Üroloji

ERKEN BOŞALMA SORUNU

Erken boşalma ya da tıbbi adıyla “Premature Ejekülasyon” erkeklerde en sık rastlanan cinsel işlev bozukluğudur. Genel olarak tüm erkeklerin …

Yayınlanan

3 sene önce

üzerinde

Ekim 14, 2021

Tarafından

Doktor Makaleleri

Erken boşalma ya da tıbbi adıyla “Premature Ejekülasyon” erkeklerde en sık rastlanan cinsel işlev bozukluğudur. Genel olarak tüm erkeklerin yaklaşık %25 ‘in yakındığı bir konudur. % 2-3 erkekte ise olay çok şiddetli yaşanır ve ciddi oranda kişiyi ruhsal olarak etkileyebilir. Erken boşalma aslında yanlış bir tanımlamadır. Kime göre, neye göre erken olduğuna açıklık getiremez. Tam olarak karşılamasa da “Kontrolsüz” ya da “Denetimsiz Boşalma” tabiri daha doğru bir tanım olabilir. Aslında erken boşalmanın hem tanısı hem nedeni (etiyolojisi) hem de tedavisi şu ana kadar tam olarak saptanabilmiş değildir ve hala tıbbın en karanlık konularından birisini oluşturmaktadır. İsterseniz önce erken boşalma durumunun olabildiğince bir tarifini yapalım.

İstisnalar hariç neredeyse her cinsel ilişkide, çok az bir cinsel uyarıya rağmen vajinaya girmeden, girer girmez veya daha kişi henüz istemeden 1 dakika içinde boşalmanın olması durumudur. Boşalma olayına karşı kişinin bedeni üzerinde hiçbir öz denetimi yoktur. Bu bozukluk kişide ruhsal olarak belirgin bir strese ve de çift ilişkilerinde çatışmalara yol açmaktadır.

Bu tanım bile genel olarak doğru olmakla birlikte epeyce eksiktir. İşin hem fizyolojik hem psikojenik alt yapısını ihmal eder. Erken boşalma sorununa sahip erkeklerde ister istemez stres,hayal kırıklığı, gerginlik, doyumsal yoksunluk (frustrasyon), cinsel aktiviteden kaçınma durumu gözlemlenir. Aynı şekilde eş ya da partnerde de benzer refleksler ve cinsel tatminsizlik tablosu zamanla kendini göstermektedir. Olayın bu psikojenik yönünü asla ihmal etmemek gerekir. Ama temelde prematüre ejekülasyonun kendisi de psikojenik zemini ağır basan bir sorundur. Fizyolojik açıdan ise boşalma (ejekülasyon) bir reflekstir. Tüm reflekslerde olduğu gibi kontrolü zaten kolay değildir. Çoğu erkek kendi boşalmasını kısmen denetim alltında tutabilmeyi zaman içinde öğrenir. Bazı erkeklerde ise bu farkındalık bir türlü gerçekleşmez ve kişi ne yaparsa yapsın, ne düşünürse düşünsün boşalmasının önüne bir türlü geçemez.

ERKEN BOŞALMA SINIFLAMASI:

1- YAŞAM BOYU ERKEN BOŞALMA: Asıl ve en önemli bulduğumuz erken boşalma tipidir. İlk cinsel deneyimlerden itibaren, her partnerle, hemen yerde ve her durumdaki cinsel ilişkilerde yaşanan şeklidir. “Vajina içi boşalma gecikme süresi” (IELT) 1 dakikanın altındadır. Yaşın ilerlemesi ise sorun daha da ağırlaşma eğilimi gösterir. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki bu soruna sahip erkeklerin %80’i IELT süresi 30 saniye altındır. %40 erkekte de ilk 15 saniyede boşalma olduğu rapor edilir.

2- EDİNİLMİŞ ERKEN BOŞALMA: Önceden böyle bir sorunu olmayan erkeklerde sorunun sonradan ortaya çıkması durumudur. Altta yatan bir nedeni olabilir. Prostat iltihapları (kronik prostatit), tiroid bezi hastalıkları(hipertiroidi), çiftlerde ortaya çıkan ana cinsel sorunlar (erkekte ereksiyon sorunu, kadında disparoni-cinsel ilişkide ağrı uyulması) gibi bazı hastalıklar erken boşalmaya sebebiyet verebilmektedir. Çoğu kez tıbbi tedavi gerektirir. Ayrıca anksiyete depresyon gibi psikiyatrik bazı bozukluklar ve evlilik sorunları gibi ilişkisel konular da sonradan erken boşalmaya neden olabilen durumlardır.

3- DOĞAL DEĞİŞKEN ERKEN BOŞALMA: Çok sık rastlanan tipidir ve sorun olarak kabul edilmez. Farklı ortam ya da partner değişikliklerinde erkekler erken boşalabilir. Durumsaldır ve normal kabul edilir.Tedavi veya terapi gerektirmez. Özellikle düzenli cinsel hayatın ilk 6 ayında erkeğin boşalma denetimini tam sağlayamaması da bu kapsamda değerlendirilebilir.

4- ERKEN BOŞALMA BENZERİ BOŞALMA BOZUKLUĞU: Bazı erkekler normal sürelerde olmasına rağmen (4-6 dakika üzeri) erken boşalma sorunu olduğundan yakınırlar. Yine bir hastalık olarak kabul edilemeyecek bir sorundur. Çoğu kez kişide cinselliği yanlış algılama problemi vardır. Öncelikle kişiye durum izah edilir. Tedavi gerektiren bir durum olmadığı ifade edilir. Ancak güzel sevişme sanatına dair bazı bilişsel teknikler öğretilebilir.

SÜRE KONUSU: Erken boşalma sorununda süre konusu tamamen subjektif tartışmalı bir konudur ve kadın cinselliğini göz ardı eder. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki “benim erken boşalma sorunum var ve tedavi olmak istiyorum” cümlesini kuran, tedavi arayışında olan veya doktora başvuran erkeklerin %90’ı ilk 1 dakika içinde (IELT) boşalırlar. Dolayısı ile güncel cinsel sağlık bilimi de bu süreyi baz almaktadır. Yani erken boşalma için kritik süre 1 dakikadır. Genel yaklaşımda 1 dakikanın altı erken boşalmadır; 1-2 dakika arası sınır süredir; 2 dakika üzeri ise normaldir. Kapsamlı bir bilimsel çalışmada IELT süresi dünya genelinde ortalama 5,4 dakika bulunurken, Türkiye ortalaması 3,7 dakika olarak saptanmıştır. Bu sürenin Amerika ve Avrupa verilerinin epeyce altında kaldığı aşağıdaki tabloda da görülmektedir. (Tablo2) (Waldinger 2005). Erken boşalma sorunu olduğu tıbbi olarak kabul edilen erkeklerin %40’unun ilk 15 saniyede; %70-80’inin ise ilk 30 saniyede boşaldıkları saptanmıştır. Peki kadının cinsel doyuma ulaşması için gerekli ortalama IELT nedir? İşte DSM-IV, ISSM, EAU gibi tıbbi kılavuzlar bu konuya açıklık getirememekte ve kadının adeta 1 dakika ile yetinmesini salık vermektedir. Bu konu bizce önemli bir açmazdır. Biz kadının da cinselliği sağlıklı ve tatminkar yaşayabilmesi için ilişki-koit süresinin 7 dakikaları aşması gerektiğini düşünmekteyiz. Bu bazen doğal olarak yapılabilse de cinsel eğitim ile bir çok erkeğin de sonradan da kazanabileceği bir yetidir.

ÖZ DENETİM KONUSU: Bize göre erkeğin boşalmasını kontrol edebilme becerisi süreden çok daha önemli bir erken boşalma kriteridir. Bir çok erkek boşalmasının olacağını önceden hissedebilir. Bu durum olduğunda PC kaslarını (aşk kasları) gevşetir, ritmini yavaşlatır, nefesini düzenler ve de poziyon değiştirir. Böylelikle boşalma durumu ötelenir. Erken boşalma sorunu olan bir erkeğin ise bedeni üzerinde gönüllü bir öz denetim durumu söz konusu değildir. Böyle bir erkek “her defasında aynı şey oluyor ve herşey çok hızlı gelişiyor. Farklı şeyler düşünsem de boşalmama bir türlü engel olamıyorum” şeklininde konuyu ifade eder. Cinsel terapinin özünde erken boşalması olan bir erkeğe, önce bedeninde yanan sarı ışığı farketmesi; farkedince de frene nasıl basacağını öğrenmesi esas alınmaktadır. Çünkü kırmızı ışık yandığında artık çok geçtir ve kontrol etmek herkes için imkansız bir durumdur.

İLİŞKİ ÇATIŞMASI: Erken boşalma sorunu diyebilmek için erkeğin de kadının da bunu dert edinmesi esastır. Özellikle kadın bu durumdan memnun bile oluyor olabilir. Sadece “kocamın işi görülsün” mantığı ile cinselliğe yaklaşabilir. Bu durumda yaşanan olaya erken boşalma demek biraz güçtür. Elbette doğru ve sağlıklı olan bu değildir. Erken boşalması olan erkek yoğun bir stres gerilim ve utanç yaşar. Kendini yeteneksiz hisseder. Her seferinde aynı şeyi yaşadığı için eşine karşı mahçup durumdadır. Sürekli açıklama yapma ihtiyacı hisseder. Eşi tarafından suçlanmamak için başlangıçta tartışmadan uzak durur. Kadınlar ise başlangıçta sorunun zamanla iyileşeceğini durumun topralayacağını düşünürler. Düzelmedikçe ise hayal kırıklıkları artar. Eşlerini bencillikle suçlamaya başlarlar. Sürekli özür, suçlama, telafi etme çabaları ile ilişki çatışmaları giderek artar. Sonuçta gerilimli ve mutsuz bir cinsel yaşam çiftler için kaçınılmazdır. Çünkü erken boşalma sorunu yaşayan erkeğin eşinde de cinsel uyarılma ve orgazm sorunlarının olması pek şaşırtıcı değildir.

ERKEN BOŞALAN ERKEK BENCİL MİDİR?

Erken boşalan erkek çoğu kez partneri tarafından bencil olmakla suçlanır ve sık sık partnerinden özür dilemek zorunda kalır. Özür dilemek kişiyi suçlu hissettirmek öte işe yaramaz. Erken boşalmak o erkeğin suçu değildir, kendi elinde olan bir şey de değildir. Üstelik erken boşalan erkek büyük bir tatminsizlik duygusu yaşar. Boşalmıştır ama orgazma ulaşamamıştır. Doğru yaklaşım ise suçlama- özür kısır döngüsüne son vermek ve çift olarak birlikte sorumluluk alıp bilimsel tıbbi çözüm aramak olmalıdır.

ERKEN BOŞALMA SORUNU OLAN ERKEKLERİN ORTAK KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ

*Genellikle A tipi kişilik adını vertdiğimiz sürekli aceleci telaşlı bir yapıları vardır. Hızlı yemek yerler hızlı araç kullanırlar. Bilgisayar oyunlarında oldukça iyidirler. Refleks arkları gelişmiş ve hızlıdır.

*Çoğu kez bir an önce sonuç verecek hızlı kalıcı ve mucizevi bir tedavi arayışındadırlar.

*Cinsel libidoları yüksektir. Yani seksi severler, seksten kolay kolay soğumazlar. Eşine ya da partnerine karşı ilgisi azalsa da genel olarak cinsel enerjileri fazladır.

*Arka arkaya fazla sayıda seks yapmayı severler. Refrakter period adını verdiğimiz iki ilişki arasındaki dinlenme süreleri daha kısadır. Skor bazlı bir cinsellik anlayışları vardır. Bu durum hem partnerine karşı durumu kurtarmak için hem de kendi öz tatmini sağlamak için yapılan bir çabadır. Ama yaş ilerledikçe ister istemez refrakter period uzar, erken boşalma süresi ise daha da kısalır. Dolayısı ile ilişki çatışması başlangıçta olmasa bile ilerleyen yıllarda da ortaya çıkabilmektedir.

*Genellikle cinsel anlamda ateşli kadınlardan biraz çekinirler. Yine cinsel anlamda soğuk kadınları da pek istemezler. Kolay kolay memnun olmazlar, düzenli birliktelik konusunda öz güvenleri oldukça zayıftırlar.

*Erken boşalma sorunu olan erkek ilişki sırasında bir türlü beynini kapatamaz. Hissederek sevişmez; sürekli düşünür ve sayar. İğneden korkan bir çocuk gibidir. Dokunulmaktan uyarılmaktan yakınlaşmaktan çok korkarlar.

YAŞ İLERLEDİKÇE ERKEN BOŞALAN ERKEĞİN DRAMI DA ARTAR;

-Erken boşalma süresi daha da kısalır

-Refrakter (dinlenme) süresi daha da açılır

-Eşe duyulan olan şehveti azalır

Dolayısı ile telafi edici çabalar (sık ilişki, koit dışı yollar) yıllar içinde azalmaya başlar. İlişki çatışması ortaya çıktıkça da evdeki stres gerilim yükselir. Bu nedenle başından itibaren erken boşalma sorunu olup da 10 yıldır evli olan ve daha yeni tedavi arayışına giren erkeklere rastlamak hiç şaşırtıcı değildir.

ERKEN BOŞALMA PLATOSUZLUK HASTALIĞIDIR.

Cinsel siklusun istek-uyarılma-plato-boşalma-çözülme aşamaları vardır. Plato aşaması penisin tam olarak sertleştiği ve vajinaya giriş yaptığı aşamadır. İçeride kalma süresi uzadıkça hem kişinin hem de partnerin alacağı keyif bir o kadar fazla olur. Hepimiz sevdiğimiz bir yemek olduğunda yavaş yavaş, azar azar yemeye bayılırız. Çünkü böyle daha çok yemeğin tadını çıkarırız. Normalde seks sırasında da plato aşamasını yavaş yavaş keyfini sürerek geçirmek gerekir. Belli bir doygunluğa ulaştıktan sonra ise boşalma-orgazm zaten kendiliğinden gerçekleşir. Erken boşalan erkeklerde plato ya hiç yoktur ya da çok kısadır. Dolayısı ile boşalma olmasına rağmen erken boşalma yaşayan erkekler büyük bir tatminsizlik yaşarlar. Tekrar belirtecek olursam boşalmıştır ama orgazm olamamıştır. Tanıda asıl amacımız erkeğin işte bu platoda niye kalamadığını anlamaya çalışmaktır. Tedavi ise bazen erken boşalmanın nedenine göre farklılıklar gösterebilmektedir.

ERKEN BOŞALMA ATADAN KALAN BİR MİRAS MIDIR?

Yeryüzündeki tüm memeli hayvanlar saniyeler içinde boşalırlar. Çünkü cinsel ilişki bir erkeğin en savunmasız olduğu tehditlere en açık olduğu andır. Dolayısı ile bir an önce bu durumdan kurtulmak için ilişki süresini minimumda tutar. Aynı şey elbette insanlık için de geçerli idi. Erken boşalma bu durumda muhtemelen aynen örümcek ya da yükseklik fobisinde olduğu gibi genetik kodlanmış bir mirastır. Ancak 1960’lardan itibaren kadın cinselliğinin denkleme girmeye başlaması ile o döneme kadar sorun olmayan bir konu erkeklerin öününe bir anda sorun olarak gelmeye başlamıştır.

