Hastaların deri yaşlanma riskleri azaltması için otuzlu yaşların başında önleyici stratejilere başlaması gerekir. Deri yaşlanma riski olan hastaların önceden tespiti ve erken dönemde etkili karşı önlem uygulaması önemlidir. Tüm gıdaların içeriği olan fonksiyonel gıdalar ve «nutrasötikler» sağlık üzerinde tıbbi etkilere sahiptir. Uluslararası analizlere göre tüm Dünya üzerinde erişkinlerin %70 kadarı vitamin, mineral veya gıda takviyesi kullanmaktadır. Anti-aging gıda takviyeleri üzerine ilgi yoğunlaşmış olup, anti-oksidan oral takviyeler en popüler grubunu oluşturur. Bunlar;

1. Botanik karotenoidler veya polifenoller

2. İzoflavonlar

3. Vitaminler

4. Ko-enzim Q10

5. Fitoöstrojenler

6. Probiyotikler

7. Omega-3 yağ asitleri

8. Kollajen peptitler ve hyaluronik asit

β-karoten: Bitkisel karotenoidler, provitamin A (retinol) aktivitesiyle güneş yanığı azaltma tedavisinde kullanılır. FDA maksimum 300 mg/gün dozda alımını önermekte iken, bu takviye yüz kırışıklıkları ve deri elastisitesini düzeltip, tip fotoyaşlanma karşıtı etki gösterir.

Astaksantin ksantofil karotenoid olup, deniz canlılarında bulunur ve karides-ıstakozun kırmızı renginden sorumludur. Güçlü anti-inflamatuvar etkide bulunup, yüz elastisitesi ve deri bariyer bütünlüğünü düzeltebilir.

Doğal polifenol veya flavonoidler, sadece bitkisel pigment olmayıp, güçlü anti-oksidanlardandır.

Resveratrol: Küçük bir polifenol bileşiği olarak üzüm kabuğu, kuruyemişler, meyveler ve kırmızı şarapta bulunur. Anti-inflamatuvar etkiyle anti-kanser özelliklere sahiptir. Kötü emilimi olup, 5 gram/gün’ e kadar kullanımı güvenlidir. Bağışıklık yanıtı güçlendirip, kanser karşıtı güç sağlar.

Çay Polifenolleri: Deri bariyer fonksiyonu artışı, güneşle-ilişkili deri hasarını azalttığı görülmüştür.

Soya izoflavonları; İyi bilinen anti-aging ajan olarak, östrojene benzer kimyasal yapı gösterir. Güneş ışınına karşı daha az kırışıklık ve artmış kollajen üretimine yol açıp, kollajen parçalanmasını önler. İnsanlarda 12 hafta izoflavon aglikon takviyesi yüzdeki ince kırışıklıkları azaltabilir.

Klorofil ekstresi takviyesi yüz kırışıklıkları ve elastisitesini düzeltir. Antioksidan özellikleriyle kırışıklık ve DNA hasarını önler.

Aloe vera: Zambak ailesine ait bu tropikal kaktüsün pulpasının iltihap karşıtı, yara iyileştirici, nemlendirici, anti-bakteriyel, anti-fungal ve antiviral özellikleri vardır. Diyeter aloe vera jel takviyesi (düşük doz, 1,200 mg/g; yüksek doz, 3,600 mg/g) yüz kırışıklık ve elastisitesinde düzelme sağlayabilir. İçerdiği polisakkaritler bağışıklık-uyarıcı özelliktedir. İçerdiği asetile glukomannan, asemannan, biyolojik olarak aktif, baskın polisakkarit olarak, kollajen biyosentezini arttırır.

Vitamin C (askorbik asit), major suda eriyen endojen antioksidan olup; hücre zarlarındaki vitamin E’ yi rejenere eder ve kollajen sentezi için esastır. Günlük 500 mg-6 gr dozlarda kan basıncı düşürücü, enfeksiyon dönemini azaltıcı özellik gösterir.

