Monkeypox ilk olarak 1958’de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek benzeri bir hastalığın iki salgınının ortaya çıkmasıyla keşfedildi, bu nedenle ‘maymun çiçeği’ adı verildi. İlk insan maymun çiçeği vakası, 1970 yılında, çiçek hastalığını ortadan kaldırmak için yoğun çaba sarf edilen bir dönemde Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde kaydedildi. O zamandan beri, diğer Orta ve Batı Afrika ülkelerindeki insanlarda maymun çiçeği bildirilmiştir.
Monkeypox, maymun çiçeği virüsü ile enfeksiyonun neden olduğu nadir bir hastalıktır. Monkeypox virüsü, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsine aittir . Orthopoxvirus cinsi ayrıca variola virüsünü (çiçek hastalığına neden olur), vaccinia virüsünü (çiçek hastalığı aşısında kullanılır) ve sığır çiçeği virüsünü içerir .
Monkeypox ilk olarak 1958’de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek benzeri bir hastalığın iki salgınının ortaya çıkmasıyla keşfedildi, bu nedenle ‘maymun çiçeği’ adı verildi. İnsanlarda ilk maymun çiçeği vakası 1970 yılında, çiçek hastalığını ortadan kaldırmak için yoğun çaba gösterilen bir dönemde Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (DRC) kaydedildi. O zamandan beri, diğer bazı orta ve batı Afrika ülkelerindeki insanlarda maymun çiçeği bildirilmiştir: Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Fildişi Sahili, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gabon, Liberya, Nijerya, Kongo Cumhuriyeti ve Sierra Leone. Enfeksiyonların çoğu Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde.
İnsanlarda Monkeypox vakaları , Amerika Birleşik Devletleri , İsrail, Singapur ve Birleşik Krallık’taki vakalar da dahil olmak üzere, uluslararası seyahat veya ithal hayvanlarla bağlantılı olarak Afrika dışında meydana geldi .
Maymun çiçeğinin doğal rezervuarı bilinmemektedir. Bununla birlikte, Afrika kemirgenleri ve insan olmayan primatlar (maymunlar gibi) virüsü barındırabilir ve insanları enfekte edebilir.
Monkeypox Hakkında
Monkeypox, maymun çiçeği virüsü ile enfeksiyonun neden olduğu nadir bir hastalıktır. Monkeypox virüsü, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsine aittir . Orthopoxvirus cinsi ayrıca variola virüsünü (çiçek hastalığına neden olur), vaccinia virüsünü (çiçek hastalığı aşısında kullanılır) ve sığır çiçeği virüsünü içerir .
Monkeypox ilk olarak 1958’de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek benzeri bir hastalığın iki salgınının ortaya çıkmasıyla keşfedildi, bu nedenle ‘maymun çiçeği’ adı verildi. İnsanlarda ilk maymun çiçeği vakası 1970 yılında, çiçek hastalığını ortadan kaldırmak için yoğun çaba gösterilen bir dönemde Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (DRC) kaydedildi. O zamandan beri, diğer bazı orta ve batı Afrika ülkelerindeki insanlarda maymun çiçeği bildirilmiştir: Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Fildişi Sahili, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gabon, Liberya, Nijerya, Kongo Cumhuriyeti ve Sierra Leone. Enfeksiyonların çoğu Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde.
İnsanlarda Monkeypox vakaları , Amerika Birleşik Devletleri , İsrail, Singapur ve Birleşik Krallık’taki vakalar da dahil olmak üzere, uluslararası seyahat veya ithal hayvanlarla bağlantılı olarak Afrika dışında meydana geldi .
Maymun çiçeğinin doğal rezervuarı bilinmemektedir. Bununla birlikte, Afrika kemirgenleri ve insan olmayan primatlar (maymunlar gibi) virüsü barındırabilir ve insanları enfekte edebilir.
Belirti ve bulgular
İnsanlarda, maymun çiçeği semptomları çiçek hastalığı semptomlarına benzer ancak onlardan daha hafiftir. Monkeypox ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve yorgunlukla başlar. Çiçek hastalığı ve maymun çiçeği semptomları arasındaki temel fark, maymun çiçeğinin lenf düğümlerinin şişmesine (lenfadenopati) neden olurken çiçek hastalığının olmamasıdır. Maymun çiçeği için kuluçka süresi (enfeksiyondan semptomlara kadar geçen süre) genellikle 7-14 gündür ancak 5−21 gün arasında değişebilir.