HATALI DAVRANIŞLAR VE ALIŞKANLIKLAR ERKEN BOŞALMADA NASIL BİR ROL OYNAR?

Özellikle ergenlik çağında her ergen mastürbasyon yapar, yapmalıdır da. Bu durum kişinin kendi bedenini öğrenmesi açısından çok önemlidir. Ancak bu yaşlarda ergene mastürbasyonun günah ayıp sağlıksız bir şeymiş gibi dikte edilmesinin ve cezalandırmaların bazı olumsuz sonuçları olur. Ergen içgüdüsel olarak mastürbasyonu gizli saklı ortamlarda alelacele biçimde yapmaya devam eder. Ama sonucunda büyük bir suçluluk da hisseder. Bu suçluluk duygusunu azaltmak için ise mastürbasyonu sadece boşalma odaklı biçimde bir an önce yapıp bitirmek ister. Erişkin çağına gelene kadar yakalanma korkusu, suçluluk günahkarlık duygusu ile binlerce mastürbasyon eksersizini bu şekilde saniyeler içinde tamamladıktan sonra bu durumun elbette ileride normal cinsel yaşamına da yansıması şaşırtıcı olmaz. Kötü alışkanlıklara vücudumuz çok kolay alışır. Dolayısı ile erken boşalma neredeyse kaçınılmazdır. Bu nedenle ergenlik çağında bilimsel ve etik düzeyde bir cinsel eğitim verilmesi erken boşalmaların bir çoğunun önüne geçecek önemli bir konudur.

ERKEN BOŞALMA BİR KORKU PANİK KAÇINMA HASTALIĞIDIR.

Korku demek adrenalin deşarjı demektir. Adrenalin ise tüm kaslarda kasılmaya yok açarak aynı zamanda boşalmayı da tetikler. Yani korktuğumuz şey her zaman başımıza gelir. Hepimiz gece vakti bir mezarlıktan geçerken biraz ürpeririz ve hızlı adımlarla uzaklaşmak isteriz. Belki bazılarımız bunu daha da abartılı biçimde yaşayarak panik reaksiyonlar da gösterebilir. Erken boşalmada böyle bir antitedir. Korku ve şehvet bir arada yaşanır ki biz buna “korkuya bulanmış şehvet” adını vermekteyiz. Beden korkar, kasılır, panik reaksiyonlar gösterir, bir an önce kaçıp uzaklaşmak ister ama birden ayağı takılıp düşer. İşte bu noktada kişide abartılı korkuya sebep olan unsurlar ve korkunun kaynağı nedir? Ya da erken boşalarak neyin hangi suçun! kefaretini ödemektedir. Bunun anlamını psikodinamik açıdan çözümlemek tedavi açısından çok çok önemlidir. Kişinin eril doğası bir şeyden korkmaktadır ama neden? Korktuğu şey bir ötekiyle yakın olmak mı? Bir kadınla bütünleşmek mi? Kendisinden mi partnerinden mi korkmaktadır. Onlarca korku nedeni bu konuda sayabiliriz.

NEDENSEL ERKEN BOŞALMA TİPLERİ

Özetle genetik yatkınlık, bilinçdışı korkular, içdünyaya ait ruhsal çatışmalar, yanlış mastürbasyon alışkanlıklar ve cinsel konulardaki bilgisizlik yaşam boyu erken boşalma sorununun temelini oluşturan unsurlardır.

1- ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİNE BAĞLI ERKEN BOŞALMA: Burada erkek kişi kendi eril doğasına güvenemektedir. Genellikle hayatın diğer alanlarında da çekinik bir yapıya sahip insanlardır. Cinsel ilişki sırasında kendine öz güveni çok düşüktür. Partnerini tatmin edemeyeceğini erken boşalacağını sürekli kafasında kurar. Kendine yaptığı aşırı negatif telkin sonrası ise korktuğu da başına gelir. Ayrıca kişinin öz güveni narsistlik düzeyinde çok yüksek de olabilir. Ama bir o kadar da kırılgandır ve kolayca incinebilir düzeydedir.Tedavide öncelikle bu kişilik yapılarına dönük olarak psikoterapi bazlı cinsel terapi uygulamak gereklidir.

2-PSİKOSEKSÜEL BECERİKSİZLİK BİLGİ EKSİKLİĞİNE BAĞLI ERKEN BOŞALMA: Kişi cinsel anlamda aşırı derecede bilgisiz ve deneyimsizdir. Özellikle koyu muhafazakar toplumlarda en çok görülen şeklidir. Bazen de masaj salonları veya randevu evleri gibi ortamlarda sadece seks yapmış olan genç erkeklerde de benzer durum gözlenmektedir. Kişi sadece pasif olarak almaya ve boşaltılmaya alışmıştır. Bir kadınla nasıl cinsel ilişki yaşanacağını, ne yapacağını ve ne yapması gerektiğini bilemez. Dolayısı ile evlenip ilk defa normal bir cinsel birliktelik yaşamak istediğinde erken boşalma kaçınılmaz olur. Çoğu kez kötü başlayan deneyimler, kötü olarak da süre gelmeye devam eder. Çözümü elbette cinsel eğitime dönük bir cinsel terapi olmalıdır.

3- İLİŞKİSEL SORUNLARA BAĞLI ERKEN BOŞALMA: Bazen kötü iletişimin hakim olduğu çatışmalı evliliklerde eşe duyulan aşırı nefretten dolayı (bazende nefret insanın kendisine döner) yan sorun olarak erken boşalma gözlenir. Burada kişi bilinç altında kendini veya eşini hazsız bırakarak cezalandırmaktadır. Bazen erken boşalma, diğer daha ciddi evlilik sorunlarını gözardı etmek için çiftler tarafından daha önemli bir sorunmuş gibi öne sürülebilmektedir. Bu durumlarda ancak iyi bir evililik terapisi tedavi edici olabilir.

4- BİLİNÇDIŞI ÇATIŞMALARA BAĞLI GELİŞEN ERKEN BOŞALMA: Bir erkeğin en önemli çağı hiç kuşkusuz 2-6 yaş arasındaki ödipal dönem adını verdiğimiz yaş aralığıdır. Burada erkek anneden koparak, başlangıçta rakip gibi gördüğü baba ve onun temsil ettiği erkek kimliği ile özdeşim kurar. Tüm cinsel kimlik bu yaş aralığında belirginleşir. Bu yaşlarda çocukta ortaya çıkan ruhsal çelişki ve iç çatışmaların sağlıklı bir biçimde çözülmüş olması gerekmektedir. Çözülememesi durumunda ise pek çok cinsel işlev bozukluukları erişkin yaşta ortaya çıkabilmektedir. Erkeğin eşini bilinç altında annesi gibi görmesi durumu epeyce çok rastlanılan bir durumdur. Bazen sertleşme sorunu, bazen cinsel isteksizlik bazen de erken boşalma şeklinde karşımıza çıkabilir. Tedavide psikoterapi şarttır.

5- KARIŞIK TİP ERKEN BOŞALMA: Seks bir öteki ile yakın olmak demektir. Eğer kişide yakınlık korkusu varsa erken boşalma şeklinde bir soruna yol açabilmektedir. Bir kadınla yakın olmaktan korkan erkek , erken boşalarak yakınlık süresini minimuma indirir. Örneğin aşırı kavgalı ailelerde büyümüş erkeklerin bilinç altında “yakın olmak kötüdür, duygular kötüdür ve kavga nedenidir” gibi bir düşünce hakimdir. Bu erkeklerde çoğu kez anne babaya bir öfke gelişmiştir. Yine cinsel kimlik karmaşası yaşayan ya da fetiş arzuları olan bir erkek bir kadınla yakınlaşmaktan çok korkar. Yakınlaştı ise de bir an önce uzaklaşmak ister. Bu tipte de ancak psikoterapi ve cinsel terapi tedavi edici olabilir.

6-MAHREMİYET EKSİKLİĞİNE BAĞLI ERKEN BOŞALMA: Eğer cinsel ilişkinin yaşandığı ortam mahremiyet açısından sıkıntılı ise (duvarlar çok incedir seslerin duyulmasından endişe edilir) kabalık bir aile ortamında yaşantı sürüyorsa hiç kuşkusuz erken boşalma durumu şaşırtıcı olmaz. Öncelikle seks yapılan ortamı düzeltmek gerekmektyedir. Bazen de kadınlar erkeğin beklediği mahremiyeti eşlerine sunmazlar. Örneğin her olan biteni annelerine yetiştiren kadınların sayısı hiç de az değildir. Buna bazen yatak öyküleri de dahildir. Bu durumda erkek kendini rahat hissedemez ve erken boşalır.

7- PSİKOJENİK STRES BAĞLI GELİŞEN ERKEN BOŞALMA: Her hangi bir konuda stres yaşayan erkek cinsel yaşamında da erken boşalma gösterebilir. Stres demek , kasılma demektir ve bu da erken boşalmayı tetikler. Ağır yaşam krizleri( iflas, ağır hastalıklar, kanser..) erken boşalmanın önemli bir nedenidir. Bazen stresi yaratan eş de olabilir. Stresin sebeplerine yönelmek ve çözümlemek daha doğru olacaktır.

8-ÜROLOJİK HASTALIKLARA BAĞLI GELİŞEN ERKEN BOŞALMA: Prostat enfeksiyonları prostatın duyarlılığını arttırarak erken boşalmaya sebep olurlar. Bunun dışında sünnet derisi hattında gelişen duyarlı nodüller, doğuştan kısa frenilum olması durumu da erken boşalmaya sebep olabilen konulardır. Cerrahi tedavi gerektirebilirler.

9-NÖROJENİK TİP ERKEN BOŞALMA: Bazı erkeklerin bilinmeyen bir sebepten dolayı bulbokavernöz refleksleri çok çok güçlüdür. Bu insanların penis başları en ufak bir sürtünmeye karşı huylanma tiki şeklinde tepki verirler. Haliyle erken boşalma durumu yaygındır. Anestezik lokal kremler ve çoklu kondom kullanımı tek tedavi şeklidir.

10-TRAVMATİK TİP ERKEN BOŞALMA: Özellikle T12-L1 vertebra kırıklarında erken boşalma sinirsel hasarlanmaya bağlı gelişebilmektedir.

11-PSİKOJENİK TİP ERKEN BOŞALMA: Depresyon mani okb gibi psikiyatrik temelli hastalıklarda erken boşalma sorunu gerçekleşebilmektedir

12-İATROJENİK TİP ERKEN BOŞALMA: Bazı adrenerjik etkiye sahip grip veya allerji ilaçları erken boşalmaya sebebiyet verebilmektedir.

ERKEN BOŞALMA TEDAVİSİ

Erken boşalma tedavisi bütünüyle mümkün bir cinsel sorundur. Bu konuda ilaçlar, cinsel terapi ve çok nadiren de cerrahi operasyonlar gerekli olabilmektedir. Ama öncelikle nedenine yönelik olarak detaylı bir değerlendirme yapmak şarttır. Sonrasında uygun ilaç ve kişiye özel cinsel terapi yöntemlerini tedavi seçenekleri olarak sorunu olan kişiyle görüşmek ve birlikte karar vermek çok doğru olacaktır. Genel olarak biz ilaç tedavilerini bir “sivrisinek problemini” çözmek için ilaçlama yapmaya benzetiyoruz. Kısa vadede çözüm olabilirse de kalıcı uzun vadeli problemin tekrarlama olasılığı oldukça yüksektir. Kişiye ve çifte özel uygulanan cinsel terapi teknikleri ise bataklığı tümden kurutmayı hedef alır. Bataklık kuruyup, bataklığı besleyen pis suların da önüne setler çekildiği zaman soruna kalıcı çözüm de getirilmiş olacaktır. Cinsel terapi bunu sağlar. Biz geçici ilaç tedavileri ile kombine edilmiş ve çifte özel uygulanan cinsel terapi tekniğini bu sorunun çözümünde en etkili en kalıcı ve en doğru tedavi modelitesi olarak görmekteyiz.

İLAÇ TEDAVİLERİ:

SSRI grubu antidepresan ilaçlar sinir uçlarında serotonin aktivitesini arttırarak kısa sürede erken boşalma refleksinin hızını düşürebilirler. Burada kişinin depresyonu ya da psikolojik sorunları olduğu için ilaç verilmez. Beyinde anksiyete merkezi ile boşalma merkezi çok yakın komşulukta yer almaktadır. Birisi için ilaç verdiğinizde diğer komşuda bundan etkilenmektedir. Bu konuda pek çok preperat mevcuttur. Erken boşalma ve diğer cinsel fonksiyonlar göz önünde tutularak bir ilaç doktor tarafından tercih edilebilir. En az 6 ay süre kullanılması tavsiye edilmektedir. Sonrasında yavaş yavaş bırakılıp sorunun düzelip düzelmediği test edilebilir.

Dapoksetin son yıllarda popüler olan FDA tarafından da Amerika’da onay verilmiş erken boşalmaya özgü spesifik bir ilactır. SSRI grubu antidepresandır. Farkı çok kısa etki süreli olmasıdır. Sadece o ilişiden 1-3 saat önce alınır. 5-6 saat sonra ise etkileri tümüyle geçer. Yan etki profili ise düşüktür. Erken boşalmanın şiddetine göre 30-60 mg dozda kullanılabilmektedir.

Lokal anestezik etkili kremler; genel olarak uyuşukluk hissizlik yaratarak boşalma refleksini ötelerler. Duyulan hazzı azalttığı için kullanılmasını pek tavsiye etmeyiz. Özellikle nörojenik tipte bir erken boşalma sorunu varsa kullanılması daha uygun olur. Vajinaya etki etmemesi için de kremi uyguladıktan sonra prezervatif takılması gerekmektedir. Bunlar deriye yapışmadığı için uygulamadan sonra ıslak bezle bir süre sonra cilt silinebilir. Sonrasında prezervatif kullanmaya gerek kalmaz.

CERRAHİ TEDAVİLER:

Çok çok nadiren uygulamak gerekebilmektedir. Kısa frenulum rahatsızlığı varsa (ki çok nadirdir) frenuloplasti operasyonu yapmak gerekebilir. Sünnet derisi kesim hattında hassas duyarlı deri nodülleri varsa bu bölgenin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilmektedir. Bunlara üroloji uzmanları ancak karar verebilir. Bunlar dışında cerrahi bir tedavi şekli bulunmamaktadır. Var olduğunu iddia edenlerinde etik değerlerini sorgulamak icap eder.

ERKEN BOŞALMADA BİLİŞSEL DAVRANIŞSAL TERAPİ-CİNSEL TERAPİ TEKNİĞİ ?

Onlarca yıldır cinsel sağlık bilimi profesyonelleri ve cinsel terapistler tarafından uygulanan en etkili tedavi yöntemidir. Tekniğin; değerlendirme, duygusal, bilişsel ve davranışsal aşamaları vardır. 2-3 aylık aşama aşama ilerleyen bir süreç söz konusudur. Kişi sorununu çözme konusunda tam motive durumda ise kalıcı çözüm imkanı sunmaktadır. Cinsel terapi bir bilgisayara format atıp yeni baştan proglamak gibidir. Öncelikle kişiye bir cinsel ilişki yasağı getirilir. Sonrasında tüm cinsel yaşamı yeniden ergenliğe kadar çekilerek baştan programlanmak üzere aşama aşama ev ödevleri ile dizayn edilir. Bir süre sonra varsa eşi de programa dahil olarak boşalma denetimi pratikte test edilmeye başlanır. 3 ayın sonunda ise terapiye sadık kalan ve sürdüren erken boşalma sorunu olan erkeklerin büyük çoğunluğunun bu sorunu ortadan kalktığı görülür.

