Bruksizm (diş sıkma), uyku sırasında çiğneme kaslarının etkin olması nedeniyle diş sıkma ya da diş gıcırdatma durumudur. Bruksizm (diş gıcırdatma) sırf geceleri değil, gün içinde de meydana gelebilir ve toplumda sık görülmektedir.

Uyku sırasında neden diş sıktığımız günümüzde hala araştırılan ve şimdi tam olarak açıklık kazanamamış bir mevzudur. Bu sorun, merkezi hudut sistemi ile ilgili olabileceği üzere üzerinde en çok durulan nedenler gerilim ve anksiyete bozukluğu (kaygı bozukluğu) üzere ruhsal faktörlerdir. Ayrıyeten gece bruksizmi uykuyla bağlantılı bir hareket bozukluğu olarak kabul edilir ve horlama ya da apne (uyku sırasında kısa vadeli teneffüs durması) üzere öbür uyku sorunları de eşlik edebilir.

Diş sıkma şikayeti olan hastaların birçoklarında dişlerde aşınma kelam mevzusudur. Dişler çok hassas olabilir, mevcut dolgu ve kaplamalar hasar görebilir. Lakin, bunların dışında daha az göze çarpan yumuşak doku bulguları da olabilir. Birçok vakit muayene sırasında çiğneme kaslarında ağrı ya da hassasiyet mevcuttur. Diş sıkan bireylerde ayrıyeten sabah baş ağrıları ve yorgunluk şikayetleri de kelam hususudur.

Hafif derecedeki bruksizm (diş sıkma) tedavi gerektirmeyebilir. Fakat şiddetli olduğu durumlarda çene eklemi sorunları, baş ağrıları ve diş sorunlarına yol açabilir. Bruksizm (diş gıcırdatma) çene eklemi sorunlarının en sık karşılaşılan nedenlerinden biridir. Şiddetli bruksizm (diş sıkma) tedavi edilmediğinde dişler aşınmaya başlar, hatta tüm dişin kaybedildiği bir noktaya varabilir. Aşınma, dişleri çürümeye karşı dayanıksız hale getirirken diş kırılmalarına da sebep olabilir. Daima ve tekrarlayan biçimde diş sıkma yahut diş gıcırdatma sonucunda çene eklemi çok yüklere maruz kalarak hasar görebilir ve dişlerde meydana gelen aşınma ve yükseklik kaybı da bu yüklenmeyi artırarak mevcut çene eklemi sorununu şiddetlendirir. Bruksizme (diş sıkma) bağlı olarak çene ekleminde görülebilecek sorunlar kas ve eklem ağrıları, çene eklemi kilitlenmesi (ağız açamama) ve eklem sesleridir (çene kıtlaması, kütlemesi).

Bruksizm (diş gıcırdatma), üstte bahsettiğim sorunlar önemli halde ortaya çıkana kadar fark edilmeyebilir. Bu nedenle bulgu ve belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak ve rutin diş tabibi muayenelerine devam etmek kıymetlidir.

Bazen yemek yerken, esnerken, konuşurken çenemden ses geliyor bu olağan mi ? Yoksa çenem mi çıktı?

Çene eklemi 3 kesimden oluşur; baş kuralı, alt çene kemiği ve iki kemik birbirine sürtmeden rahat çalışabilsin diye tıpta disk olarak halk ortasında kıkırdak olarak bilinen yapıdan oluşur. Bu ses diskin pozisyonunun değişmesinden olur. Bu ses çene çıkması değildir.

Diş gıcırdatma ve diş sıkma nedir ?

Diş sıkma ve gıcırdatma genelde uyurken gözlemlenen, gün içindeki bireyin geriliminin tetiklediği dişlerin kenetlenerek sıkılması halidir. Olağandışı bir durumdur. Tedavi edilmezse dişlerin kırılmasına, diş eti çekilmesine ve eklem rahatsızlıklarına sebep olur.

Neden yalnızca gece diş sıkıyoruz ?

Bilinenin tersine gündüzde hasta diş sıkabilir. Kişi bunun farkına vararak önlemesi gerekmektedir.

Sabahları baş ve boyun ağrısı ile kalkıyorum olağan mi ?

Baş ve boyun ağrısı bir çok farklı sebebe bağlı olsa da bilhassa ağrının sabah olması bize diş sıkma hastalığını düşündürür.

Diş sıkma ve gıcırdatmanın tedavisi nedir ?