Vitamin E (α-tokoferol), lipitte-eriyen anti-oksidan olarak hücre zarlarında ve dolaşımdaki lipoproteinlerde bulunur. İmmun fonksiyonları güçlendirip, yaşlılarda infeksiyon oranlarını düşürür. Sistemik güneş-koruyucu etkisi için, 800 mg/güne kadar zararsız olarak kullanılabilir.

Panax ginsengkökleri binlerce yıldır Uzak Doğu tıbbında genel tonik olarak kullanılmaktadır. Kırmızı ginseng, buğulama ve açık havada kurutma yoluyla hazırlanır ve soyulan ve kurutulan beyaz ginsengden daha fazla biyolojik aktiftir. Kırmızı ginseng anti-oksidan, bağışıklık uyarıcı ve anti-aging aktivitede olup, yüz kırışıklıklarında azalma ile kollajen artışı sağlar.

Skualen, poliansatüre alifatik hidrokarbon olarak, köpekbalığı karaciğeri yağında boldur. 27 gr/g (yüksek doz) oral skualen takviyesi yüz kırışıklıklarını ve güneş-ilişkili hasarı azaltabilir.

Bal arısı sütü lipit içerikleri, başlıca orta-zincirli alifatik yağ asiti olup, kollajen üretimini arttırıcı etki göstermektedir. 10-hidroksi-2-dekenoik asit, bal arısı sütünün karakteristik içeriği olarak kollajen sentezini uyarır.

Eikozapentaenoik asit (EPA) ve diğer omega-3 yağ asitlerinin 4-10 gr/g tüketimi, güneş-ilişkili deri hasarına karşı koruma sağlar.

Oral hidrolize kollajen peptit takviyesi (2.5 gr/g ve 5.0 gr/g 8 hafta), deri elastisitesini arttırıp, nemlendirme sağlar.

Proteoglikanlar: Kompleks makromolekül ailesi olarak, çekirdek protein ve kovalan bağlı glikozaminoglikan içerirler. Güneş-ilişkili deri yaşlanmasını, kızarıklık ve su kaybını azaltarak önler.

Deri yaşlanmasında oral takviyelerden karotenoidler, polifenoller, klorofil, aloe vera, vitamin C ve E, kırmızı ginseng, skualen, ve omega-3 yağ asitleri önerilmektedir. Kollajen peptitler ve proteoglikanlar yeni deri inşa etmeyi sağlayabilir. Doktorların topikal güneş koruyucu krem ve retinoidlerle birlikte gıda takviyesini verirken hastayı deri yaşlanması konusunda eğitmeleri de gerekir. Günlük SPF 15 ve üstü güneş koruyucu krem, gece topikal retinoid ve oral veya yerel antioksidanlar yaşlanmayı önlemede minimum gereken ihtiyaçlardır. Bunları temizleyici, nemlendirici ve hidroksi asitler, büyüme faktörleri, heparan sülfat ve defensin gibi ürünlerle kombine etmek, hastanın deri tipi, kuruluk, iltihap durumu ve melanosit aktivitesine göre karar vermek gereklidir.

Bronşektazi nedir?

Bronşun kalıcı genişlemesine bronşektazi denir. Bronşektazilerde genellikle bronş duvarı harabiyeti de vardır. Bronşektazinin silindirik, kistik, varikoz gibi tipleri vardır.

Bronşektazinin nedeni nedir?

Bronşektazi daha çok çocukluk çağında geçirilen (ağır) akciğer enfeksiyonları sonrasında ortaya çıkar. Kistik fibrozis denilen akciğerlerde tekrarlayan enfeksiyonlar neticesinde oluşan bronşektazilerle karakterize olan hastalık genetik bir bozukluk sonucu ortaya çıkar. Akciğerlerdeki seyri kistik fibrozis dışı bronşektazileden farklı seyrettiğinden ve kistik fibrozis yalnızca akciğerleri etkilemeyip, karaciğer pankreas, over gibi organları etkileyebildiğinden bronşektazi başlığı altında değil ayrıca değerlendirilmesi gereken bir hastalıktır. Bronşektazi tek başına bir hastalık olmaktan daha çok akciğerlerde ortaya çıkan ağır ya da tekrarlayan enfeksiyonların bir sonucudur. Bu durumun istisnası konjenital bronşektaziler sayılabilir. Konjenital bronşektazilerde bronş duvarında kıkırdak gelişimi sorunları olabilmektedir.