Cinsel terapinin amacını ve yöntemini şu metaforla da örnekleyebiliriz. Cinselliği yaşamak seks yapmak otomobil kullanmak gibidir. Kurallara uygun kullanmaya başlarsan bir süre sonra her şey otomatik hale gelir. Burada ise (erken boşalma) kişi trafikte bir türlü araç kullanamakta, kullanmaktan çok korkmakta, kullanmak istediği zaman da panik olup her defasında kaza yapmaktadır. İşte biz o kişiye sırası ile;

Önce aracın tüm aksamını (motor gaz fren) öğretiyoruz (Kendi bedenini tanıması)

Trafik kurallarından bahsediyoruz (sarı-kırmızı ışık metaforu)

Kapalı alanda sürüş denemeleri (mastürbasyon egsersizleri)

Sakin trafikte sürüş denemeleri (partnerbasyon egsersizleri)

Trafiğe açık alanda araç kullanımı (cinsel ilişki metotları)

cemİleri sürüş teknikleri (güzel sevişme sanatı) öğretiyoruz.

CİNSEL TERAPİDE KADININ ROLÜ ÇOK ÖNEMLİDİR.

Kadın eş ya da partner tedavi sürecinin çok önemli bir parçasıdır. Kadın motive edici hatta tedavi edici bir rolde olması çok büyük önem arzetmektedir. Aslında terapi süreci kadın için de bir o kadar zevkli ve eğlenceli bir süreçtir. Kadınlar kendi cinselliğine dair büyük bir bilgi hazinesine ulaşırlar ve bunu da cinsel yaşamlarında kullanırlar. Öyle ki daha önce orgazma hiç ulaşmamış kadınlar bile bu terapi sürecinden bunu öğrenerek ve deneyimleyerek çıkarlar. Terapi sürecinde kadının takınması gereken tavır mutlaka pozitif ve yapıcı olmalıdır. Kadın terapide erkeği yöneten yönlendiren dengeleyen sakinleştiren rahatlatan bir unsur olmalıdır. Çünkü erkekler çoğunlukla tatmin olmaktan çok, tatmin etmek gibi bir güdüyle hareket ederler. Kendine bu konuda güvenilmediğini hissetmek bir erkek için son derece moral bozucu olmaktadır. Tüm bu konularda eşlere terapist tarafından ne yapmaları ya da yapmamaları gerektiği konusunda gerekli telkinlerde bulunulur.

İlgili Konular: Ci̇nsel Sorun Tedavi̇Yaş

Sıradaki

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biri olan ‘gonore’ nin size bulaşmasını engellemek için kendinizi koruyor musunuz?

Kaçırmayın

Erkek Doğulmaz, Erkek Olunur!

Okumaya Devam

Reklam

Yorum İçin Tıklayın

Üroloji

Sünnet

Sünnet, penis ucunu kaplayan derinin (preputium) cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Sünnet, eski zamanlardan beri dünyada en sık uygulanan …

Yayınlanan

3 sene önce

üzerinde

Ekim 26, 2021

Tarafından

Doktor Makaleleri

Sünnet, penis ucunu kaplayan derinin (preputium) cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Sünnet, eski zamanlardan beri dünyada en sık uygulanan cerrahi işlemlerden birisidir. Sünnetin uzun bir tarihi vardır ve günümüzde çeşitli dini, kültürel ve toplumsal bağlamların ayrılmaz bir parçası olmaya devam etmektedir. Mısır mezarlarından çıkarılan milattan önce 4000 yıllarına ait cesetler, sünnetin o zamanlarda da yapıldığına dair kanıt teşkil etmektedir. Mısır’da bulunan ergen erkek çocuklarının sünnetini gösteren altıncı hanedanlığa ait bir rölyef (Resim1) (MÖ 2345-2180 kadar uzanır) ilk belgelenmiş sünnet uygulamasını yansıtır.

Ülkemizde ve dünyada, sünnet genellikle dini ve geleneksel nedenlerle uygulanır. Ancak bazı tıbbi zorunluluklar veya koruyucu amaçlarla gerçekleştirilen sünnet işlemleri de vardır. Prosedür ayrıca kişisel hijyen veya koruyucu sağlık bakımının bir parçasıdır. Sünnetin cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu olduğunu bildiren çalışmaların yanısıra, penis kanserinin sünnet olmayan erkeklerde sünnet olan erkeklere kıyasla daha fazla görüldüğünü bildiren yayınlar mevcuttur.

Sünnetin zamanlaması için farklı görüşler bulunmaktadır. Bilimsel açıdan sünnetin ilk 1 yıl içinde idrar yolu enfeksiyonu riskini 10 kat azalttığı gösterilmiştir. Ancak ilk bir yıl içinde, özellikle idrar yolu enfeksiyon riski azaltılması gereken grup ise anne karnında yapılan ultrasonlarda böbrek ve/veya mesanesinde sorunu olan erkek çocuklardır. Bu çocuklar dışında yenidoğan sünneti ailenin bir seçimidir. Sigmund Freud’ a göre çocukların psikososyal gelişim dönemleri belirli evrelerden oluşur. Bunlar; oral dönem (0-1 yaş), anal dönem (1-3 yaş), fallik dönem (3-6 yaş), latens dönem (6-12 yaş) ve genital dönem (12-18 yaş)dir. Bu dönemler içinde fallik dönem sünnet zamanlaması açısından önerilmeyen dönemdir. Fallik dönemde çocuklar, cinsel kimliklerini keşfetmeye başlar ve kız-erkek ayrımı belirginleşir. Fallik dönemde erkek çocukta pipisine ilgi en üst düzeydedir. Bu dönemde yapılan sünnetin cinsel organının tamamını kaybetme endişesine yol açabileceği ve psikoseksüel gelişim açısından olumsuz etkilere sahip olabileceği düşünülmektedir. Ancak bu görüş bilimsel olarak sağlam temellere oturtulamamış olup aksini söyleyen yayınlar da mevcuttur.

Sünnet her ne nedenle (dini,geleneksel, tıbbi) ya da hangi şekilde (lokal ya da genel anestezi) yapılıyor olursa olsun, sünnetin cerrahi bir işlem olduğu unutulmamalıdır. Ameliyathane şartlarında sterilizasyon koşullarının sağlandığı uygun malzemelerle yapılması gerekmektedir.

Okumaya Devam

Üroloji

İdrar Kaçırma, İdrar Tutamama, İkontinans

İdrar Kaçırma Nedir? İdrar kaçırma – yani mesane kontrolünün kaybı – istenmeyen, devamlı veya düzenli aralıklarla idrar tutamama durumudur …

Yayınlanan

3 sene önce

üzerinde

Ekim 26, 2021

Tarafından

Doktor Makaleleri

İdrar Kaçırma Nedir?

İdrar kaçırma – yani mesane kontrolünün kaybı – istenmeyen, devamlı veya düzenli aralıklarla idrar tutamama durumudur. İdrar kaçırmanın şiddeti, öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda ara sıra idrar kaçırmaktan, tuvalete yetişemeyeceğiniz ani ve güçlü bir idrara çıkma dürtüsüne, ve neredeyse hiç tutamama ölçüsüne kadar değişen bir yelpazeyi kapsar. Ped testine göre objektif olarak hafif orta ve şiddetli idrar kaçırma şeklinde derecelendirilebilir.

İnsanlar daha sık ortaya çıksa da, idrar kaçırma yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir, aynı durum genç insanlarda da görülebilmektedir. Kadınlar, erkeklere göre idrar kaçırma sorunu daha fazla görülmektedir (Kadınlarda: %6-40, Erkeklerde ise: %17-40).

İdrar Kaçırma Tipleri

1-Stres inkontinans(idrar kaçırma): Stres tipi idrar kaçırma; öksürme, hapşırma, gülme, egzersiz yapma veya ağır bişey kaldırma gibi stres ve efor durumların oluşan idrar kaçırmayı ifade eder. Bu zorlamalar sırasında mesane içindeki basınç artar, idrar tutmayı sağlayan kaslar ve mekanizmalar bu basınca karşı koyamaz ve idrar kaçırma oluşur.

2-Sıkışma tipi idrar kaçırma: Sıkışma tipi idrar kaçırma ani-acil idrara çıkma ihtiyacı ile birlikte tuvalete yetişememe veya idrarı geciktirememe durumudur ve idrar bu esnada kaçar. İdrar kaçağı bir damla ila idrarın tamamını kaçırma derecesinde olabilir. gece idrara kalkma ihtiyacı belirgindir. Bu tip idrar kaçırma, enfeksiyon gibi basit problemden; nörolojik bozukluk veya diyabet gibi daha ciddi durumlardan kaynaklanabilir.

3- Taşma inkontinansı: Tamamen boşalmayan bir mesaneden kapasite dolduktan sonra damla damla sürekli idrar kaçırmayı ifade eder.

4- Fonksiyonel inkontinans: Fiziksel veya zihinsel bir bozukluk nedeniyle, tuvalete zamanında gitmeyi engelleyen durumlar söz konusudur. Eklem hastalıkları, felç, sinir sistemi hastalıkları gibi kişinin lavaboya zamanında yetişmesini engelleyen fiziksel veya ruhsal kısıtlılıklar nedeniyle ortaya çıkan idrar kaçırma tipidir. Örneğin, şiddetli artrit durumunda pantolonunuzun düğmelerini yeterince hızlı açamamak gibi fonksiyonel problemler vardır.

5-Karışık tipte idrar kaçırma: Birden fazla idrar kaçırma tipi birlikte ise karma veya karışık tipte idrar kaçırma terimi kullanılmaktadır. Tipik olarak hem sıkışma hem de stres idrar kaçırmanın birlikte olduğu bir durum; karışık tipte bir idrar kaçırmaya örnek olabilir.

6. Devamlı idrar kaçırma: İdrar yolları ile vajina arasında oluşan normal dışı bir açıklık gibi (fistül) nedeniyle oluşan sürekli idrar kaçırma durumudur. Bu fistül idrar kanalı ile rektum arasında da olabilir.

7. Geçici idrar kaçırma: İdrar yolu enfeksiyonu, bazı ilaçların kullanımı gibi geçici bir durum nedeniyle ara sıra idrar kaçırmayı ifade eder.

Doktora Ne Zaman Görünmeli ve Nasıl Hazırlanmalı?

Hastaların çoğu idrar kaçırma durumunu belirtmekten rahatsızlık hissettikleri, utanç duydukları için tedavisiz kalmaktadır, uygulanabilir basit yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri yaparak kendi kendine idrar kaçırma şikayetini önlemeye ve tedavi etme yoluna gitmektedir. İdrar kaçırma sıklıkla meydana geliyor veya günlük yaşam kalitesini etkileyecek boyutta ise çekinmeden doktora görünmek ve tıbbi yardım almak önemlidir.

İdrar Kaçırma durumunda tıbbi yardım almak önemlidir. Çünkü:

Sosyal yaşantınızı ve etkileşimlerinizi kısıtlanmasına neden olabilir
Yaşam kalitenizi olumsuz etkiler
Özellikle yaşlı hastalarda tuvalete yetişirken kazalar olabilir, düşme riski vardır
İdrar kaçırmanın nedeni olabilecek, altta yatan çok daha ciddi bir problemin belirtisi olabilir.

Doktora gittiğinizde idrar kaçırma ile ilgili sormanız gereken sorular şunlar olmalıdır:

İdrar kaçırmanın nedeni ne olabilir?
Bu problemin kalıcı bir tedavisi var mı?
Hangi testleri yaptırmak gerekir?
Tedavi seçenekleri nelerdir, hangisini öneriyorsunuz ve bana nasıl faydalı olacak?
Tedavi alırsam veya almazsam sonuç ne olur, aylarda ve yıllarda sonra neler olabilir?
İlaç tedavisi idrar kaçırmamı önleyebilir mi?
İlaç tedavisinin yan etkileri nelerdir?
Ameliyat ihtiyacım varmı ve mutlak gerekli mi?
Hangi ameliyat seçenekleri var?
Tedaviden ne zaman sonra fayda görebilirim?

İdrar Kaçırmanın Sebepleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?

İdrar kaçırma, günlük alışkanlıklardan, altta yatan tıbbi koşullardan veya fiziksel sorunlardan kaynaklanabilir. Buna göre idrar kaçırmalarını geçici ve kalıcı yani sebat eden idrar kaçırma olarak iki gruba ayırabiliriz.

1- Geçici idrar kaçırma

Bazı içecekler, yiyecekler ve ilaçlar bağlı olarak gelişen idrar kaçırmaları geçicidir, buna neden olan ilaç, gıda veya ilaçlar değiştirildiğinde ortadan kalkabilir:

Geçici idrar kaçırmaya neden olan yiyecek, içecek ve ilaçlar şunlardır:

Alkol
Kafein
Gazlı içecekler ve maden suyu
Yapay tatlandırıcılar
Çikolata
Şili biberi
Baharat, şeker veya asit içeriği yüksek gıdalar, özellikle turunçgiller
Kalp ve tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler ve kas gevşeticiler
Yüksek dozlarda C vitamini alımı

İdrar yolu enfeksiyonu: Enfeksiyonlar mesaneyi tahriş ederek güçlü idrara çıkma dürtüsüne ve bazen de idrar kaçırmaya neden olabilir.

Kabızlık: Rektum mesanenin komşuluğundadır ve hemen hemen aynı sinirleri paylaşır. Rektumdaki sert-katı dışkı, bu sinirlerin aşırı aktif olmasına ve idrar sıklığının artmasına neden olarak geçici idrar kaçırmalarına neden olabilir.

2- Kalıcı ve Sebat Eden İdrar Kaçırmalar

Altta yatan fiziksel problemlerin veya değişikliklerin neden olduğu kalıcı bir durumlara bağlı sebat eden ve kalıcı idrar kaçırma nedenleri şunlar olabilir:

Gebelik: Hormonal değişiklikler ve bebeğin(fetüsün) artan ağırlığı stres tipi idrar kaçırmaya yol açabilir.

Doğum: Vajinal yani normal doğum, mesane kontrolü için gerekli olan kasları zayıflatabilir ve mesane sinirlerine ve destekleyici dokulara zarar vererek, pelvis tabanının sarkmasına-gevşemesine (prolaps) yol açabilir. Sarkma ile mesane, rahim, rektum veya ince bağırsak normal olması gereken konumundan daha aşağı doğru itilebilir ve vajinaya doğru çıkıntı yapabilir. Bu durum idrar kaçırmaya neden olabilir.

Yaşlanma: Mesane kasının yaşlanması, mesanenin idrar depolama kapasitesini azaltabilir. Ayrıca, yaşlandıkça istemsiz mesane kasılmaları daha sık hale gelir ve sıkışma tipi idrar kaçırmaya neden olabilir.

