhat Açısından Sakıncaları

Bilinçsizse uygulanması durumunda B12 vitamini, D vitamini, demir, kalsiyum ve çinko mineralleri açısından eksikliklere de yol açabilmektedir. Bunlar anemi ve osteoporoz üzere önemli hastalıklara sebebiyet verebilir.

1990’ların ortasından itibaren İsveç’teki birçok insan vegan beslenme üslubunu benimsedi. Bu değişikliğin temelinde etik nedenler yer alıyordu. Hayvansal olan yumurta, et, balık üzere eserlerin yerine -eşdeğer hale getirmeden- yalnızca bitkisel eserler tüketilmesi telaşlara neden oldu. Eksikleri gidermek ismine çeşitli besin öğesi desteklerden yararlanılmıştır.

Amerika Beslenme ve Diyetetik Akademisi ile İtalyan İnsan Beslenme Derneği’ne nazaran güzel planlanmış vejetaryen diyetlerinin kimi hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde kâfi besin alımını sağlayıp sıhhat üzerine olumlu tesirleri olabilmektedir.

Sıhhat Açısından Faydaları

Vejetaryen beslenmede sıhhate faydalı olan antioksidan, lif, polifenol, karotenoid, flavonoid ve fitokimyasallar çokça bulunur.

İşlenmiş besin içeriği düşük bir beslenme biçimi olduğundan kalp hastalıkları, diyabet, kronik böbrek hastalığı üzere kronik hastalık riskleri öbür bireylerden daha düşüktür.

Yeterli bir beslenme programı ile bağışıklık sistemi güçlendirilip uzun ve sağlıklı bir ömür sürdürülebilir.

Vejetaryen beslenme üslubunda sıkça gördüğümüz zerzevat ve meyvelerin kardiyovasküler hastalıklar, birtakım kanser tipleri ve obezite üzere hastalıklar ile vefat riskini azalttığı bilinmektedir.

Kolorektal kanser riskinin vejetaryen beslenenlerde yahut et tüketimi az olan bireylerde düşük olduğu literatüre geçen bilgilerdendir.

Vejetaryenlerdeki yüksek potasyum alımının düşük hipertansiyon riskiyle bağlantılı olduğu bilinmekte, kan basıncı üzerine olumlu tesiri olduğu yorumu böylelikle yapılabilmektedir.

Makro ve Mikro Besin Öğeleri

Protein

Bitkisel beslenmede protein kaynakları olarak tahıl, baklagil ve düzgün kalite soya eserlerinin kullanıldığı bilinmektedir.

Rand ve arkadaşları hayvansal, bitkisel ve karma besin cinslerini incelediğinde azot istikrarı açısından fark bulamamış ve hayvansal yahut bitkisel beslenen bireylerin protein ihtiyacının benzeri olduğunu kanıtlanmışlardır.

Vejetaryenlerde aminoasitlerin, bilhassa esansiyel aminoasitlerin yetersiz olduğu düşünülmektedir. Bitkisel besinlerin esansiyel aminoasit ölçüleri düşük olduğundan çeşitli kombinasyonlar protein alımının artırılması gerekir.

Kurubaklagil ve tahılların birlikte tüketilmesi üzere.

Yağlar ve Yağ Asitleri

Vejetaryen/vegan beslenme çeşidi genel olarak toplam yağ, doymuş yağ ve kolesterol ölçüleri açısından vejetaryen olmayan diyetlere nazaran daha düşük düzeylere sahiptir.

Omega-3 yağ asitleri kalp damar sıhhati, enflamasyonun önlenmesi, retina ve beyin gelişimi üzere değerli vazifelere sahip olup en uygun kaynakları deniz eserleridir.

Uzun zincirli n-3 yağ asitleri, EPA ve DHA çoğunlukla balıklarda, yumurta ve alglerde bulunur.

Deniz eserleri, yumurta ve alg tüketimi az olan ya da olmayan vejetaryenlerin plazma ve fosfolipitlerindeki DHA seviyeleri düşük bulunmuştur.

Diyet Lifi

Buğday kepeği, meyve kabukları, tam tahıllar çözünmeyen lifler ortasında yer alır. Besinlerin bağırsaklardan geçiş mühletini arttırırlar. Kendileri insan bağırsağında sindirilmeyip birtakım besin öğelerinin de alımını engelleyebilirler. Bunlar ortasında esansiyel yağ asitleri ve magnezyum, kalsiyum, çinko, demir üzere kimi mineraller sayılabilir.