Bronşektazinin semptomları nelerdir?

En sık görülen semptomu balgam ve öksürüktür, bazen kanlı balgam (hemoptizi) da olabilir. Bronşektazisi görece yaygın olan hastalar özellikle kış mevsiminde enfeksiyonlardan dolayı fazla miktarda balgam çıkarabilirler. Bronşektazinin yeri ve yaygınlığı çok önemlidir. Lokalize bronşektaziler karinanın alt tarafındaysalar sekresyonlardan dolayı sık sık enfekte olabilirler. Üst loblarda olan bronşektaziler daha çok akciğer tüberkülozu sekeli olarak değerlendirilebilirler. Genelikle enfekte olmazlar. Pulmoner sekestrasyon denilen anomalilerde de bronşektaziler gözlenebilir. Bu hastalarda masif yani ağır hemoptiziler olabilir ve bu durum bazen ölümle sonuçlanabilir. Yaygın bronşektazi varsa kistik fibrozis, immün yetmezlik, diffüz panbronşiyolit gibi hastalıklar araştırılmalıdır.

Bronşektazi tanısı nasıl konulur?

Bronşektazi ileri düzeyde ya da yaygın değilse genellikle akciğer grafisinde görülmez. Oskültasyonda orta raller duyulabilir. Dinleme bulgusunun olması bronşektaziden kuşkulandırır.

Bronşektazi tanısı eskiden bronkografi ile konulurken günümüzde seçkin tanı yöntemi toraks HRCT’dir (yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi).

Bronşektazinin tedavisi var mıdır?

Bronşektaziyi düzelten yaninormal bronş haline getiren bir tedavi yoktur. Öksürük, balgam, nefes darlığı gibi belirtileri olan bronşektazili hastalar öncelikle ilaç tedavisi (antibiyotik, mukolitik, ekspektoran, inhaler ilaçlar gibi) ile tedavi edilirler. İlaç tedavisi ile klinik iyileşme sağlanabilir ancak bronşektazi düzelmez. Bir süre sonra bronşektazi tekrar enfekte olabilir ve hastaların belirtileri tekrar ortaya çıkabilir. Bu tür hastalar grip ve zatürre aşılarından fayda görebilirler. Bronşektazi tek taraflıysa ve uygun medikal tedaviye rağmen tekrarlayan hemoptizi ya da bronşektazik alanlar sık sık enfekte oluyorsa operasyon seçeneği göz önünde bulundurulur. Yani bronşektazi olan akciğer alanı rezeke edilebilir (ameliyatla alınabilir). Operasyon dışında, hemopizi için bronşiyal arter embolizasyonu, enfeksiyon için akılcı antibiyotik kullanımı diğer seçenekler olarak düşünülebilir. Bilateral (iki taraflı) bronşektazilerde operasyon seçeneği neredeyse yoktur. Bronşektazili bir hastada bronşektazi nedeni olarak altta yatan bir hastalık saptanırsa, o hastalıkla ilgili önlemler alınır. Örneğin immün globulin yetersizliği saptanırsa, immün globulin replasmanı yapılır, gereken durumlarda antibiyoterapi ve eşlik eden diğer durumların tedavisi yapılır.

Sosyal alerji, mevsimsel alerjiler gibi tekrar eden ve kaçınılması zor olan davranışlardır. En sevdiğiniz arkadaşlarınızı, davranışlarından hoşlanmadığınız kişilerle değiş tokuş ettiğinizde oluşan durum tam anlamıyla bu. Peki, bu insanlar nerede? Mesela, teyzenizin sürekli anlamsız şeylerden şikâyet etmesi, kuzeninizin yemek yerken ağzını şapırdatması (gözünüzün önüne getirin) ve yedikten sonra ağzını kol kenarlarına silmesi. Şimdi ne hissediyorsunuz? Rahatsızlık. Bu rahatsızlık, sosyal alerjenlerin ürettiği duygusal ve fiziksel belirtilere maruz kaldıktan birkaç dakika sonra ortaya çıkar. Bir eylem bir defalık yapıldığında belki katlanılabilir, ancak düzenli olarak gerçekleştiğinde kulağınıza gelen bir sinek vızıltısı gibi bizi rahatsız edebilir.