Menopoz: Menopozdan sonra kadınlar, mesane ve üretranın iç-astarını sağlıklı tutmaya yardımcı olan kadınlık hormonu-östrojeni daha az üretirler. Bu dokuların hormon çekilmesine bağlı vasfını kısmen kaybetmesi, kuruması idrar kaçırmaları tetikleyebilir ve şiddetlendirmeye neden olabilir.

Prostat büyümesi: Özellikle yaşlı erkeklerde, idrar kaçırma genellikle iyi huylu prostat büyümesi olarak ortaya çıkmaktadır.

Prostat kanseri: Tedavi edilmemiş prostat kanseri ile ilişkili olarak erkeklerde stres veya sıkışma tipi idrar kaçırma ortaya çıkabilirken, daha sık olarakta prostat kanserinde yapılan cerrahi, fokal tedavi, radyoterapi sonrası ve tıbbi tedavilere bağlı temel komplikasyon olarak idrar kaçırma görülmektedir.

İdrar yolu tıkanıklığı ve darlığı: İdrar yolunun herhangi bir yerindeki bir tümör, darlık gibi normal idrar akışını engelleyen durumlar taşma tipi idrar kaçırmaya yol açabilir. Yine idrar yolları taşları – mesanede oluşan sert, taşa benzer kitleler – bazen idrar sızıntısına, idrar kaçırmalarına neden olabilir.

Nörolojik bozukluklar: Multipl skleroz, Parkinson hastalığı, felç, beyin tümörü veya omurilik yaralanması, mesane kontrolünde görev alan sinir sinyallerini engelleyerek idrar kaçırmaya neden olabilir.

İdrar Kaçırmanın Risk Faktörleri Nelerdir?

İdrar kaçırma riskini artıran faktörler şunlardır:

Cinsiyet: Kadınların stres tipi idrar kaçırma olma olasılığı daha yüksektir. Hamilelik, doğum, menopoz ve normal kadın anatomisi bu farktan sorumlu tutulmaktadır. Bununla birlikte, prostat sorunları olan erkeklerde, sıkışma ve taşma tipi idrar kaçırmaları açısından riski altındadır.
Yaş: Mesane kasının yaşlanması, mesanenin idrar depolama kapasitesini azaltabilir. Ayrıca, yaşlandıkça istemsiz mesane kasılmaları daha sık hale gelir ve sıkışma tipi idrar kaçırmaya neden olabilir.
Aşırı kilo-obezite: Ekstra ağırlık, mesane ve çevresindeki kaslar üzerindeki baskıyı artırır ve direnci zayıflatır, sonuçta öksürürken veya hapşırırken idrarın sızmasına ve kaçmasına neden olabilir.
Sigara içmek: Tütün kullanımı idrar kaçırma riskini artırabileceği gösterilmiştir.
Aile öyküsü: Yakın bir aile üyesinde idrar kaçırma , özellikle de sıkışma tipi idrar kaçırma varsa, bu duruma idrar kaçırma gelişme riski diğer insanlara göre daha yüksektir.
Bazı hastalıklar: Nörolojik hastalıklar ve diyabet gibi kronik hastalıklarda, idrar kaçırma riski daha yüksektir.
Prostat Ameliyatları: Prostat ve pelvik ameliyatlar idrar kaçırma açısından risk faktörü sayılmaktadır.

İdrar Kaçırmanın Yan Etkileri-Komplikasyonları

Kronik idrar kaçırma durumunda şu yan etkiler beklenir:

Cilt problemleri: İdrar kaçağına bağlı sürekli ıslaklık ciltte döküntülere, cilt enfeksiyonlara ve yaralara neden olabilir.
İdrar yolu enfeksiyonları: İdrar kaçırma, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu riskini artırmaktadır.
Günlük yaşam kalitesinde bozukluk: İdrar kaçırma günlük yaşam üzerinde olumsuz etkiler kaçınılmaz olabilmektedir. İdrar kaçırma; sosyal, ibadet, iş ve kişisel ilişkilerinizi etkileyebilir.

İdrar kaçırma Önlenebilir mi?

İdrar kaçırma her zaman önlenebilir değildir. Ancak, kaçırma riskini azaltmaya yönelik bazı önlemler alınabilir. Bu önler arasında:

Sağlıklı bir kiloyu koruyun
Pelvik taban egzersizleri yapın-Kegel egzersizleri
Kafein, alkol ve asitli yiyecekler gibi mesane tahriş edici maddelerden kaçının
İdrar kaçırma nedeni olan kabızlığı önlemek için daha fazla lifli gıdalar tüketin
Sigara içmeyin veya sigara içiyorsanız bırakmak için yardım alın

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

İlk olarak hangi tip idrar kaçırma olduğunu belirlemek önemlidir, ve teşhisde ilk basamaktır. Bu bilgi tedavi kararlarına ve tedavi şekline rehberlik edecektir.

Tıbbi Özgeçmiş-Hikaye: Hangi tip idrar kaçırma olduğunu anlamak için kapsamlı bir öykü ve fizik muayene ile başlayacaktır.Tıbbı özgeçmişinizde idrar kaçırma ile ilgili olabilecek başka hangi rahatsızlıklarınızın olduğunu veya hangi ilaçları aldığınızı öğrenmek isteyecektir.

Genel olarak sorulabilecek sorular şunlardır:

Şikayetin başlangıcı ve gelişim süreci, günlük idrar kaçırma sayısı ve miktarı
İdrara sıkışma hissinin aniden oluşması, öksürme veya gülme ile idrar kaçırma, İdrar yaptıktan sonra mesaneyi tam boşalıp boşalmadığı hissi, idrarda yanma hissi, sık idrara gitme veya gece idrara çıkma ihtiyacı ve bunların sayısı gibi idrar kaçırma tipini belirlemeye yardımcı olabilecek sorular
Şikayetin adet siklusu veya cinsellikle ile ilişkisi olup olmadığı
Şikayeti azaltan veya şiddetlendiren durumlar
Mevcut hastalıkları(şeker hastalığı, nörolojik hastalıklar, hipertansiyon vs) ve bunlara ilişkin kullanılan ilaçlar
Sigara içme durumu
Günlük tüketilen sıvı miktarı ve dağılımı
Günlük kahve ve alkol tüketimi
Geçirilen ameliyatlar
kabızlık sorgulaması
Gebelik ve doğum sayısı ve şekli
Menopoz durumu

Fizik muayene: İdrar kaçırma yakınması olan hastalarda olmazsa olmaz olan detayı bir muayenedir. Ayrıntılı genel fizik muayene, genital, nörolojik, erkekte rektal, kadın hasta ise jinekolojik muayene yapılır. Jinekolojik muayenede dış genital organların muayenesi dışında, vajinal muayenede hasta ıkındırılarak pelvik bölgedeki kas ve bağ dokusu zayıflamaları mesane, rahim, rektum gibi organların vajina içine doğru fıtıklaşmasının olup olmadığı konrol edilir.

Ped Testi: Pet testi somut testlerden biridir. Kısa süreli ped testinde; ağırlığı belli olan bir ped pet hastaya verilir ve ağızdan bol miktarda sıvı alması söylenir, 1 saat süresince hastadan öksürmesi, merdiven çıkması, oturup kalkması gibi karın içi basıncını arttıran hareketleri yapması istenilir. Süre bitiminde pet çıkarılır ve ağırlığı tekrar ölçülür; fark kaçan idrar miktarını bize gösterir. Uzun süreli Ped testinde ise hastaya verilen ped hastanın şikayetine göre 1 ila 24 saat tutulur ve yine bazı karın içi basıncını artıran hareketler yapması söylenir, bu süre sonunda ped veya pedler tekrar tartılır ve idrar kaçırma şiddeti belirlenmiş olur. Buna göre; İdrar kaçağı 2 gr dan az ise normal, 2-10gr arasında ise hafif, 10-50 gr ise orta, 50 gr dan fazla ise şiddetli idrar kaçırma olarak değerlendirilir.

Stres testi: Mesane yaklaşık 300 cc dolu iken, mesane ile tercihen hastanın idrar kaçırdığını ifade ettiği pozisyonda (oturarak veya yürürken), önce ıkınma manevrası eşliğinde, sonra hasta öksürtülür ve idrar kaçağı olup olmadığına bakılır, idrar kaçağı izlenirse stres testi pozitiftir denilir. Bu test tek başına bir şey ifade etmeyebilir, ancak hastanın hastanın idrar kaçırdığının bir kanıtı olarak değerlendirilir.

Hasta sorgulama Formları: İdrar kaçırmanın günlük yaşam kalitesini ne kadar etkilediğini ve yakınmaların objektif bir zemine oturtmak için hastaya bir form doldurması istenir. Bu formlar tedavi sürecinde ve tedavi kontrollerinde tekrar ettirilir, şikayetlerin ne ölçüde düzeldiliği konusunda yardımcı olacaktır.

İşeme günlüğü: Belirli bir zaman aralığında işeme zamanı, işeme hacmi, aldığı sıvı miktarı, idrar kaçırma sayısı ve miktarı, ve fiziksel aktivitelerini kaydetmesi istenilir. Böylece hastanın işeme düzeni, tuvalet alışkanlıkları belirlenir. İşeme günlüğü 7 güne kadar tutulabilir ancak 3 günlük bir kayıt genellikle yeterli olur.

İdrar Analizi: Basit bir idrar tetkiki, idrar yolu enfeksiyonu, kanama ve diğer metabolik anormallikleri hakkında bize ipuçları verebilir. İdrar kaçırma şikayeti olan hastalarda istenmesi gereken temel tetkiktir.

Kalıntı İdrar Miktarı: İdrar yaptıktan sonra idrar torbasında kalan idrar, artık idrar miktarıdır. İşeme sonrası kalıntı idrar olarak da adlandırılır. Bir kateter yardımı ile veya ultrasonografi ile ölçülebilir. Kalıntı, idrar kaçırmayı kötüleştirebilir veya idrar yolu enfeksiyonu olmasını körükleyebilir. Mesanede çok miktarda artık idrar olması, idrar yolunda bir tıkanıklık veya mesane sinirleri ve kasları ile ilgili bir problem olduğu anlamına gelebilir.

Ürodinamik Değerlendirme: Ürodinamik inceleme idrar yapma döngünüz hakkında ve mesanenin nasıl kasıldığı hakkında daha fazla bilgi elde etmek için yapılan bir testtir. Özellikle nörolojik problemi olanlarda ve ameliyat düşünülen hastalarda yapılması tavsiye edilmektedir, idrar kaçıran hastalarda rutin yapılan bir işlem değildir. Bu işlem basit üroflowmetri denen işeme testi ve kompleks girişimsel ürodinamik inceleme şeklinde olabilir.

1-Üroflowmetri: Üroflowmetri elektronik olarak idrar akım hızını ölçen basit bir incelemedir. Hastane polikliniklerinde veya muayenehanelerde kolaylıkla uygulanabilen bir testtir. Dolu bir mesane ile hastaya elektronik cihaza işemesi istenir; azami idrar akış hızı, işenen miktar ve işeme konfigürasyonu hakkında bilgi verir.
2-İnvaziv-girişimsel ürodinamik testler: Cerrahi tedavi düşünülen, nörolojik problem düşünülen veya diğer testlerle teşhis konulamıyorsa yapılması uygun görülür. İnvaziv-girişimsel ürodinamik inceleme sırasında doktor veya hemşire, idrar yoluna ve makata(rektuma), karın içi ve mesane basıncını ölçmek için birer kateter yerleştirirler. Yerleştirilen kateterden yavaşça sıvı gönderilerek idrar torbasının olarak dolmasına benzer bir durum oluşturulur ve tüm basınçlar dolum ve boşaltım sırasında ölçülür ve kaydedilir.

Sistoskopi: Sistoskopi, sistoskop adı verilen ışıklı-kameralı endoskop kullanılarak mesanenin ve idrar kanalının(üretra) incelenmesine imkan sağlayan temel tanı/teşhis yöntemidir. Sistoskopi idrar kaçırmanın başlangıç testleri arasında yer almamaktadır. Bu test idrarda kanama gibi başka şikayetler olduğu zaman gereklidir. Ürodinamik incelemeye benzer biçimde tanıdan şüphe edilmesi halinde yapılabilir.

Görüntüleme yöntemleri: Ultrasonografi teşhis amacıyla kullanılan en sık görüntüleme yöntemidir. Ayrıca gerektiğinde ürografi, tomografi ve MR gibi daha ileri görüntüleme teknikleri devreye girer. İdrar yollarının görüntülenmesi; sistoskopi ve ürodinamik inceleme yöntemleri gibi idrar kaçırmanın başlangıç testleri arasında yer almamaktadır.

İdrar Kaçırmanın Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?

İdrar kaçırmanın tedavisi, kaçırmanın tipine, şiddetine ve altta yatan nedene bağlı olarak değişkenlik göstermektedir ve birçok tedavi yöntemi vardır. Tedavilerin bir kombinasyonu gerekebilir. Hayat tarzı değişiklikleri, mesane ve pelvik taban kas egzersizleri gibi bazı tedbirler ilk başlarda işe yarayabilir. Ameliyat ve ilaç tedavileri gibi yöntemler, bu yöntemler işe yaramadığında uygulanabilir. İlaç tedavisi genellikle bazı hayat tarzı değişiklikleri, mesane ve pelvik taban egzersizleri gibi bazı kendi başına sorunun üstesinden gelme tedavileri ile birleştirilebilir. İdrar kaçırma rehabilitasyonu, pelvik taban kas egzersizlerinin öğretilmesi, biofeedback ve elektrik stimülasyonu uygulamalarını kapsar, fizyoterapist ya da daha spesifik adıyla üro-terapistler tarafından uygulanır. Doğru kasları belirlemenize, kasılmayı ve gevşetmeyi öğrenmek için bir pelvik taban fizyoterapisti ile çalışmanızı veya biofeedback tekniklerini denemenizi önerilebilir.

1-İdrar Kaçırmanın Kişisel Yönetimi ve İlaçsız tedavisi

Hayat Tarzı Değişiklikleri: Günlük diyette ne zaman, neyi, ne kadar içtiğinize veya yediğine bakarak idrar kaçırmayı etkileyen yiyecek ve içecekleri hastalar tahmin edebilir. Bunu anlamanın en iyi yolu, farklı yiyecek ve içecekleri denemek ve etkilerini görmektir. Diyetteki bazı değişiklikler idrar kaçırma sorununu bir parça düzeltebilir. Günlük alınması gereken sıvı miktarını hekime daşırak ayarlamak basit bir çözüm olabilir. Kafein, alkol ve diğer vasıflı içecekler içecekler idrar kaçırmaya neden olmayabilir, fakat bazı kişilerde sıkışma hissini ve sık idrara gitmeyi artırabilmektedir. Bu yüzden içeceklerden kaçınmak idrar kaçırmayı bir miktar düzeltebilir. Acı-baharatlı yiyecekler, limon ve ağır kokulu peynirler gibi mesanede tahriş yapan gıdalardan uzak durmak veya yararlı olabilir. Kabızlık ve aşırı kilo alımının idrar kaçırma ile ilişkili bulunmuştur. Sağlıklı bir kiloya inmek ve bunu korumak, düzenli barsak alışkanlıklarına sahip olmak için, diyetle aldığınız yiyeceklerin dengeli olması, meyve, sebze ve lifli gıdalar içermesi oldukça önemlidir. Özellikle sağlıklı kiloya inmek şikayetlerde düzelme olduğunu görebilirsiniz.