Vejetaryen bireyler, omnivorlara nazaran %50-100 daha fazla diyet lifi aldıkları ve mineral eksiklikleri de sıklıkla görüldüğünden alımlarına dikkat etmelidirler. Hazırlık ve pişirme formüllerine dikkat edilirse vitamin ve mineral eksikliklerinin önüne geçmek mümkündür.

Tip-2 diyabet riskinin vejetaryen bireylerde daha düşük gözlenme nedenleri ortasında yüksek lif alımları da sayılmaktadır.

Baklagiller, tahıllar, sebzeler ve meyvelerden yüksek lif alınması uygunlaştırılmış bağırsak ortamı ile iştah düzenlemesi sağlayarak kilo denetimi açısından yararlıdır.

Ayrıyeten yüksek lif ve düşük yağlı beslenme sayesinde bağırsak bakterilerinin kısa zinciri yağ asitleri sentezlemeleri artarak bağırsak mikrobiyomu gelişimi sağlanmış olur.

Çinko

Çinko hayvansal kaynak olarak et, karaciğer, balık, süt, yumurta, peynir; bitkisel kaynak olarak badem içi, ceviz, kuru fasülye, buğday kepeği, bulgur, buğday, soya fasülyesi, kaju fıstığı, ayçiçek tohumu ve mercimekte bulunmaktadır (22;8).

En yeterli kaynaklar hayvansal kaynaklar olduğundan vejetaryen bireylerde eksikliğiyle sık karşılaşılmaktadır. Ayrıyeten fitatlar, kalsiyum, fosfat, demir ve alkol alımının fazla olması çinko emilimini engelleyebilir.

Günlük 25 gram posa alımının üzerinde çıkılmamalıdır. Fasülye, tahıllar ve tohumların fitat içeriğini azaltmak için birkaç saat suda bekletmek faydalı olmaktadır.

D Vitamini

En düzgün kaynağı güneş olan D vitamininin etkin hali vejetaryen bireylerde et ve balık tüketen bireylerden daha düşük düzeylerde bulunmuştur.

Lakin D vitamini destekli besinler yahut suplemanlarını kullanmayan omnivor bireylerin de serum 25- dihidroksi vitamin D düzeylerinde de düşüklükler görülebilmektedir. Olağan serum D vitamini düzeylerini sürdürmek için D vitamininin bitkisel formu olan ergokalsiferol (D2 vitamini) desteği de tesirli olmaktadır.

Vejetaryen bireyler, D vitamini kaynağı olarak ultraviyole ışığı almış mayalar ve mantarlar, süt, portakal suyu, kahvaltılık gevrekler ve margarinler tüketilebilir.

B12 Vitamini

B12 vitamini ileumda emilip karaciğer ve hayvan kasında depolanmakta olup tabiatta yalnızca bu vitamini sentezleyen mikroorganizmalar tarafından üretildiğinden beşerler tükettikleri besinlerden ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir.

Ekseriyetle B12 vitamininin en düzgün kaynakları et, süt, yumurta sakatatlar, ton balığı üzere hayvansal besinlerdir.

B12 eksikliği pernisiyöz anemi, inflamatuar bağırsak hastalığı, çölyak hastalığı, kısa barsak sendromu, megaloblastik anemi, bilişsel performans düşüşü ve nörolojik bozukluklara neden olabilmektedir.

Demir

En önemli vazifesi oksijen taşımak olup bağışıklık sistemini destekleme ve bilişsel performans için de gerekli bir mineraldir. En çok hayvansal eserlerde bulunur. Kurubaklagiller, tahıllar ve üzüm pekmezi de düzgün kaynaklardan sayılabilir.

Yeni literatür bilgilerine nazaran vejetaryen ve vejetaryen olmayanlarda demir yetersizliği anemisi oranları yakın görülmüştür. Premenopozal periyottaki bayan vejetaryenlarda yetersizliğe bağlı aneminin görülme sıklığının daha yüksek olduğu gözlenmiştir.

Tahıllarda bulunan fitatlar, okzalatlar ve tanenler demirle bileşikler yaparak emilimini engellerler. Ayrıyeten diyet lifi tüketimi, alüminyum, kalsiyum, çinko ve magnezyumun fazlalığı ile diyette proteinin yetersiz olması da demir emilimini azaltan faktörlerdendir.