Hastadan alınan ölçülere nazaran kişinin bruksizm şiddetine nazaran özel kalınlıklarda gece plakları yapılmaktadır. Bunun yanında kimi fizikî terapiler anlatılmakta, kaslarda spazm var ise medikasyon uygulanmaktadır. Gerektiğinde kaslardaki enflamasyonun çözülmesi için lazer tedavisi uygulanmaktadır.

Çenemi fazla açamıyorum ve ağrım var çenem çıkmış olabilir mi?

Çeneyi açamamak ve ağrı olması bize çene çıkmasını değil, kapalı kilitlenme hastalığını tanım eder. Ayrıntılı muayene edip ağzı açamama şikayeti kassal mı, eklemsel mi teşhis edip ona yönelik tedavi yapılmaktadır.

Çene eklemi rahatsızlıklarının sebepleri nelerdir?

Uzun mühlet tedavi edilmeyen diş sıkma diş gıcırdatma

Hastada tek taraflı çiğneme alışkanlığı

Eksik dişlerden ötürü tek taraflı çiğneme

Olağandışı alışkanlıklar (kalem ısırma,parmak emme üzere.)

Gerçek yapılmamış protezler ve dolgular

Çenelerdeki önemli ortodontik bozukluklar

Çene eklemi hastalıklarının tedavisinde ne kullanılır ?

Çene eklemi tedavisinde okluzal splint yapılmaktadır. Hastaya uzun bir yapması gereken ve yapmaması gerekenler listesi verilmektedir.

Eklem hastalığım ne vakit düzgünleşir ve ne vakit denetime gelmeliyim?

Genelde okluzal splint kullanılmaya başlandıktan bir – iki hafta sonra denetime çağırılmakta, daha sonra 3. Ay çağırılmaktadır. Eklem hastalıklarında hastalığın şiddetine nazaran büsbütün bir düzgünleşme görülmeyebiliyor. Burada hedeflenen hastanın günlük yaşantısına rahatsızlık duymadan geçiş yapmasıdır.

Sürme vakitleri geldiği halde; çene kemiği içinde kalıp olağan pozisyonunu alamayan dişlere GÖMÜLÜ DİŞLER ismi verilir. En sık olarak 20 yaş dişleri, bunları takiben de kanin (köpek) dişleri, sıklıkla çene kemiği içerisinde gömülü kalırlar. 20 yaş dişleri, çoklukla 16-20 yaşlarında sürmeye çalışır ve çoğunlukla kendilerine yer bulmakta zorlanır ve gömülü kalırlar.

20 yaş dişleri çenelerde en sonda yer alan dişlerdir. Yetersiz fırçalamaya bağlı olarak basitçe çürüyerek diş/çene ağrılarına ve ağız kokusuna yol açabilirler. Çenelerde uygun yer bulamayan 20 yaş dişleri, öteki dişleri sıkıştırabilir ve dişlerde çapraşıklık yaratabilirler. Ayrıyeten yanındaki komşu dişe baskı yaparak bu dişin çürümesine neden olabilirler. Uzun yıllar fark edilmeyen gömülü 20 yaş dişleri çene içerisinde büyük boyutlara ulaşan kist üzere patolojilere neden olarak önemli meselelere yol açabilirler. Bu nedenle Ağız Diş ve Çene Cerrahisinde en sık yapılan süreçlerden biri 20 yaş dişlerinin cerrahi olarak çıkarılmasıdır.

Klinik ve radyolojik muayeneler sonucunda, gömülü dişler için tedavi sistemi belirlenir. Birtakım durumlarda, gömülü kanin dişler ortodontik tedavi ile olması gereken pozisyonlarına sürdürülebilmektedir. Bazen semptomu olmayan gömülü dişler, belli aralıklarla çekilen röntgenler ile takip edilmek kuralıyla yerinde bırakılabilir. Lakin sürdürülmesi mümkün olmayan, başka dişlere ziyan verdiği belirlenen, çapraşıklığa sebep olan, enfeksiyon ve patolojik lezyonlara neden olan gömülü dişlerin cerrahi müdahale ile çekilmeleri gerekmektedir.

20 yaş dişleri genelde ilgili bölgeden geçen inferior alveolar sona yakın olarak derinde gömülü kalırlar. Bu nedenle sonun hasar görmemesi için çekim öncesinde detaylı bir muayene yapılması ve deneyimli bir cerrahi uzmanının travma yaratmadan dişe müdahale etmesi kıymetlidir.