İdrar kaçağı ile ilgili sorunları, cilt tahrişini en aza indirgemek için yapılabilecek önlemler şunlardır:

Temizlik için bez kullanın
Cildinizi havayla kurumasına izin verin
Sık sık yıkama ve duştan kaçının çünkü bunlar vücudunuzun mesane enfeksiyonlarına karşı doğal savunmasını azaltabilir
Cildinizi idrarın yaptığı tahrişten korumak için vazelin veya kakao yağı gibi bir bariyer krem kullanabilirsiniz
Özel emici ped ve iç çamaşırı kullanabilirsiniz.

Özeklile fonksiyonel tip idrar kaçırma ve/veya gece idrar kaçırma şikayetiniz varsa, kullandığınız tuvaleti tuvalete giden yolu daha uygun hale getirebilirsiniz:

Tuvalete giderken takılıp düşebileceğiniz veya çarpabileceğiniz tüm halıları veya mobilyaları taşıyın.
Yolunuzu aydınlatmak ve düşme riskini azaltmak için bir gece lambası kullanın.
Mevcut bir banyo kapısını genişletin
Yükseltilmiş bir klozet oturağı takın

Mesane Eğitimi: Mesane eğitiminin ilk aşaması 3-7 günlük bir işeme günlüğü-kaydı tutulmasıdır. Bu günlükte ne kadar sıvı içtiğiniz, ne sıklıkta idrar yaptığınız ve ne kadar idrar miktarınız olduğu kaydedilir. Bu bilgiler ışığında hekim günlük idrar yapma sıklığı konusunda önerilerde bulunacak ve sizden bunları yapmanızı isteyecektir. Eğer mesane eğitimi başarılı olmuşsa mesane kapasitesi artar ve daha fazla idrarı depolayabilecektir: Mesane eğitiminde, idrara gitme dürtüsünü başladıktan sonra idrara çıkmayı geciktirmek ve ertelemek işin ilk adımı olabilir. Her idrara çıkma dürtüsü hissettiğinizde 10 dakika geciktirmeye çalışarak başlayabilirsiniz. Amaç, sadece her 3-4 saatte bir idrar yapana dek tuvalete gitme gitmeyi ertelemek geciktirmektir.

Mesane kapasitesini artırmak, taşma tipi idrar kaçırması olan hastalar için uygun değildir, tam tersi olumsuz etki yapabilir. Taşma tipi idrar kaçırmada diğerlerinin aksine, mesaneyi tamamen boşaltmak için gayret sarf etmek gereklidir. Çift işeme; ilk işemede idrar bittikten sonra, ardından birkaç dakika beklemek ve tekrar ikinci olarak işemek anlamına gelir, yani tekrar tekrar idrar yaparak mesanenin tamamen boşalmasını temin etmek amaçlanır. Ayrıca idrar hissini beklemeden 3-4 saatte bir idrara gitmek önerilir.

Pelvik Taban Kas Egzersizler(Kegel): Pelvik taban kasları mesaneyi ve karın içi organları destekler ve sarkmasını önleyici görevleri vardır, aynı zamanda idrarı tutan kaslarıda(kapak-sfinkter) ihtiva eder- kapsar. Bu kaslar yaşlanma, bazı hastalıklar veya menopoz gibi hormonal değişiklikler ile birlikte tonusunu kaybeder ve zayıflar. Buda idrarı yeterine tutmaya muktedir olmayabilir, efor ve stres durumlarında (hapşırma ve öksürme gibi) hasta idrar kaçırır. Yaşlanma dışında, kadınlarda, gebelik ve doğumlar pelvik taban kaslarını zayıflatmaktadır. Erkeklerde ise prostat ameliyatları özellikle prostat kanseri ameliyatları ve bilhassa radikal prostatektomi pelvik taban kaslarını zayıflatabilir. Pelvik taban kas egzersizleri ve bu egzersizler için dizayn edilmiş programlar; idrar kaçırmayı kısmen düzeltebilir. Pelvik taban kas egzersizleri ve bu egzersizler için dizayn edilmiş programlar Kegel egzersizleri olarak bilinir. Kegel egzersizleri olarak da bilinen bu teknikler özellikle stres inkontinansı için etkilidir ancak aynı zamanda sıkışma tipi idrar kaçırmada etkili olabilir.

Bu egzersizler idrar yaptıktan sonra, öncelikle idrar akışını durdurmaya çalıştığınızı hayal edin, rahat çömelmiş, oturur veya ayakta bir pozisyonda idrarınızı tutar gibi kendinizi sıkın ve gevşetin ve bunu egzersizi on defa tekrarlayın. Bir sonraki aşamada aynı egzersizi yapın fakat gevşetmeden önce 5 saniye kendinizi kasılı tutun. Bu şekilde 5 saniye tutmanıza uyum sağlamanız birkaç haftanızı alabilir. Ön pelvik taban kaslarınız bu şekilde daha da kuvvetlenecektir. Sonraki egzersiz arka pelvik kas tabanını hedef alır. Büyük tuvaletinizi tutar gibi kendinizi sıkın ve gevşetin. Bu egzersizi on defaya kadar tekrarlayın. Bir sonraki aşamada aynı egzersizi yapın fakat gevşetmeden önce 5 saniye kendinizi kasılı tutun. Bu egzersizi on defaya kadar tekrarlayın. Bu egzersizler size, her gün tekrarlandığında faydalı olacaktır. Bu egzersizler kasların güçlenmesi için en az üç ay yapılmalıdır. Unutmayalım ki bu egzersizleri çok fazla yapmak size zarar verebilir. Her egzersiz serisini bir defada 10 tekrardan fazla ve hergün üç seriden fazla egzersiz yapmamak gerekiyor.

Biofeedback(biyogeribildirim) Tedavi : Sıkışma tipi ve/veya stres tipi idrar kaçırma şikayeti olan kadınlarda pelvik kaslara yerleştirilen elektromiyogram elektrodlarıyla hastaya ilgili vücut bölgesini kontrol ederek elektronik sinyallerin nasıl değiştirilip, monitorize edileceğini öğretir. Bu yöntemde kas kontrolünün(motor kontrolün) takibi, bir ekran ve ses düzeni aracılığıyla görsel ve işitsel sinyaller halinde hastaya yansıtılır.

EMG biofeedback, çizgili kas kasılması sırasında ölçülen elektromiyografik aktiviteyi gösteren, en sık kullanılan biofeedback tipidir. Bu yöntemle hasta sadece pelvik taban kaslarını kasmayı ya da gevşetmeyi, pelvik taban kaslarını ayırt edebilmeyi ve karın kaslarını kasmadan pelvik taban kaslarını seçici olarak kasmayı, gevşetmeyi ve kullanabilmeyi öğrenir. Böylece kas gücü ve kontrol kabiliyeti artar. Eğer hastada artmış bir pelvik taban kas aktivitesi varsa, bu yöntemle etkili ve seçici bir gevşeme de sağlanabilir.

Biofeedback tedavisinin süresi ve sıklığı açısında bir standart olmamasına karşın genellikle, haftada 2-3 seans olmak üzere toplam 6-8 hafta arasında değişen sürelerde yapılmaktadır, hastanın durumuna göre bu süre 6 aya kadar uzatılabilir.

EMG biofeedback uygulaması, bazı uygun hastalarda pelvik taban kaslarının yüzeyel ya da vajinal elektrotlarla uyarıldığı elektriksel uyarı tedavisi ile kombine edilebilir. Bu yöntemle, pelvik taban kas kasılma gücünde artış, idrarı tutan sfinkterin yani kapağın güçlenmesi ve mesanenin istenmeyen aşırı ve zamansız kasılmalarının azaltılması amaçlanır. Biofeedback ile elektriksel uyarı tedavisi birlikte kullanıldığı hastalarda, pelvik taban kas gücünde artış ve idrar kaçırma şiddetinde azalma olduğu kanıtlanmıştır. İdrar kaçırma tedavisinde kullanılan elektriksel uyarı tedavisi genellikle haftada 3 kez, 20-30 dk’lık seanslar şeklinde, 6-8 hafta süresince yapılmaktadır.

İdrar kaçırmada akupunktur tedavisi: Akupunktur; acus-iğne, puncture-batırma kelimelerinden türetilen, çok çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan, vücut üzerinde bulunan belirli noktalara iğne batırmak suretiyle uygulanan, bilimsel bir tedavi yöntemi olarak kabul görmektedir. Bu tedavinin temel mantığı; kainattaki canlı cansız her yerde var olan enerji akışları arasındaki birliktelik, denge ve uyuma dayanır, yani bir denge ve uyum tedavisidir.

2- İdrar Kaçırmanın İlaçlarla Tedavisi

Antimuskarinik İlaçlar: Antimuskarinik ilaçlar sıklıkla sıkışma tipindeki idrar kaçırmayı tedavi etmek için kullanılan bir grup ilaçtır. Bu ilaçlar, mesane duvarındaki kası gevşeterek sıkışma tipindeki idrar kaçırmayı kontrol etmeye yardımcı olur. Mesane duvarını kasarak mesanenin boşalmasına neden olan zamansız kasılmaları engeller veya azaltır. Kas gevşemesi nedeniyle mesanenin idrar depolama kapasitesi de artar ve hasta daha az işeme ihtiyacı duyar. Antimuskarinik ilaçlar, noktüri olarak bilinen geceleri sık sık idrara çıkma durumunu tedavi etmek için de kullanılabilir. Antimuskarinik ilaçlar stres tipte idrar kaçırma için genellikle etkili değildir, çünkü bu durum genellikle detrusor kasının aşırı aktivitesinden ziyade, idrar kanalının dirençsizliğinden ve aşırı hareketliliğinden kaynaklanmaktadır..

3- İdrar Kanalına ve Vajinaya Uygulanan Ped ve Cihazlar

Bu kategorideki uygulamalar mekanik olarak idrar yolunu baskı altında tutmaya yarayan mekanik medikal ürünlerdir.

İdrar kanalına uygulanan ve idrar kanalında tıkaç görevi gören yumuşak tampon benzeri, tek kullanımlık, medikal malzemedir. Bunlar geçici süre, spor yaparken veya bir aktivite süresince kullanılmaktadır. İşeme sırasında takılır, aktivite sırasında takılır
Pezer, vajina içine konulan ilaç, ovül, fitil, alet ve cihazları ifade eder. İdrar kaçırması olan kadınlarda vajinaya yerleştirilen ve tüm gün boyunca kalan esnek bir silikon halkalardır, idrar kanalına mekanik destek yaparak idrar kaçağını engellerler. Cihaz özellikle vajinal sarkması olan kadınlarda da kullanılmaktadır. Çok çeşitli şekil ve boyutta olan pezerler vardır, cihaz vajinaya yerleştirilir, pelvik organ sarkması nedeniyle yer değiştiren dokulara destek sağlar.

4- İdrar Kanalına Yapılan Enjeksiyonlar ve Girişimsel İşlemler

İdrar kanalında yer kaplayan ve hacim yapan madde enjeksiyonları: İdrar kanalını çevreleyen dokuya sentetik, hacim yapan ve yer kaplayan bir malzeme enjekte edilir, böylece idrar kanalının kapalı kalmasına ve idrar sızıntısının azaltılmasına yardımcı olur. Bu prosedür daha çok stres tipi idrar kaçırma tedavisine kullanılmaktadır ve genellikle ameliyat gibi daha invaziv tedavilerden daha az etkilidir ve bir kereden fazla tekrarlanması gerekebilir.

Botoks (OnabotulinumA) enjeksiyonu: Botolinum toksini, Clostridium botulinum bakterisinin ve ilgili türlerin oluşturduğu toksik bir maddedir ve kaslarda kısmi felç yapmaktadır. Botox, mesane kasına endoskop yardımı ile 20-30 farklı alana enjekte edilir, mesane kasında kısmi felç yapar, etkisi 6 ay ila 1 yıl boyunca etkisi devam eder.

Elektriksel sinir uyarıcı yerleştirilmesi: Nöromodülasyon olarak da bilinen sinir uyarımı, elektriksel titreşimleri kullanarak mesaneyi kontrol eden sakral sinirleri uyarmak suretiyle tedavi yapılan bir yöntemdir. 2 çeşit sinir uyarımı vardır: Ayak bileği seviyesinde iğne kullanılarak kaval kemiği sinirinin(tibial sinir) uyarımı yapılır, yada kalçaya yerleştirilen bir çip yardımı ile sakral sinir demeti uyarımı yapılır. Sakral sinirleri uyarmak suretiyle aşırı aktif mesane kontrol edebilir. Bu tedavi metodu diğer tedavilerin işe yaramadığı durumlarda tercih edilmektedir.

Bahsedilen iki tip sinir uyarımı şu şekildedir:

Tibial-kaval kemiği Sinir Uyarımı: Ayak bileği bölgesinde kaval kemiği sinirini bir iğne uçlu elektrod ile elektriksel olarak uyarmayı ifade eder. Uyarılan sinir gerisin geriye kasık bölgesindeki sakral sinir yumağını(plexus) uyarır. Bu işlem haftada bir, yarım saat boyunca, 12 seans uygulanır. Etkisi geçince tekrarlanabilir.
Sakral sinir uyarımı: Mesane kontrolünü sağlayan derin kasık bölgesinde yer alan sinirleri (sakral sinirler) uyarmak için ağrısız elektriksel uyarı veren implantlar kullanılmasını ifade eder. Bu amaçla kullanan iki tür cihaz vardır. Bunlardan biri kalça cildi altına bir çip(chip) yerleştirilir ve uzantısı olan ve çip ile sakral bölge arasında bağlantı kuran ince bir elektrod bel bölgesindeki sakral sinir yumağını uyaracak şekilde yerleştirilir, önce uyarı verilerek test edilir, eğer mesane cevap veriyorsa işlem sonlandırılır. Diğer tip ise vajinaya yerleştirilen istenildiğinde çıkarılabilen, yine sakral sinirlere uyarı veren cihazdır. Cihaz, mesaneye ulaşan sinirlerin elektriksel uyarımını kontrol eder. Uyarı değiştiğinde, mesane aşırı aktivitesini baskılar, işeme isteğini etkili bir şekilde baskılar, hastanın şikayetlerini etkili bir şekilde geriletir. Cip’in yerleştirildiği alanda ağrılar olabilir, çip yer değiştirebilir, pili bitebilir veya enfeksiyon nedeni olabilir.

5- İdrar Kaçırmanın Ameliyatla Tedavisi

Diğer tedaviler işe yaramadığı durumlarda hastaya cerrahi tedavi seçenekleri sunulabilir, ameliyatla tedavi seçenekler erkekte ve kadınlarda az da olsa farklılıklar arz etmektedir.

Kadınlarda İdrar Kaçırmanın Cerrahi Tedavisi

Eğer stres tipi idrar kaçırma şikayeti var ve diğer yöntemler işe yaramazsa cerrahi tedavi önerebilir. Cerrahi bir yönteme başvururken, hastanın idrar kaçırma tipi ve şiddeti, yaşı, beklenen yaşam süresi, cinsel aktif olup olmaması, genel sağlık durumu dikkate alınır.