Hastalık şu şekilde başlar:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- Sırt ağrısı
- Şişmiş lenf düğümleri
- Titreme
- tükenme
Ateşin ortaya çıkmasından 1 ila 3 gün sonra (bazen daha uzun) hastada, genellikle yüzde başlayan ve vücudun diğer bölgelerine yayılan bir kızarıklık gelişir.
Lezyonlar düşmeden önce aşağıdaki aşamalardan geçer:
- maküller
- papüller
- veziküller
- püstüller
- kabuklar
Hastalık tipik olarak 2-4 hafta sürer. Afrika’da, maymun çiçeği hastalığına yakalanan her 10 kişiden 1’inde ölüme neden olduğu gösterilmiştir.
Nasıl Bulaşır?
Maymun çiçeği virüsünün bulaşması, bir kişi virüsle kontamine olmuş bir hayvan, insan veya materyalden virüsle temas ettiğinde meydana gelir. Virüs vücuda kırık deri (görünmese bile), solunum yolu veya mukoza zarları (gözler, burun veya ağız) yoluyla girer. Hayvandan insana bulaşma, ısırma veya tırmalama, çalı eti hazırlama, vücut sıvıları veya lezyon materyali ile doğrudan temas veya kontamine yataklar gibi lezyon materyali ile dolaylı temas yoluyla gerçekleşebilir. İnsandan insana bulaşmanın öncelikle büyük solunum damlacıkları yoluyla gerçekleştiği düşünülmektedir. Solunum damlacıkları genellikle birkaç fitten fazla hareket edemez, bu nedenle uzun süreli yüz yüze temas gerekir. Diğer insandan insana bulaşma yöntemleri arasında vücut sıvıları veya lezyon materyali ile doğrudan temas ve lezyon materyali ile dolaylı temas,
Maymun çiçeğinin rezervuar konağı (ana hastalık taşıyıcısı) hala bilinmemektedir, ancak Afrika kemirgenlerinin bulaşmada rol oynadığından şüphelenilmektedir. Maymun çiçeği hastalığına neden olan virüs, doğada bir hayvandan yalnızca iki kez elde edilmiştir (izole edilmiştir). İlk örnekte (1985), virüs, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Ekvator Bölgesi’ndeki görünüşte hasta bir Afrika kemirgeninden (ip sincabı) elde edilmiştir. İkincisinde (2012) virüs, Fildişi Sahili Tai Ulusal Parkı’nda bulunan ölü bir bebek mangabeyden kurtarıldı.
Nasıl Korunuruz?
Maymun çiçeği virüsü ile enfeksiyonu önlemek için alınabilecek bir dizi önlem vardır:
- Virüsü barındırabilecek hayvanlarla temastan kaçının (maymun çiçeğinin meydana geldiği bölgelerde hasta olan veya ölü bulunan hayvanlar dahil).
- Hasta bir hayvanla temas etmiş olan yatak örtüsü gibi herhangi bir malzemeyle temastan kaçının.
- Enfekte hastaları, enfeksiyon riski altında olabilecek diğerlerinden izole edin.
- Enfekte hayvanlar veya insanlarla temastan sonra iyi el hijyeni uygulayın. Örneğin, ellerinizi sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanmak.
- Hastalara bakarken kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanın.
JYNNEOS TM (Imvamune veya Imvanex olarak da bilinir), maymun çiçeğinin önlenmesi için ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından onaylanmış, zayıflatılmış bir canlı virüs aşısıdır. Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi (ACIP) şu anda JYNNEOS TM’yi çiçek hastalığı ve maymun çiçeği gibi ortopoks virüslerine mesleki olarak maruz kalma riski altındaki kişilerin korunması için olay öncesi bir ortamda değerlendirmektedir.
Tedavi
Şu anda, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için kanıtlanmış, güvenli bir tedavi yoktur. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bir maymun çiçeği salgınını kontrol etmek amacıyla çiçek hastalığı aşısı, antiviraller ve aşı immün globulini (VIG) kullanılabilir. Çiçek hastalığı aşısı, antiviraller ve VIG tedavileri hakkında daha fazla bilgi edinin .