Bitkisel eserlerdeki hem olmayan demirin biyoyararlılığını arttırmak için C vitamini ve sitrik asit üzere organik asitlerden faydalanılabilir. Emilimi engelleyecek fitat ve polifenol üzere bileşiklerin aktifliği de böylelikle azaltılabilir.

İstikrarlı bir beslenme sistemi ile bu yetersizliğin önüne geçmek mümkündür.

Kalsiyum

Kalsiyum kemik ve diş sıhhatine tesirinin yanında kanın pıhtılaşması, hücre içi ve dışındaki enzimlerin salınımı, hudut iletimi, kalp atımı kontrolü ve mineral istikrarı üzere kıymetli vazifelere sahiptir.

En düzgün kalsiyum kaynakları olarak süt ve süt eserleri, pekmez, susam, fındık, yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller ve kuru meyveler, orta dereceli olarak yumurta ve yeşil sebzeler sayılabilmektedir.

Kalsiyum alım düzeyleri lakto-ovo vejetaryenlar ile omnivor beslenenlerde emsal olmasına rağmen öteki vejetaryen kümeler ve veganlarda daha düşüktür. Uzun vadede veganlarda kemik mineral yoğunluğu lakto-ovo vejeteryanlarda oran yüksektir.

Dişler Ne Vakit Çıkmaya Başlar?

Doğum sonrasında ağız ve damak süt emmeye müsait olarak yaratılmıştır. Dişler ise birinci olarak anne karnında oluşmaya başlar. Süt dişleri bebek 6 aylık olunca çıkmaya başlar. 3 yaşına kadar tüm süt dişleri sırayla çıkar ve tamamı ağızda görünür. Böylelikle süt dişlerinin sayısı 20’ye ulaşmış olur. Bu çıkış bir sıraya nazaran olmaktadır. Süt dişleri yapısal farklılıklarından ötürü aşınmaya ve çürüğe daha yatkındır. 6 yaşına geldiğinde sıra daimi dişlere gelir.Daimi dişler ise kemik içinde anne karnındaki bir çocuk üzere bir kese içinde çıkacağı günü bekler.6 yaşına gelindiğinde süt dişleri yerlerini daimi dişlere bırakmaya başlarlar.Bu durum ortalama 13 yaşına kadar devam eder. Ağızda hem süt dişlerinin hem de daimi dişlerin yer aldığı 6-13 yaş ortası bu devir karışık dişlenme periyodu olarak isimlendirilir. Bu periyotta süt dişlerindeki mevcut çürükler, yeni süren daimi dişlerin sıhhatini da olumsuz tesirler.

Beslenmenin Ağız ve Diş Sıhhati Üzerindeki Tesirleri Nelerdir?

Bebeklerin gelişiminde anne sütünün yerini diğer hiçbir şeyin tutamayacağını biliyoruz. Bebeklerin doğal besini anne sütüdür. Hiçbir mama formülü anne sütü üzere sevgi, hassaslık, şefkat yahut felaketlerden, hastalıklardan kaçınma yollarına dair bilgi içermez bütün bu bilgiler anneden yani anne sütünden gelir.dolayısıylabebeklerin, en azından birinci altı ay anne sütü ile beslenmeleri diş ve çenelerin gelişimini, ağız etrafındaki yumuşak doku ve kas işlevlerinin olağan gelişimini sağlayacaktır. Anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda fizyolojik başlıklı biberon kullanımı gerekir.

Bebekler 1 yaşından itibaren bardak ve kaşıkla beslenmeye alıştırılmalıdır. Biberonla beslenme en fazla 2 yaşına kadar devam edebilir. Parmak emme, yalancı emzik kullanma üzere alışkanlıklara 2 – 2,5 yaşına kadar müsaade verilebilir. Şayet parmak emme alışkanlığı mevcutsa, bunun sebebi araştırılarak 3 – 6 yaş ortasında bu alışkanlık kesinlikle giderilmelidir. Teneffüs sorunları, çene gelişmesi üzerine olumsuz tesir eder. Burundan değil de, yalnızca ağızdan soluma durumu mevcutsa (bu durum uykuda daha yeterli anlaşılır) kesinlikle kulak burun boğaz uzmanına danışılmalıdır.