Askı yerleştirilmesi: Askı yerleştirilmesi, stres tipi idrar kaçırması olan kadınlarda standart, en çok önerilen cerrahi tedavi yöntemidir. Karışık tipte idrar kaçırması olanlarda da zaman zaman başvurulan bir yöntemdir, ancak etkinliği stres tip idrar kaçırmada alınan sonuçlara göre daha düşüktür. Askı ameliyatında idrar kanalının ortasından silikon bant ile kemiğe veya karın duvarına asılır. Askılar pelvik taban kaslarına destek sağlar ve idrar kanalı dolu bir mesaneye karşı daha iyi bir direnç gösterir. Değişik askı türleri vardır, cerrahın bilgi, beceri ve tecrübesine , ve hastanın ihtiyacına göre seçim yapılmaktadır. Askı çeşitlerinden; sentetik, insan veya hayvan dokusundan elde edilmiş olanlar, değişik uzunluk ve kalınlıkta olanlar , dokuya tutunma şekilleri farklı farklı olanlar vardır. Asıldığı dokuya göre pubise(retropubik) ve obturator-TOT (transobturator-TOT) alandaki dokuya olmak üzere iki tipi vardır.

Burch Ameliyatı(Kolposüspansiyon): Burch Ameliyatı yine stres tip idrar kaçırmanın tedavisinde uygulanan temel bir cerrahi yöntemdir, bazı karışık tipte idrar kaçırması olan kadınlarda da uygulanmaktadır. Amaç mesane çıkışını-boynunu tekrar konumlandırarak dolu bir mesaneye karşı daha iyi direnç göstermesini sağlamaktır.

Ameliyat komplikasyonu olarak; düşük oranlarda da olsa ameliyat sırasında mesane ya da idrar kanalında, ve barsak yaralanması, kanama olabilir.

Kadınlarda idrar yoluna artifisyel(Yapay sfinkter yerleştirilmesi: Artifisyel-yapay üriner sfinkter yerleştirilmesi stres tipi idrar kaçırma için ikinci basamak tedavi seçeneklerinden birisidir. Yapay idrar yolu sfinkter yerleştirilmesinde, elle kontrol edilebilir pompası yardımıyla idrar yolu etrafına sarılmış kafın-manşonun sıkıştırılıp gevşetilmesi ile mesaneyi kontrol etmemizi sağlar, böylece idrar kaçırma engellenir, istediğimiz zaman pompayı gevşetip idrar rahatça yapılabilir. Amaç, hapşırma, öksürme, gülme, koşma gibi stres aktiviteleri sırasında idrar kaçırmayı azaltmaktır. Yapay idrar yolu sfinkteri, üretranın etrafına yerleştirilen şişirilebilir-tansiyon aleti manşonu gibi bir kaf, rezervuar ve kafı kontrol eden bir pompadan oluşur.

Artifisyel-yapay üriner sfinkter yerleştirilmesi ameliyatında; cerrah, önce karın alt bölgesinde bir kesi yapar, daha sonra idrar kanalı etrafına cihazın kaf-manşonunu yerleştirir ve uygun alana rezervuarı konumlandırır, son olarak pompa vajina dudaklarına(labia’ya) yerleştirilir ve cihazın iki parçası arasındaki bağlantı tamamlanır. Cihaz tam iyileşmenin olabildiği 4-6 hafta sonra kullanmaya başlanır, bu süre zarfında doktor tarafından aktive edilinceye kadar kaf açık halde bırakılır.

Kadında yer kaplayan maddelerle enjeksiyon tedavisi: Stres tipi idrar kaçırması olan kadınlarda idrar kanalı duvarına hacim yapabilecek ve dolayısıyla direnci kesmen artırıcı madde enjeksiyonları yapılabilir. Enjeksiyon yapılan maddeler sıvı-jel kıvamındadır, uygulama yapıldıktan sonra idrar kanalının süngerimsi yapısı içinde katılaşır ve yer kaplayan bir yapıya dönüşür, böylece idrar kanalında kısmi de olsa mesaneye karşı daha dirençli hale gelir, ancak etkisi enjeksiyonun etkisi zamanla azalabilmektedir. Yer kaplayıcı ajanlar sentetik maddelerden üretilmekte ya da sığır kollajeninden elde edilmektedir.

Erkeklerde İdrar Kaçırmanın Cerrahi Tedavisi

Eğer stres tipi idrar kaçırma şikayeti var ve diğer yöntemlerle sonuç alınamaz ise cerrahi tedavi önerebilir. Cerrahi bir yönteme başvururken, kadınlarda olduğu gibi, hastanın idrar kaçırma tipi ve şiddeti, yaşı, beklenen yaşam süresi, cinsel aktif olup olmaması, genel sağlık durumu dikkate alınır.

Erkeklerde askı yerleştirme: Askı yerleştirilmesi, stres tipi idrar kaçırması olan erkerlerde kadınlarda olduğu gibi çok tercih edilen standart cerrahi tedavi yöntemidir. Askılar, prostatektomi sonrası orta ve şiddetli idrar kaçırmanın varlığında önerilebilir. Ayrıca diğer cerrahi tedavilerinin mümkün olmadığı ya da hastanın bir cerrahi yöntemi benimsememesi durumunda askı yöntemi düşünülebilir.

Askı ameliyatı pelvik taban kaslarına destek sağlar ve idrar kanalının dolu bir mesane basıncına karşı daha iyi direnç göstermesini sağlar. Amaç, askı ile idrar kanalını veya mesane boynunu yeniden konumlandırarak stres tip idrar kaçırmayı önlemeye yöneliktir. halihazırda kullanılan İki kollu, dört kollu ve ayarlanabilir, sentetik veya hayvan dokusundan elde edilen, çeşitli askı tipleri mevcuttur. Seçim doktorun bilgi, beceri ve tecrübesine yada hastanın bireysel durumuna ve ihtiyacına göre belirlenir. Askıyı yerleştirmek için, anestezi altında, testis-anüs arası bölgeye-perineye bir kesi yapılır, idrar kanalı etrafına hamak gibi serilen iki kollu askının uçları pubik kemiğin hemen üstündeki ya da hemen komşuluğundaki dokuya tutturulur. Dört kollu askılarda ise iki uç kasık etrafındaki dokuya tutturulurken, diğer iki ucu pubik kemik etrafındaki dokuya tutturulur. Ayarlanabilir(bir kaç tipi vardır) askılar için, ayarlama yapan cihaz-rezervuar karından alt bölgesine yapılan kesiden pelvik bölgeye yerleştirilir.

Ameliyattan bir gün sonra sondası alındıktan sonra hasta taburcu edilebilir. Yaranın tamamen iyileşmesi 6 haftaya kadar sürebilir, bu dönemde pelvik bölgede ağrı, idrar yaparken yanma olabilir. İşedikten sonra mesanede kalan idrar miktarı fazla olursa hastanede kalma süresi uzayabilir.

Erkekte Yapay-suni kompresyon araç (Balon) yerleştirilmesi: Balon olarak da bilinen yapay kompresyon araçları, erkekte orta ve şiddetli stres tipinde idrar kaçırmada başlıca tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca diğer cerrahi tedavilerinin mümkün olmadığı ya da hastanın bir cerrahi yöntemi benimsememesi durumunda bu yöntem düşünülebilir. Mesane boynunun hemen altına yerleştirilen balonlar idrar yolunun sıkıştırarak dolu bir mesaneye karşı daha iyi direnç oluşmasını sağlarlar. Balonların temel amacı hapşırma, öksürme, koşma veya ağır yük kaldırma gibi stres aktiviteleri sırasında idrar kaçırmayı engellemektir.

Bu yapay kompresyon cihazları, su tutan bir balon, küçük bir titanyum port ve balon ile portu birbirine bağlayan tüpten oluşur. Port, balon içindeki sıvının doktor tarafından ayarlanmasına izin verir. Ameliyatta perineye bir kesi uygulanır, röntgen ışını kılavuzluğunda (floroskopi), ilk balon prostatın altında idrar kanalının bir yanına yerleştirir, eğer hasta daha önce radikal prostatektomi geçirdi ise balon mesane boynunun hemen altına yerleştirilir, aynı işlem daha sonra idrar kanalının diğer tarafına uygulanır. Son olarak titanyum portları skrotuma yerleştirir ve balonlarla bağlantıları yapılır. Bu yolla, balonların hacmi kolaylıkla ayarlanabilir. Genellikle operasyondan sonra bir gün sonra idrar dası çekilir, birkaç gün sonra da hastaneden taburcu edilir, işemeyle ilgili sıkıntı olursa ya da işedikten sonra mesanede kalan idrar miktarı fazla olursa hastanede kalma süresi biraz uzayabilir. Yaranın tamamen iyileşmesi 6 hafta kadar sürebilir. Bu süre içinde pelvik bölgede ağrı ya da işeme sırasında yanma olabilir.

Erkeklerde idrar yoluna artifisyel(Yapay) sfinkter yerleştirilmesi: İdrar yoluna artifisyel sfinkter uygulaması kadınlarda olduğu gibi, stres tip idrar kaçırmada uygulanan cerrahi yolla protez yerleştirilmesini ifade eder. Yapay idrar yolu sfinkter yerleştirilmesi ile, elle kontrol edilebilir pompası yardımıyla idrar yolu etrafına sarılmış kafın-manşonun sıkıştırılıp gevşetilmesi ile mesaneyi kontrol etmemizi sağlar, böylece idrar kaçırma engellenir. Amaç hapşırma, öksürme, koşma veya ağır kaldırma gibi aktiviteler sırasında idrar kaçırmayı azaltmak veya engellemektir. Yapay idrar yolu sfinkter yerleştirmesi, ciddi ölçüde idrar kaçırması olan veya askı yerleştirilmesi sonrasında tam ya da kısmi iyileşme sağlanamadığı hastalarda önerilir. Yapay idrar yolu sfinkter yerleştirilmesi uzun süreli etkiye sahiptir ve hayat kalitesini önemli ölçüde iyileştirir. Cerrahi planlanmadan önce cihazın nasıl çalıştığını ve nasıl rahatlıkla kullanabileceğini hastaya anlatılır, çeşitli testler yapılır, ve sfinkter protezi ihtiyacı belirlenir.

Yöntem için genellikle spinal anestezi uygulanmakla birlikte, bazı hastalarda genel anestezi önerilebilir. Ameliyatta, idrar kanalı etrafına çepeçevre kaf-manşon yerleştirmek üzere perineye bölgesine kesi yapılarak bölgeye ulaşılır, kaf yerleştirildikten sonra alt karın bölgesine yapılan ikinci bir kesiden cihazın rezervuarı pelvik bölgeye yerleştirilir. Son olarak pompa testis torbasına yerleştirilir ve cihazın iki parçası arasındaki bağlantı tamamlanır. 4-6 hafta sonra aktive edilinceye kadar kaf açık halde bırakılır ve kullanıma müsaade edilmez.

Ameliyat komplikasyonları arasında; ameliyat sırasında rektum, bağırsak, idrar kanalı ve mesanede yaralanma, kanama ve enfeksiyonlar sayılabilir. Ameliyat sonrasında idrar yapamama ve/veya sıkışma tipinde idrar kaçırma riski az da olsa vardır. Cihazın zaman içinde idrar kanalında erozyon-tahriş, darlık oluşmasına neden olabilir, ayrıca mekanik olarak bozulma riski az bir olasılık olsa bile vardır.

Erkekte yer kaplayan maddelerle enjeksiyon tedavisi: Stres tipi idrar kaçırması olan erkeklerde kadınlarda olduğu gibi idrar kanalı duvarına hacim yapabilecek ve dolayısıyla idrar kanalının direnci kesmen artırıcı madde enjeksiyonları yapılabilir. Enjeksiyon yapılan maddeler sıvı-jel kıvamındadır, uygulama yapıldıktan sonra idrar kanalının süngerimsi yapısı içinde katılaşır ve yer kaplayan bir yapıya dönüşür, böylece idrar kanalında kısmi de olsa mesaneye karşı daha dirençli hale gelir, ancak etkisi enjeksiyonun etkisi zamanla azalabilmektedir. Yer kaplayıcı ajanlar sentetik maddelerden üretilmekte ya da sığır kollajeninden elde edilmektedir. Enjeksiyon tedavisi diğer tedaviler için uygun olmadığı ya da diğer tedavileri reddeden hastalarda bir seçenek olarak hastaya sunulmaktadır. İşlem, kapalı endoskopik ve günübirlik olarak, idrar kanalına yönlendirilen iğne ile direkt görüş altında yapılmaktadır. Bir gün sonra sonda alınır, hafif kanama, geçici idrar tıkanmaları gelişebilir. Düşük bir olasılık da olasa enfeksiyon ve idrar kanalında tahriş ve erezyon gelişebilmektedir.

6- İdrar Kaçırmalarında kullanılan Emici Pedler ve Kateterler

Tıbbi ve cerrahi tedaviler idrar kaçırmayı ortadan kaldıramıyorsa, idrar kaçırmanın verdiği rahatsızlığı ortadan kaldırmaya veya hafifletmeye yardımcı olan bazı endüstriyel ürünleri kullanılabilir:

Pedler ve koruyucu giysiler: Bu amaçla üretilen ürünler çoğu aslında normal iç çamaşırlarından daha hacimli değildir ve günlük kıyafetlerin altına kolayca giyilebilir ve gizlenebilir. İdrar damlaları bir damla toplayıcıda toplanır, hasta altını ıslatmadan belli bir süre sosyal yaşantısını sürdürebilir. Penisin üzerine giyilen ve sıkı bir şekilde oturan ucunda damla emici dolgu cebi olan iç çamaşırlar bulunmaktadır.

Temiz aralıklı kateterizasyon(TAK): Temiz aralıklı kateterizasyon mesanennin düzgün ve tam boşalmadığı için idrarını tutamayan taşma tipi idrar kaçıran hastalarda, mesaneyi tam boşatmayı temin etmek, hastanın kendi kendine tek kullanımlık idrar sondası ile boşaltmasını ifade eder. Hastanın ihtiyacına göre günde bir ile 6 defaya kadar bu işlemi tekrarlaması gerekebilir. Bu yöntemle hastanın idrar kaçırması engellenmekte, idrarı tam olarak boşaltmak suretiyle böbreklere olan baskıyı azaltmakta, böylece böbrek fonksiyonları korunmaktadır.

7- İdrar Kaçırmada Mesane Büyütme Ameliyatları (Augmentasyon)

İdrar kaçırma ilaçlarla ve diğer tedavilerle düzelmemişse, mesane kapasitesinin yetersiz ve küçük olmasına bağlı ise mesane büyütme-augmentasyon ameliyatı seçeneği hastaya sunulabilir. İşlemin amacı mesane kapasitenizi arttırmaktır. Bu ameliyatla mesane dolduğunda oluşan basınç azalır ve daha fazla idrarı depolayabilecek hale gelir. Ameliyat karnınızın alt kısmına bir kesiden, karın içine girilir, ince barsaklardan alınan bir parça mesaneyi büyütmede kullanılır. Bu işlem, mesane büyütmesi veya augmentasyon sistoplastisi olarak bilinir, günümüzde nadiren gerek duyulur.