Peki, sosyal alerjenler hakkında ne yapabilirsiniz?

En çok zorlandığımız ve sosyal alerjiyi hissettiğimiz yerler ailemizin ve çalışma arkadaşlarımızın yanı o nedenle bu durumu gözden geçirmeyi unutmamalıyız. Sizler yalnızca yaptıklarınızı ve hissettiklerinizi kontrol edebilirsiniz, karşınızdaki kişiyi değil.

Bazen davranışlar kasıtlı gibi gözükse bile, kasıtlı olarak sizi rahatsız etme amaçlı olmadıklarını ve muhtemelen bunun başka bir nedeni olabileceğini düşünün.

Bu davranışları genellikle en çok zaman geçirdiğimiz insanlarda görürüz ve bu davranışlar devam ettikçe alerjimiz daha da kötüleşebilir.

Sosyal alerjik reaksiyonu önlemenin etkili bir yolu, maruz kalma sürenizi azaltmaktır. Kedilere alerjisi olan bir kişinin, kedilere uzun süre maruz kalmaması gibi sosyal alerjisi olan bir kişinin de sosyal alerjenlerle dolu bir ortamda kalmaktan kaçınması gerekir. Alerjenlerle temasta olduğunuz süreyi en aza indirmek alerji riskinizi azaltır.

Sosyal alerjenlerinizle çevrili bir ortamda harcadığınız zamanı sınırlamak gibi bir strateji belirleyebilirsiniz. Aile toplantılarında veya girdiğiniz sosyal durumlarda stratejik olun. Yemek masasında bir yer bulurken ağzını şapırdatan kuzeninizin tam karşına oturmayın. Birçok sosyal alerjen üzerinde bir miktar kontrol gücümüz vardır. Aslında çevremizdeki sosyal alerjenler bir tür destek ve doğrulama bekler. Örneğin; bir türlü susmak bilmeyen teyzenizin ağzından çıkanları kapatmak isteyebilirsiniz, ancak bu alerjik reaksiyonunuzu sakinleştirmenize yardımcı olmaz. İlk olarak aradığı onaylanmayı sağlamak için biraz zaman harcarsanız, onun istediği tatmini vererek itici bulduğunuz davranışı söndürmeyi sağlayabilirsiniz. Şapırdatarak yemek yiyen kuzeniniz ile yeme alışkanlıkları hakkında konuşmayı deneyebilirsiniz. Ancak, konuşmaların yalnızca bilgi vermekle kalmayacağını aynı zamanda ilişkiniz içinde bir sonucu olduğunu unutmayın. Onu sevdiğiniz için onunla bu konu hakkında açıkça konuştuğunuzu belirtin.

Eğer bunların işe yaramayacağını düşünüyorsanız anda olmayı deneyebilirsiniz. Anda olmak, şimdiki an içerisinde gerçekleşenlere dikkat etmeyi ve onları yargılamaksızın kabul etmeyi içerir. Sosyal alerjenler sizi rahatsız etmeye başladığında bu düşüncelerinizi değerlendirmeden önce kendi iç rahatsızlığınıza dikkat edin. İçinizde neler oluyor bir bakın bakalım. Sadece nereye gittiğini takip edin. Bu durum alerjenin sizi rahatsız etmesini engellemeyecek, ancak sizi ne kadar sinirlendirdiğini fark etmenize ve etkilerinden ne kadar çabuk kurtulacağınızı kontrol etmenize yardımcı olacaktır. Sosyal alerjiler sizi yıpratabilir ve ilişkilerinizi strese dayanıklılık testine dönüştürebilir. Birkaç basit adım sizi ilişkilerinizde sosyal alerjenlerle uğraşmak yerine mutlu, sağlıklı bir ilişki yaşamanızı sağlayacak hale getirebilir.