Dünya geneli toplumlarda en çok görülen enfeksiyonDiş çürüğüdür. Diş çürüğü kısaca beslenme sonrasında besin artıklarının dişlerimizin üzerinde kalması, uzaklaştırılamaması sonucu başlar. Ağız ortamımızda bulunan yerleşik mikroorganizmalar besin artıklarının üzerine tutunarak,onlardan beslenerek dişleri çürütmeye başlar. Besin artıkları ortamdan uzaklaştırılıncaya kadar bu durum devam eder. Diş çürüğü ilerlerse dişteki husus kaybı artarak ağrılar başlar, dolgu süreci kâfi gelmeyerek kanal tedavisine hatta diş çekimine kadar gidebilir. Erken süt dişi çekimi istemediğimiz bir durum olup Alttan gelen daimi dişin sıhhatini da olumsuz etkilemektedir. diş çürüğü ve tedavisinde beslenmenin ehemmiyeti büyüktür. Bilhassa doğal olmayan, hazır,katkılı yiyeceklerin diş çürüğü yapma riski daha fazladır. Bu besinleri mikroorganizmalar daha fazla severek diş çürüğü yapma aktifliğini artırır. Doğal, katkılı olmayan yiyecekler ile beslenme sonrasında dişler fırçalanmayı unutulsa bile diş çürüğü yapma riski daha azdır.

Ağız ve diş sıhhati açısından, çocukların her öğünde almaları gereken besinleri nizamlı ve kâfi ölçüde almaları büyük kıymet arz etmektedir. Ağız ve diş sıhhatinin devamlılığı açısından kahvaltıda yumurta, süt, peynir, yoğurt üzere hem besin kıymeti yüksek olan hem de diş gelişiminde ve dişlerin çürükten korunmasında değerli rol oynayan besinlere yer verilmelidir.Ayrıca portakal, elma, kivi üzere meyveler ile lahana, karnabahar, semizotu üzere yeşil yapraklı sebzelerle, dönüşümlü olarak balık, tavuk, et ve et suyu katkılı yiyecekleri tüketmek gerekir. Bilhassa peynirin yemek sırasında asidik olan ağız ortamını bazik hale getirmede ve dişlerin temizlenmesinde değerli bir rolü vardır. Bu nedenle kahvaltı sonrasında dişlerin fırçalanmadığı durumlarda en son peynir yenilmesinin diş çürüğünden müdafaadaki tesiri büyüktür. Ayrıyeten gece yatmadan evvel dişlerin fırçalanmadığı durumlarda elmanın ısırılarak yenilmesi dişler üzerinde mekanik paklık yaparak diş çürüklerinin önüne geçilmesini sağlayacaktır.

Ana öğünlerde; fast-food usulü beslenmenin tekrar ağız ve diş sıhhati üzerinde olumsuz tesirleri vardır. Süt ve daimi dişlerde çürük oluşumunu hızlandırırlar. Diş çürüğünün ilerlemesi sonucu dişlerde renkleşme ağrılar ağız kokusu hatta diş kaybına kadar gidebilir. Bu nedenle bu çeşit yiyeceklerin ve bunların yanı sıra asitli içeceklerin tüketiminin kısıtlanması gerekir. Cips, şekerleme, çikolata, bisküvi, kek, kola, dondurma vb. besinlerin temel yemek yerine ve çok ölçüde tüketilmeleri kesinlikle engellenmelidir. Bilhassa çocuklar gündüzleri okul kantinlerinden bu çeşit yiyeceklere çarçabuk ulaşabilmektedirler. Lakin bu yiyeceklerin yerine vitamin, protein ve kalsiyum içeriği yüksek ve birebir vakitte diş çürüğünden korunmada kıymetli katkıları olan meyve, ayran, süt, kuru üzüm, kuru kayısı, fındık, ceviz üzere yiyeceklerin tüketiminin sağlanması büyük değer taşımaktadır.

Çocukluk çağındaki sıhhatsiz beslenme sonucunda çeşitli sıhhat problemleri ortaya çıkmaktadır. Bu problemler, ağız ve diş sıhhati üzerinde epeyce büyük sorunlara neden olabilmektedir. Özellikle tek tip beslenme dediğimiz; çikolata, bisküvi, börek, poğaça, tatlı ve gazlı içecekler üzere besinler, çocuğun gelişimine hiçbir fayda sağlamaz. Tam bilakis bu biçim besinlerin içerdiği yüksek şeker oranları nedeniyle çocuklarda ağız ve diş sıhhati olumsuz tarafta etkilenmektedir.

Çocuğumuz sıhhatsiz atıştırmalıkları çok seviyor ve vazgeçemiyorsa en azından ölçüsünü azaltmalı ve tüketir tüketmez dişlerini fırçalamalıdır.