Okumaya Devam

Üroloji

Çocuklarda Gece Altını Islatma, Enürezis Nokturna

Gece altını ıslatma dünya çapında milyonlarca çocuğun yaşadığı bir sağlık sorunudur. Eğer 5-6 yaşını bitirmiş bir çocuk gece uykusunda idrar …

Yayınlanan

3 sene önce

üzerinde

Ekim 26, 2021

Tarafından

Doktor Makaleleri

Gece altını ıslatma dünya çapında milyonlarca çocuğun yaşadığı bir sağlık sorunudur. Eğer 5-6 yaşını bitirmiş bir çocuk gece uykusunda idrar kaçırıyorsa buna gece altını ıslatma (enürezis nokturna) denir. Bu yaştan önce çocukların gece altını ıslatması normal dışı bir durum olarak kabul edilmez.

Çocukların gündüz idrarı tutması genellikle 4 yaşına kadar gerçekleşir, ancak gece idrarını tutması tipik olarak daha uzun sürer ve 5-6 yaşına gelene kadar idrar tutması pek beklenmez. 4 yaşında, yaklaşık her 3 çocuktan 1’i yatağını ıslatır, ancak bu, 6 yaşında yaklaşık 10’da 1’e düşer. Bunun sebebi çocuklarda sinirsel (nörolojik) olgunluğun bu yaşta tamamlanmasıdır. Beş yaşındaki çocukların yaklaşık %15’inde gece altını ıslatma mevcuttur. Her yıl yaklaşık %15 azalarak 15 yaşında yaklaşık %1’e düşer.

Genelde gece altını ıslatma çocuğun büyümesinin ve gelişmesinin bir parçası kabul edilmektedir. Bu yüzden çocukların 6 yaşından önce altını ıslatması endişe kaynağı değildir, bu yaşlarda çocuk hala mesane kontrolünü geliştirme dönemindedir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Çocuk 6 yaşından sonra hala yatağını ıslatıyorsa
Çocuk gece kuruduktan aylar veya yıllar sonra yatağını ıslatmaya başlarsa
Yatak ıslatmaya ile birlikte idrarda yanma, ağrı, kanama(pembe veya kırmızı idrar) olağandışı susama, kabızlık veya uykuda horlama eşlik ediyorsa.
İdrarla birlikte dışkı da kaçırıyorsa
Gece ıslatması ile birlikte gündüz kaçırması da oluyorsa

Bu bilgiler ışığında gece altını ıslatan çocuklar şu şekilde gruplandırılabilir:

Sadece gece ıslatması olan çocuklar: Eşlik eden diğer durumlar yok sadece gece idrar kaçırıyorsa buna saf-enürezis nokturna denir.
Kompleks gece ıslatması olan çocuklar: Gece ıslatmasına eşlik eden; gündüz idrar kaçırması, aniden sıkışarak tuvalete gitmesi/tuvalete yetişemeden idrarını kaçırması, kesik kesik işemesi, işerken ıkınması, dışkı kaçırması ve devamlı kabızlık gibi birtakım şikayetleri var ise buna tek başına olmayan-kompleks gece ıslatması(enürezis nokturna) denir.

Altını ıslatan çocukların gruplandırması şöylede yapılabilir:

Birincil altını ıslatma(primer enürezis nokturna): Primer enürezis, çocuk gece idrar kontrolünü hiçbir zaman kazanamamış olmasını ifade eder,
İkincil altını ıslatma (Sekonder enürezis nokturna): Sekonder enürezis ise, çocuğun 5 yaşını bitirdikten sonra en az 6 aylık bir kuru dönemi olduğunu, yani çocuk kuruduktan aylar ve yıllar sonra tekrar idrar kaçırmasını ifade etmektedir. Bu tip hastalarda psikolojik faktörlerin ön planda olabileceği bilindiğinden bu ayırımın da dikkatli bir şekilde yapılması gereklidir.

Gece Altını Islatma Nedenleri Nelerdir?

Yatak ıslatmanın kesin nedeni bilinmemektedir, ancak çeşitli nedenlerin gece ıslatmasında rol oynadığı bilinmektedir. Bu faktörler şunlar olabilir: İlk üçü gece ıslatmanın temel faktörü sayılmaktadır.

Küçük kapasiteli ve aşırı aktif mesane: Çocuğun mesanesi gece üretilen idrarı tutacak ve depolayacak kadar kapasitesi gelişmemiş ve/veya mesanede uygun olmayan kasılmalar olabilir. İdrar kaçıran çocuklarda uykudaki fonksiyonel mesane kapasitesinde bir azalma veya mesanenin gece aşırı aktivitesi altını ıslatan çocuklarda altta yatan temel faktörlerden biridir.
Mesanenin dolduğunu hissetmemek: Mesaneyi kontrol eden sinirlerin tam olgunlaşmamış veya olgunlaşması yavaşsa, dolu bir mesane çocuğu uyandıracak ölçüde bir uyarı vermiyor olabilir, ki bu özellikle uyku derinliği fazla olan çocuklarda ön plandadır.
Hormon dengesizliği: Normalde gece idrar üretimi gündüze nazaran yarı yarıya daha azdır, ve bu beyin tabanından(hipofizden) gece salgılanan ADH(antidiüretik hormon) isimli hormon tarafından sağlanmaktadır. Bu hormonun olmaması, yetersiz veya uygunsuz salgılanması gece de gündüz gibi idrar üretimi olur. Bu da gece işemelerine neden olabilmektedir.
İdrar yolu enfeksiyonu: İdrar yolu enfeksiyonları çocuğun idrarını kontrol etmesini zorlaştırabilir. Bu hastalarda gece ıslatması yanında; gündüz vakti idrar kaçırma, sık idrara çıkma, idrarda kanama, ve idrar yaparken yanma eşlik edebilir.
Uyku apnesi ve solunum yolu tıkanıklıkları: İltihaplı ve büyümüş bademcikler, adenoid denilen geniz eti ve burun tıkanıklıkları gibi solunum yolu problemleri nedeniyle çocuğun solunumunun uyku sırasında kesintiye uğradığı bir durum olan obstrüktif uyku apnesi (geçici solunum durması) gece ıslatmasını bir nedeni olabilir. Bu hastalarda horlama görülebilir ve uyku kalitesi bozuk olduğu için gündüzleri yorgunluk ve uyuşukluk saptanabilir.
Şeker hastalığı: Daha önce kuru olan çocukta, gece işemesi başladı ise bu şeker hastalığını ilk belirtisi olabilir. Şeker hastası olan çocuklarda ayrıca, çok miktarda(hacim olarak) idrar çıkma, devamlı susuzluk hissi-çok su içme, ve yemek iştahı iyi olmasına rağmen kilo kaybı görülebilen diğer şikayetlerdir.
Kronik kabızlık: İdrar yapma/tutma ve dışkı yapma/tuma da aynı kaslar kullanılmaktadır. Uzun süreli kabızlık olduğunda, bu kaslar işlevsiz hale gelebilir ve geceleri yatak ıslatmaya katkıda bulunabilir.
İdrar yolunda veya sinir sisteminde yapısal kusurlar: Nadir de olsa çocuğun nörolojik sistemindeki veya üriner sistemdeki kusurlara bağlı gece ıslatma problemi yaratabilir.

Gece Altını Islatma Risk Faktörleri Nelerdir?

Gece altını ıslatmanın risk faktörleri şunlardır:

Cinsiyet: Erkek çocuklarda, kız çocuklara göre iki kat fazla görülmektedir.
Stres ve kaygı: Aileye yeni çocuk gelmesi, yeni bir okula başlamak veya evden uzakta uyumak gibi stresli olaylar gece altını ıslatmayı tetikleyebilir.
Aile öyküsü: Çocuğun ebeveynlerinden biri veya her ikisi çocukken yatağını ıslatmış olması, çocuklarının da yatağı ıslatma olasılığını yükselttiği bilinen bir gerçektir. Gece altını ıslatmanın altta yatan bir genetik temeli olduğu bilinmektedir, ve bu durumla ilişkili çeşitli genler ortaya konmuştur.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Dikkat Eksikliği ve/veya Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarda yatak ıslatma daha yaygın bir şekilde görülmektedir, gece altını ıslatma problemi için kesin bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir

Altını ıslatan çocukta beklenen ruhsal ve bedensel sıkıntılar şunlardır: Komplikasyonlar

Sinir bozucu olsa da, fiziksel bir neden olmadan yatak ıslatma herhangi bir sağlık riski pek oluşturmaz. Bununla birlikte, altını ıslatan çocukta beklenen bazı problemler şunlardır:

Altını ıslatan çocukta genelde suçluluk ve utangaçlığa bağlı kendi özgüvenine ve özbenliğe olan saygıda azalma görülmektedir. Özgüven kaybı belirgindir, bazı kişilik bozuklukları görülmektedir. Sorumluluk pek almazlar.
Bu çocukların sosyalleşme problemleri vardır, yatılı olarak bir yerde kalma ve kamp gibi sosyal aktivitelere katılamazlar.
Çocuğun poposunda ve genital bölgesinde idrar bağlı deri döküntüleri olabilir. özellikle çocuk ıslak iç çamaşırıyla uyuyorsa, değiştirmiyorsa bu tür cilt problemleri görülebilir.

Teşhisde Neler Yapılır?

Altını ıslatan çocukta, altta yatan herhangi bir nedenin olup olmadığını belirlemek için bir dizi muayene ve tetkik yapılır.Bunlar şunlardır:

Öykü ve aile hikayesi: Çocuğun ailesinden ve kendisinden detaylı bir sorgulama ve hikaye, teşhisin temelini oluşturmaktadır. Öncelikle sadece gece uykuda idrar kaçırmanın mı olduğu yoksa başka işeme sorunları / kabızlık gibi problemlerle birlikte mi olduğu aydınlatılmalıdır. Bunun için ailenin çocuğun gün içindeki durumuna dikkat etmesi gerekmektedir. Çocuğun, günlük sıvı alımının, aile öyküsü(diğer aile bireylerinde ve ebeveynlerde olup olmadığı), bağırsak ve mesane alışkanlıklarının ve yatak ıslatma ile ilgili sorunların tartışılması
Fizik muayene: Çocuğun genel fizik muayenesi altını ıslatmanın altında yatabilecek bir problem hakkında bir ipucu verebilir.
Mesane günlüğü ve semptom skoru formu doldurulması: Daha önce dikkat edilmemiş ise çocuğun günlük işeme alışkanlıklarını ortaya koymaya yarayan bir işeme çizelgesi(mesane günlüğü) ve işeme bozuklukları semptom skoru formunun doldurulması bu konuda değerli bilgiler verecektir.
Laboratuvar testleri: İdrar, rutin kan testleri ve böbrek fonksiyon testleri; özellikle diyabet ve idrar yolu enfeksiyonları açısından değerli bilgiler verebilir.
Görüntüleme testleri: İdrar yolunun yapısına bakmak için böbreklerin veya mesanenin ultrason, ve gerektiğinde daha gelişmiş tomografi ve MR gerekebilir.
Üroflowmetri ve ürodinami: Rutin testler arasında değildir, bazı problemli ve nörolojik kökenli problemleri saptamak için yapılabilir. Üroflowmetri elektronik olarak idrar akım hızını ölçen basit bir incelemedir. İnvaziv-girişimsel ürodinamik incelemede ise doktor veya hemşire, idrar yoluna ve makata(rektuma), karın içi ve mesane basıncını ölçmek için birer kateter yerleştirirler. Yerleştirilen kateterden yavaşça sıvı gönderilerek idrar torbasının olarak dolmasına benzer bir durum oluşturulur ve tüm basınçlar dolum ve boşaltım sırasında ölçülür ve kaydedilir.

Altını Islatan Çocukta Tedavi Yaklaşımı Nasıl Olmalıdır

Çoğu çocuk yatağını ıslatarak kendi kendine büyür. Erken yaşlardaki çocuklardaki şikayetler eğer çocuğun ve ailesinin hayat kalitesini bozacak düzeyde değilse, çocuk çok rahatsız olmuyor veya utanmıyorsa, bu durumun büyüdükçe geçebileceği düşünülerek tedavi bir müddet ertelenebilir. Yine bu çocuklara önerilebilecek olan ve genellikle ilk tedavi seçeneği olarak bilinen davranışsal tedavi uygulanabilir. Bunun psikolojik bir problem olmadığı ve oldukça sık rastlanan bir problem olduğu unutulmamalıdır. Daha önce bahsedildiği gibi enürezis nokturnanın çocuğun nörolojik olgunlaşma ile birlikte yıllar geçtikçe ortadan kalkacağı düşünüldüğünde bu yöntemin denenmesi mantıklı olabilir.

Hayat Tarzı Değişiklikleri

Altını ıslatan çocuk probleminde, ailenin bu problemin ne olup ne olmadığını anlaması, destekleyici ve motive edici bir yaklaşımda bulunması olmazsa olmazdır. Evde yapabileceğiniz hayat tarzı değişiklikleri şunlardır:

Akşamları sıvıları sınırlayın: Yeterli sıvı almak önemlidir, bu nedenle çocuğunuzun bir günde ne kadar içeceğini sınırlamasına gerek yoktur. Ancak, akşam-gece vakti sıvı ihtiyacını sabah ve öğleden sonra erken saatlerde almayı teşvik etmekte, akşamdan yatana kadar olan sürede sıvı tüketimini azaltmakta fayda var. Ancak çocuğunuz akşamları spor pratiğine veya egzersizlere katılma durumu varsa , akşam sıvılarını sınırlamak zarar verebilir. Bu durumda sıvı alımı gün içine eşit olarak dağıtılmalıdır.

Diyet: Kafein içeren içecek ve yiyeceklerden kaçınmakta fayda var. Kafeinli içecekler günün herhangi bir saatinde çocuklar için önerilmez. Kafein mesanede kasılmayı uyarabileceğinden, özellikle akşamları kafein tüketimine dikkat etmek gerekiyor. Ayrıca Akşam yemeğinde tuzlu gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır.

Kabızlıkla mücadele: Kabızlık problemi varsa bunun çözülmesi elzemdir. Bunun için bol lifli gıdalar ve yeterli miktarda sıvı alımı şarttır. Her sabah kaka yapmayı alışkanlık haline getirmek uygun bir yöntemdir ama eğer bu uygulanamıyorsa yemekten 15-20 dakika sonra çocuğun tuvalete gitmesi ve kaka yapmasını teşvik etmekte yarar vardır.

Yatmadan önce çift işemeyi teşvik: Çift işeme, yatmaya hazırlanırken bir kez, birde uykuya dalmadan hemen önce olmak üzere iki kez idrar çıkayı teşvik etmeliyiz. Ayrıca, çocuğa, gerekirse gece boyunca tuvaleti kullanmasının uygun olduğunu hatırlatmakta fayda var. Ayrıca mutlaka uyuduktan 2 saat sonra kaldırılıp işemesi sağlanmalıdır. Yine yatak odası ve banyo arasındaki yolu kolayca bulabilmesi için küçük gece lambaları kullanılabilir.

Gün boyunca düzenli tuvalet kullanımını teşvik: İşemenin düzenlenmesi de oldukça önemlidir. Gündüz ve akşam, çocuğunuzun her iki saatte bir veya en azından aciliyet hissinden kaçınmak için yeterince sık idrara çıkmasını önerin. Okulda en azından iki teseffüsde bir tuvalete gitmesini teşvik etmeliyiz, ve bunun yanında eğer klozet kullanıyorsa (alafranga tip tuvalet) ayaklarının desteklenmesinde fayda var.

Cilt ıslaklığa bağlı oluşabilecek kızarıklıkları önleme: Islak iç çamaşırların neden olduğu kızarıklıkları önlemek için çocuğun her sabah poposunu ve genital bölgesini yıkamasına yardımcı olmakta fayda var. Ayrıca, yatmadan önce etkilenen bölgeyi koruyucu bir merhem veya krem kullanılabilir. Bu ürünleri kullanırken doktora danışmakta fayda vardır.

Davranışsal Tedavi-Destek tedavisi

Çocuklar anne babalarını kızdırmak için altını ıslatmazlar. Siz ve çocuğunuz sorunu birlikte çözerken sabırlı olmaya çalışın. Etkili tedavi stratejilerinin başarılı olması zaman alabilir.

Çocuğunuzun duygularına karşı duyarlı olma: Başka bir sebebe bağlı olmayan, saf gece altını ıslatma problemi, psikolojik kökenli olmamakla birlikte çocuk üzerinde psikolojik olarak negatif bir etki bırakması beklenen bir durumdur. Tedavinin belki de en önemli gerekçesi budur. Çocuk kaygılı, stresli ve endişeli ise, bu duygularını ifade etmesi için onu teşvik edin. Bu problemin üstesinden gelmesi konusunda çocuğu cesaretlendirmek, destek ve teşvik sunmak önemlidir. Çocuğunuz kendini sakin ve güvende hissettiğinde, altını ıslatmak daha az problemli hale gelebilir. Gerekirse, stresle başa çıkmak için, ek stratejiler hakkında, hekimden destek alınabilir.

Altını ıslatmanın kolayca temizliği için plan yapma: Bu amaçla; çocuğun yatağına sıvı geçirmeyen plastik bir örtü yaymak, geceleri idrarı tutucu kalın, emici iç çamaşırı kullanmak, ilave yatak takımlarını ve pijamaları el altında bulundurmak yararlı olabilir. Ancak, uzun süreli çocuk bezleri veya tek kullanımlık iç çamaşırı kullanımı önerilmemektedir.

Çocuktan yardımı alınabilir: Çocuktan, yaşı uygunsa, ıslak iç çamaşırlarını ve pijamalarını durulamasını veya bu eşyaları yıkanmak üzere özel bir kaba koymasını istemek, çocuğun mevcut durumdan daha fazla sorumluluk almasına ve hissetmesine yardımcı olabilir.

Çocuğun çabasını kutlama ve ödüllendirme: Altını ıslatan çocuğa ailenin destek olması oldukça önemlidir.Yatak ıslatma istem dışıdır, bu nedenle çocuğunuzu yatağını ıslattığı için cezalandırmak veya kızmaz mantıklı değildir, ve varsa diğer kardeşlerin yatağını ıslatan çocukla dalga geçmesine fırsat vermemek gerekir. Bunların yerine, çocuğun yatma vakti rutinini takip ettiği ve altını ıslattıktan sonra temizliğe yardımcı olduğu için övmek lazımdır. Hatta çocuğu motive etme adına ödül sistemi kullanılabilir, şöyleki, çocuk; sizin bu durumu güvence, destek ve anlayışla karşılamanız karşısında kuru geceleri sabırsızlıkla bekleyebilir. Belli takvim aralığını belirleyerek aralıksız kuru kalma başarısını ödüllendirme yöntemi, çocukların bu konuda motivasyonlarını artırmakta ve problemin aile içinde kabul edilerek çocuğun üzerindeki psikolojik baskının azaltılmasını sağlayabilmektedir.

Altını Islatan Çocuklarda Alarm Cihazı Kullanımı

Çoğu eczanede reçetesiz satılan bu küçük, pille çalışan cihazlar, çocuğun pijamasına veya yatağındaki neme-ıslaklığı duyarlı bir pede-çarşafa bağlanır, ped ıslaklığı algıladığında alarm çalar, çocuk uyanır, idrarını tutar, ve tuvalete gider. Uykusu ağır olan, alarma rağmen uyanmayan çocuklarda, ebbeynlerler tarafından alarm çaldığında çocuk uyandırılır ve idrar yapması temin edilir.

Altını Islatan Çocukların Tedavisinde Alternatif Tıp Yöntemleri

Gece altını ıslatma tedavisinde tamamlayıcı veya alternatif tıp yaklaşımları günümüzde oldukça popülerdir.. Ancak bu gibi yaklaşımların, yatak ıslatmayı tedavi edici etkinlikleri kanıta muhtaçtır, kanıtları zayıf ve sonuçsuzdur ya da bu tür çabaların etkisiz olduğu kanıtlanmıştır. Bu yöntemleri konu alan çalışmaların güvenilirliği iyi seviyede değildir.

Bu amaçla kullanılan alternatif tıp yöntemleri şunlardır:

Hipnoz,
Akupunktur,
Kayropraktik terapi ve
Bitkisel terapi

Sonuç olarak gece altını ıslatamanın bir problem olarak kabul edilmesi ve çocuğun bu bağlamda suçlanarak değil desteklenerek problemle başa çıkılması en doğrusudur. Bu problemin ilerleyen yaş ile birlikte büyük oranda kaybolacağını bilmek önemlidir. Bunun yanında gece idrar kaçırmanın sosyal ve psikolojik olarak etkileme düzeyine geldiği durumlarda ilaç (desmopressin) veya alarm tedavisinin veya seçilmiş vakalarda iki tedavinin birlikte kullanılmasıyla bu hastaların çok çok büyük kısmı erişkin yaşlara bu problemi atlatarak gelecektir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Çocuk 6 yaşından sonra hala yatağını ıslatıyorsa
Çocuk gece kuruduktan aylar veya yıllar sonra yatağını ıslatmaya başlarsa
Yatak ıslatmaya ile birlikte idrarda yanma, ağrı, kanama(pembe veya kırmızı idrar) olağandışı susama, kabızlık veya uykuda horlama eşlik ediyorsa.
İdrarla birlikte dışkı da kaçırıyorsa
Gece ıslatması ile birlikte gündüz kaçırması da oluyorsa

Bu bilgiler ışığında gece altını ıslatan çocuklar şu şekilde gruplandırılabilir:

Sadece gece ıslatması olan çocuklar: Eşlik eden diğer durumlar yok sadece gece idrar kaçırıyorsa buna saf-enürezis nokturna denir.
Kompleks gece ıslatması olan çocuklar: Gece ıslatmasına eşlik eden; gündüz idrar kaçırması, aniden sıkışarak tuvalete gitmesi/tuvalete yetişemeden idrarını kaçırması, kesik kesik işemesi, işerken ıkınması, dışkı kaçırması ve devamlı kabızlık gibi birtakım şikayetleri var ise buna tek başına olmayan-kompleks gece ıslatması(enürezis nokturna) denir.

Altını ıslatan çocukların gruplandırması şöylede yapılabilir:

Birincil altını ıslatma(primer enürezis nokturna): Primer enürezis, çocuk gece idrar kontrolünü hiçbir zaman kazanamamış olmasını ifade eder,
İkincil altını ıslatma (Sekonder enürezis nokturna): Sekonder enürezis ise, çocuğun 5 yaşını bitirdikten sonra en az 6 aylık bir kuru dönemi olduğunu, yani çocuk kuruduktan aylar ve yıllar sonra tekrar idrar kaçırmasını ifade etmektedir. Bu tip hastalarda psikolojik faktörlerin ön planda olabileceği bilindiğinden bu ayırımın da dikkatli bir şekilde yapılması gereklidir.

Gece Altını Islatma Nedenleri Nelerdir?

Küçük kapasiteli ve aşırı aktif mesane: Çocuğun mesanesi gece üretilen idrarı tutacak ve depolayacak kadar kapasitesi gelişmemiş ve/veya mesanede uygun olmayan kasılmalar olabilir. İdrar kaçıran çocuklarda uykudaki fonksiyonel mesane kapasitesinde bir azalma veya mesanenin gece aşırı aktivitesi altını ıslatan çocuklarda altta yatan temel faktörlerden biridir.
Mesanenin dolduğunu hissetmemek: Mesaneyi kontrol eden sinirlerin tam olgunlaşmamış veya olgunlaşması yavaşsa, dolu bir mesane çocuğu uyandıracak ölçüde bir uyarı vermiyor olabilir, ki bu özellikle uyku derinliği fazla olan çocuklarda ön plandadır.
Hormon dengesizliği: Normalde gece idrar üretimi gündüze nazaran yarı yarıya daha azdır, ve bu beyin tabanından(hipofizden) gece salgılanan ADH(antidiüretik hormon) isimli hormon tarafından sağlanmaktadır. Bu hormonun olmaması, yetersiz veya uygunsuz salgılanması gece de gündüz gibi idrar üretimi olur. Bu da gece işemelerine neden olabilmektedir.
İdrar yolu enfeksiyonu: İdrar yolu enfeksiyonları çocuğun idrarını kontrol etmesini zorlaştırabilir. Bu hastalarda gece ıslatması yanında; gündüz vakti idrar kaçırma, sık idrara çıkma, idrarda kanama, ve idrar yaparken yanma eşlik edebilir.
Uyku apnesi ve solunum yolu tıkanıklıkları: İltihaplı ve büyümüş bademcikler, adenoid denilen geniz eti ve burun tıkanıklıkları gibi solunum yolu problemleri nedeniyle çocuğun solunumunun uyku sırasında kesintiye uğradığı bir durum olan obstrüktif uyku apnesi (geçici solunum durması) gece ıslatmasını bir nedeni olabilir. Bu hastalarda horlama görülebilir ve uyku kalitesi bozuk olduğu için gündüzleri yorgunluk ve uyuşukluk saptanabilir.
Şeker hastalığı: Daha önce kuru olan çocukta, gece işemesi başladı ise bu şeker hastalığını ilk belirtisi olabilir. Şeker hastası olan çocuklarda ayrıca, çok miktarda(hacim olarak) idrar çıkma, devamlı susuzluk hissi-çok su içme, ve yemek iştahı iyi olmasına rağmen kilo kaybı görülebilen diğer şikayetlerdir.
Kronik kabızlık: İdrar yapma/tutma ve dışkı yapma/tuma da aynı kaslar kullanılmaktadır. Uzun süreli kabızlık olduğunda, bu kaslar işlevsiz hale gelebilir ve geceleri yatak ıslatmaya katkıda bulunabilir.
İdrar yolunda veya sinir sisteminde yapısal kusurlar: Nadir de olsa çocuğun nörolojik sistemindeki veya üriner sistemdeki kusurlara bağlı gece ıslatma problemi yaratabilir.

Gece Altını Islatma Risk Faktörleri Nelerdir?

Gece altını ıslatmanın risk faktörleri şunlardır:

Cinsiyet: Erkek çocuklarda, kız çocuklara göre iki kat fazla görülmektedir.
Stres ve kaygı: Aileye yeni çocuk gelmesi, yeni bir okula başlamak veya evden uzakta uyumak gibi stresli olaylar gece altını ıslatmayı tetikleyebilir.
Aile öyküsü: Çocuğun ebeveynlerinden biri veya her ikisi çocukken yatağını ıslatmış olması, çocuklarının da yatağı ıslatma olasılığını yükselttiği bilinen bir gerçektir. Gece altını ıslatmanın altta yatan bir genetik temeli olduğu bilinmektedir, ve bu durumla ilişkili çeşitli genler ortaya konmuştur.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Dikkat Eksikliği ve/veya Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarda yatak ıslatma daha yaygın bir şekilde görülmektedir, gece altını ıslatma problemi için kesin bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir

Altını ıslatan çocukta beklenen ruhsal ve bedensel sıkıntılar şunlardır: Komplikasyonlar

Sinir bozucu olsa da, fiziksel bir neden olmadan yatak ıslatma herhangi bir sağlık riski pek oluşturmaz. Bununla birlikte, altını ıslatan çocukta beklenen bazı problemler şunlardır:

Altını ıslatan çocukta genelde suçluluk ve utangaçlığa bağlı kendi özgüvenine ve özbenliğe olan saygıda azalma görülmektedir. Özgüven kaybı belirgindir, bazı kişilik bozuklukları görülmektedir. Sorumluluk pek almazlar.
Bu çocukların sosyalleşme problemleri vardır, yatılı olarak bir yerde kalma ve kamp gibi sosyal aktivitelere katılamazlar.
Çocuğun poposunda ve genital bölgesinde idrar bağlı deri döküntüleri olabilir. özellikle çocuk ıslak iç çamaşırıyla uyuyorsa, değiştirmiyorsa bu tür cilt problemleri görülebilir.

Teşhisde Neler Yapılır?

Altını ıslatan çocukta, altta yatan herhangi bir nedenin olup olmadığını belirlemek için bir dizi muayene ve tetkik yapılır.Bunlar şunlardır:

Öykü ve aile hikayesi: Çocuğun ailesinden ve kendisinden detaylı bir sorgulama ve hikaye, teşhisin temelini oluşturmaktadır. Öncelikle sadece gece uykuda idrar kaçırmanın mı olduğu yoksa başka işeme sorunları / kabızlık gibi problemlerle birlikte mi olduğu aydınlatılmalıdır. Bunun için ailenin çocuğun gün içindeki durumuna dikkat etmesi gerekmektedir. Çocuğun, günlük sıvı alımının, aile öyküsü(diğer aile bireylerinde ve ebeveynlerde olup olmadığı), bağırsak ve mesane alışkanlıklarının ve yatak ıslatma ile ilgili sorunların tartışılması
Fizik muayene: Çocuğun genel fizik muayenesi altını ıslatmanın altında yatabilecek bir problem hakkında bir ipucu verebilir.
Mesane günlüğü ve semptom skoru formu doldurulması: Daha önce dikkat edilmemiş ise çocuğun günlük işeme alışkanlıklarını ortaya koymaya yarayan bir işeme çizelgesi(mesane günlüğü) ve işeme bozuklukları semptom skoru formunun doldurulması bu konuda değerli bilgiler verecektir.
Laboratuvar testleri: İdrar, rutin kan testleri ve böbrek fonksiyon testleri; özellikle diyabet ve idrar yolu enfeksiyonları açısından değerli bilgiler verebilir.
Görüntüleme testleri: İdrar yolunun yapısına bakmak için böbreklerin veya mesanenin ultrason, ve gerektiğinde daha gelişmiş tomografi ve MR gerekebilir.
Üroflowmetri ve ürodinami: Rutin testler arasında değildir, bazı problemli ve nörolojik kökenli problemleri saptamak için yapılabilir. Üroflowmetri elektronik olarak idrar akım hızını ölçen basit bir incelemedir. İnvaziv-girişimsel ürodinamik incelemede ise doktor veya hemşire, idrar yoluna ve makata(rektuma), karın içi ve mesane basıncını ölçmek için birer kateter yerleştirirler. Yerleştirilen kateterden yavaşça sıvı gönderilerek idrar torbasının olarak dolmasına benzer bir durum oluşturulur ve tüm basınçlar dolum ve boşaltım sırasında ölçülür ve kaydedilir.