Çocukların Ağız ve Diş Bakımı İçin Ebeveynlere Tavsiyeler

Nizamlı diş tabibi denetimi, çocuğun diş doktoru ile ilgisinden kaynaklanan bilinçlenme, diş fırçalama alışkanlığının kazandırılması çocuğun ileriki yaşlarda rahat etmesini sağlayacaktır. Olağandışı bir durum yok ise birinci diş tabibinin muayenesi 2 yaşına kadar bir defa yapılmalıdır. Daha sonra denetimler nizamlı olarak 6 ayda bir yapılır.

Çocuklarda Diş Fırçalama Ne Vakit Başlamalıdır?

Bebek 6-8 aylıkken, birinci dişler ağızda göründüğünde, ağız bakımı süreci başlamalıdır. Sabah kahvaltısı sonrası ve gece yatmadan evvel dişlerin çiğneme yüzeylerini pak bir tülbent ya da gazlı bezi ılık suyla ıslatarak silmek, kâfi olacaktır. Diş fırçası kullanımına ise çocuğun art dişlerinin çıkmasından sonra (ortalama 2,5 – 3 yaşında) başlanması uygundur. Okul öncesi çocuklarda diş fırçalama için bir teknik uygulatmak çok zordur.Ancak ebeveynlerinin dayanağıyla bu süreç gerçekleştirilebilir. Bu yaşlarda kıymetli olan, çocuğa diş fırçalama alışkanlığı kazandırmaktır. Çocuklar diş fırçalarken birden fazla vakit dişlerin görünen ya da kolay ulaşılan yüzlerini fırçalar. Halbuki çürüklerin önlenmesi için dişlerin orta yüzleri ve çiğneyici yüzeylerini çok daha uygun temizlemek gerekir. Bu nedenle fırçalamadan sonra Anne-Babanın denetimi yeterli olur.

Sabah kahvaltısı sonrası ve gece yatmadan evvel, yalnızca ikişer dakikalık tesirli bir fırçalama süreci kafidir. Her âlâ alışkanlık üzere diş fırçalama alışkanlığı da çocukluk devrinde kazanılacağını unutmamak gerekir.

Bebeklik devrinde ve üç yaşına kadar çocuklarda diş macunu kullanımı önerilmez. Diş macunu kullanımına üç yaşından sonra başlanmalıdır. Fakat reklamlarda gördüğünüz üzere 3-5 cm. değil, bir leblebi kadar macun fırçalama için kâfi olacaktır. Diş macunu kullanımına başlandığı periyotta, diş macunlarından rastgele biri tercih edilebilir. Değerli olan çocuğun seçilen macunun tadını sevip istek duymasıdır. Fırçalama sürecinde macundan çok, tesirli bir fırçalama sürecinin kıymetli olduğunu unutmamak gerekir

Çocuğun ağız büyüklüğüne uygun, yumuşak üretilmiş diş fırçaları kullanılmalıdır. Sert fırçalar dişleri aşındıracağı için kullanımı uygun değildir. Eskimiş bir süpürgeyle süpürme süreci nasıl yapılamazsa, eski bir fırçayla da dişler fırçalanamaz. Fırça kılları aşınır aşınmaz (Ortalama 6 ay) kesinlikle değiştirilmelidir

Çene Gelişiminde Ebeveynlerin Dikkat Etmesi Gereken Bahisler?

Çocukların beslenmesi esnasında verilen besinlerin ısırılarak yenmesi büyük değere sahiptir. Örneğin, meyvenin doğranarak verilmesi yahut birtakım besinlerin püre haline getirilmesi yerine meyveyi ısırarak, et ve et eserlerini direkt olarak kemik üzerinden dişleriyle ısırarak yemesi gereklidir. Bunun nedeni, dişlerimizin ve alt-üst çenemizin çiğnedikçe yani kullandıkça gelişmesidir. Bu gelişim çocukluk çağında alt ve üst çenenin sağlıklı büyümesi için çok değerlidir Bu sayede tüm daimi dişler çenede sürecek yer bulur. Aksi halde çene tam gelişemez ve kâfi büyüklüğe ulaşamaz.Bu ise bilhassa 20 yaş dişlerinin çıkması esnasında Keza bu dişler gömülü olarak kalıp daha büyük sorunlara neden olabilir. Hepinize sağlıklı ve keyifli gülüşler diliyorum…